Mongolenvlek of archipelvlek, wat is dat?

Een archipelvlek (of mongolenvlek) is niet iets waar je je zorgen over hoeft te maken. Het is niet alleen onschuldig, maar het zeer aannemelijk dat deze uiteindelijk vanzelf weer verdwijnt. De aangeboren pigmentvlek is blauwgrijs (of blauwgroen-grijs) van kleur en komt meestal voor op het ruggetje, stuit of op de billetjes. Heel soms komen ze ook voor op de schoudertjes, armpjes of beentjes. Nog minder zie je ze op het gezichtje. Maar wat is een archipelvlek, ook wel mongolenvlek of lumbosacrale dermale melanocytose (de officiële benaming) nu eigenlijk precies en kun het voorkomen of kun je er iets tegen doen? Lees rustig verder, we leggen het hieronder allemaal uit…

Archipelvlek of mongolenvlek, de oorsprong van de namen

Omdat het altijd wel interessant is om te weten waar bepaalde namen vandaan komen, volgt eerst een klein stukje toelichting over de benaming.

Mongolenvlek

In 1885 viel het een Duitse hoogleraar op dat de blauwgrijze pigmentvlekken vaak voorkwam bij Japanse baby's. Ten onrechte beweerde hij dat deze moedervlekken kenmerkend waren voor mensen van het Mongolische ras. De naam mongolenvlek komt dus voort uit die associatie, en heeft helemaal niets te maken met mensen die het Down Syndroom hebben (vroeger ook wel “mongooltjes” genoemd). Mongolenvlek is dan ook een verouderde benaming.

Archipelvlek

Omdat er meestal een aantal vlekken in geclusterde vorm verschijnen, heeft het aangezicht iets weg van een archipel (een eilandengroep). Waarschijnlijk komt hier de benaming archipelvlekken vandaan. En aangezien het een stuk vriendelijker klinkt dan “mongolenvlek”, zullen we de lumbosacrale dermale melanocytose vanaf hier “archipelvlek” noemen.

Hoe ontstaat een archipelvlek?

Tijdens de ontwikkeling van embryo naar baby (de embryonale ontwikkeling), verplaatsen pigmentcellen zich naar de opperhuid om zich daar te nestelen. Dit is een natuurlijk proces. Op bepaalde plaatsen in de huid vindt er kennelijk in sommige gevallen, enige vertraging plaats in dit proces en blijven pigmentcellen, als het ware, diep in de lederhuid achter. Hierdoor ontstaan hoopjes pigmentcellen die de blauwgrijze vlekken in de huid vormen. De “migratie” van deze cellen blijft, ook na de geboorte, wel doorgaan.

Baby's van ouders met een niet-blanke huidskleur vertonen vaker archipelvlekken dan baby's met blanke ouders. Dit is waarschijnlijk te wijten aan het feit dat de huid van deze baby's, meer pigment aanmaakt. Hoe het ook zij, het is nog steeds onduidelijk waarom de pigmentcellen met vertraging naar de opperhuid migreren. Wat wel duidelijk is, is dat archipelvlekken onschuldig zijn en in de meeste gevallen uiteindelijk verdwijnen.

De kenmerken van een archipelvlek

Naast de blauwgrijze of blauwgroen-grijze kleur, kennen archipelvlekken nog een aantal andere specifieke kenmerken:

Ze zijn bij de geboorte (of zeer kort daarna) al waarneembaar
Meestal komen ze voor op billen, stuit of rug
De oppervlakte van de huid voelt normaal aan
De grootte kan verschillen van een centimeter tot 30 centimeter
Ze kunnen in cluster voorkomen
Ze geven geen pijn of jeuk
Ze kunnen in het eerste levensjaar iets donkerder worden
Ze vervagen met de jaren
Ze zijn meestal tussen het vijfde en tiende levensjaar helemaal verdwenen

Wat kun je doen als je baby archipelvlekken heeft?

Als je baby'tje geboren wordt met één of meerdere archipelvlekken, dan zal de kinderarts deze direct als zodanig herkennen. Het komt namelijk best vaak voor. Ook zal hij/zij er waarschijnlijk een aantekening van maken in het dossier. Dit wordt niet alleen voor de volledigheid gedaan, maar ook omdat archipelvlekken kunnen lijken op blauwe plekken. Dit zou (voor een minder geoefend oog) een vermoeden van mishandeling teweeg kunnen brengen. Overigens lijkt een archipelvlek verder absoluut niet op een kneuzing of blauwe plek. Zo is er behalve de blauwgrijze kleur, geen sprake van andere kenmerken. Bijvoorbeeld een pijnlijke, gezwollen of anders aanvoelende huid. Ook heeft een kneuzing of blauwe plek, de eigenschap dat deze in een korte tijd van kleur verandert. Dit is niet het geval bij een archipelvlek.

Kan je kindje last hebben of krijgen van een archipelvlek?

Je baby zal geen enkele hinder ondervinden of ongemak ervaren van één of meerdere archipelvlekken. Deze vlekken hoeven ook niet extra te worden ingesmeerd of te worden behandeld. Ook niet als ze – gedurende het eerste jaar – iets donkerder van kleur worden. Een archipelvlek zal in de meeste gevallen, uiteindelijk vanzelf verdwijnen. Mocht je kindje op oudere leeftijd, cosmetische hinder ondervinden van een archipelvlek (omdat hij/zij zich ervoor schaamt bijvoorbeeld), dan kun je de vlek wellicht camoufleren met een huidkleurige crème.

Hoelang duurt het voordat een archipelvlek vervaagt?

Meestal wordt een archipelvlek in het eerste levensjaar van je baby nog iets donkerder van kleur. Ook dit is absoluut niet zorgwekkend. Na deze verdonkering zullen de vlekken langzaam wegtrekken. Althans, in de meeste gevallen. Vaak zijn de vlekken helemaal verdwenen tegen de tijd dat je kindje tussen de vijf of tien jaar is. Slechts heel soms en bij grote vlekken, kan het voorkomen dat ze nooit helemaal verdwijnen. Ook hier hoef je je geen zorgen over te maken. Een archipelvlek vormt namelijk ook op latere leeftijd, geen enkel risico of beperking.

Een archipelvlek laten verwijderen

De meeste mensen waarbij een archipelvlek niet verdwijnt, kiezen ervoor om deze niet te laten verwijderen. Vaak zitten deze vlekken immers op de billen, stuit of rug, en de meeste mensen ervaren dit niet als storend. Mocht iemand toch de voorkeur hebben om een archipelvlek te laten weghalen, dan kan dit door middel van lasertherapie. Hoewel er (zeker in combinatie met blekende huidcrème) goede resultaten worden behaald met lasertherapie, zal een arts dit in eerste instantie afraden. Lasertherapie brengt namelijk altijd risico op het veroorzaken van andere huidziekten met zich mee.

Enkele cijfermatige gegevens over archipelvlekken

Om je ervan te overtuigen dat archipelvlekken niet uitzonderlijk of zeldzaam zijn, volgen hieronder – ter afsluiting – een aantal cijfermatige gegevens met betrekking tot archipelvlekken:

Meer dan 90% van alle baby's met een donkere huid hebben één of meerdere archipelvlekken

Verder komen de vlekken voor bij:

98,8% van alle negroïde baby's
81% van de Aziatische baby's
70% van baby's van Latijns-Amerikaanse afkomst
1-9% van blanke baby's

Tot slot:

Bij 3-4% van de baby's verdwijnt de vlek niet