Wat is een aardbeienvlek,of hemangioom?

Wanneer een kind geboren wordt kan hij of zij roze tot paarse vlekken in of op de huid hebben. Dit kunnen zogenaamde aardbeienvlekken of wijnvlekken zijn. Deze plekken worden hemangiomen genoemd en komen redelijk vaak voor. Ze kunnen in het eerste levensjaar van het kind in hevigheid toenemen. Toch is er geen reden tot acute bezorgdheid hierover. Hieronder lees je meer over wat een aardbeienvlek of hemangioom is.

Wat is een hemangioom?

Een hemangioom is een verwijding van een kluw bloedvaatjes die doorgaans van buitenaf waarneembaar is. Meestal zitten ze op de huid, maar ze kunnen ook op andere hemangiomen zitten. Hoewel een hemangioom als tumor wordt gezien, is het goedaardig en niet schadelijk. Wel kunnen tumoren lijken op een hemangioom, wat een reden is om de vlek goed in de gaten te houden. Vaak is de vlek er al bij de geboorte, of ontstaat in de eerste weken daarna. In de eerste drie maanden na de geboorte groeien hemangiomen snel. Dit kan doorgaan tot het kind 9 maanden oud is. Tot de leeftijd van 4 jaar verminderen ze dan weer in veel gevallen. In een aantal gevallen zal de vlek niet geheel verdwijnen.

Wie loopt een verhoogde kans op hemangiomen?

Eén op de tien kinderen krijgt minimaal één hemangioom. Meisjes krijgen het drie keer vaker dan jongens. Vroeg geboren kinderen en kinderen die ter wereld komen met een laag gewicht hebben een vergrote kans op hemangiomen, evenals kinderen uit families met blond haar en een lichte huid.

Wat voor soorten hemangiomen bestaan er?

Er zijn een viertal verschillende hemangiomen te onderscheiden. Het ‘caverneus hemangioom’, die wel ook wel ‘aardbeienvlek’ noemen, is een zwelling die boven de huid uitkomt. Deze kan bij jongere kinderen lichter worden of zelfs verdwijnen. Het ‘tubereus hemangioom’ is in de huid gelegen en noemen we ook wel ‘wijnvlek’. Deze vaak groter, paarser van kleur en vermindert niet meer. Een bekend voorbeeld hiervan is oud-Sovjetleider Mikhail Gorbatsjov, die een duidelijk zichtbare wijnvlek op zijn voorhoofd heeft. Een combinatie van een aardbeienvlek en een wijnvlek is ook mogelijk. Dit heet een heet het ‘tuberocaverneus hemangioom’. Een verkleurde plek die in het eerste levensjaar verdwijnt of lichter wordt noemen we een ‘ooievaarspik’.

Hoe herken ik een aardbeienvlek?

Een aardbeienvlek is een roze tot dieprode zwelling op de huid die geen pijn veroorzaakt. Deze kan enkele millimeters groot zijn, maar ook enkele centimeters. De hemangiomen kunnen overal op het lichaam voorkomen, maar het meest voorkomend is op de borst, de rug, de hoofdhuid en het gezicht. Sommige kleine aardbeienvlekken zien eruit als kleine bloedzakjes, grotere aardbeienvlekken lijken vaak een verzameling van zwellingen dicht bij elkaar die er samen uit zien als de buitenkant van een aardbei.

Hoe herken ik een wijnvlek?

Een wijnvlek is doorgaans enkele centimeters groot van formaat en paars van kleur. Vervelend genoeg komen wijnvlekken vaak voor op zichtbare plekken, in de hals en op het aangezicht. Ze worden niet lichter van kleur of kleiner, eerder donkerder en dikker.

Ik heb een aardbeienvlek of wijnvlek aangetroffen bij mijn kind, wat moet ik nu doen?

Hemangiomen zijn in de meeste gevallen niet schadelijk, tenzij ze op een onhandige plek zitten. Het is raadzaam om de vlek gedurende een bepaalde periode te observeren. Maar er bijvoorbeeld elke week een foto van. Zo kun je bijhouden of de vlek groeit. Is dat het geval, dan is een bezoek aan de huisarts verstandig.

Moet ik er wat aan laten doen?

Vooropgesteld is dat hemangiomen lang niet altijd behandeld hoeven te worden, omdat ze goedaardig en vaak niet hinderlijk zijn. Toch zijn er een aantal reden om toch voor een behandeling van een aardbeienvlek te kiezen. Het mogelijk dat de vlek zo dicht bij het oog zit, dat het zicht belemmerd wordt. Ook kan een hemangioom een neusgat, een oor of de luchtwegen blokkeren. Het kan ook in de weg zitten voor de mond, plasbuis of anus. Aardbeienvlekken in plooien (lies, nek, oksels) gaan eerder bloeden. De afweging of een behandeling in deze gevallen nodig is, kan door een arts gemaakt worden. Deze zal ook de leeftijd van de patiënt en de snelheid van de groei van de aardbeienvlek laten meewegen. Hemangiomen met wondjes erin komen ook in aanmerking voor behandeling. Bij een kind boven de vier waarbij een aardebeienvlek nog niet geheel verdwenen is, is de kans groter dat de arts kiest voor een behandeling.

Wat kun je eraan laten doen?

Soms zetten artsen medicijnen in om hemangiomen te lijf te gaan. Dit gebeurt dan bijvoorbeeld met bètablokkers. De werking hiervan bij hemangiomen is nog niet verklaard, maar wel vastgesteld. Enige jaren geleden ontdekte men dat de bètablokker propranolol, dat bij volwassenen wordt ingezet tegen hoge bloeddruk en hartziekten, bij baby’s in sommige gevallen voor een spectaculaire verbetering van de hemangiomen kan zorgen. Deze behandeling is echter nog in de onderzoekfase en wordt alleen toegepast door de expertisecentra van het Radboudumc in Nijmegen en het UMC Utrecht. Ook zetten artsen wel eens corticosteroïden zoals prednison in. Dit is in feite een ontstekingsremmer. Prednison kent wel vervelende bijwerkingen zoals het oplopen van een groeiachterstand en botontkalking. Het is ook mogelijk om de plek lokaal te behandelen door een medicijn op de plek zelf toe te dienen. Het gaat dan vaak om een crème of druppels. Bijwerkingen hiervan zijn nog niet bekend. In een later stadium kiezen artsen ook nog wel eens voor lasertherapie gekozen om hemangiomen te verwijderen. Hierbij worden de bloedvaatjes verhit, waardoor ze verschrompelen. Er kunnen verschillende lasers gebruikt worden hiervoor met verschillende gevolgen voor de huid. Wijnvlekken verdwijnen vaak echter maar moeizaam. Soms is de plek naar 30 behandelingen nog steeds zichtbaar. In het laatste, zeldzame geval kiest de arts voor een chirurgische behandeling, waarbij de vlek verwijderd wordt. In het geval van chirurgische en laserbehandelingen is de kans op het achterblijven van een litteken groot.

Wat moet ik doen als er geen behandeling komt?

De aanwezigheid van hemangiomen kan voor psychische klachten als onzekerheid zorgen. Het kan mogelijk zijn om vlekken te camoufleren met make-up. Dit kan in overleg met een huidtherapeut of schoonheidsspecialiste. In het eerste geval is een doorverwijzing van een dermatoloog nodig. Levert dit niet het gewenste resultaat op, dan zal er acceptatie moeten komen. Eventueel kan hierbij hulp van een psycholoog gezocht worden.

Wat moet ik doen als een hemangioom gaat bloeden, ontsteken of zweren?

Hemangiomen gaan niet vanzelf bloeden, maar het kan dat ze op een plek zitten waar vaak langs geschuurd wordt. Dan is het wel mogelijk dat er een bloeding ontstaat. Dit is doorgaans geen hevige bloeding, maar het is wel raadzaam om ermee naar de huisarts te gaan. Dat geldt zeker ook als het hemangioom gaat ontsteken. De huisarts kan dan bepalen of er risico op infectie is en behandeling noodzakelijk is. Het is belangrijk om te vermijden dat de vlek gaat zweren, want dit kan erg pijnlijk zijn.

Wie zijn er gespecialiseerd in hemangiomen?

Er is een drietal expertisecentra in Nederland waar men veel kennis van hemangiomen. Het Centrum voor Hemangiomen en Congenitale Vaatmalformaties Nijmegen (HECOVAN) is gelieerd aan het Radboudumc. Het Center of Vascular Anomalies Utrecht is onderdeeld van het UMC Utrecht. Het Zeldzame Huidziekten Expertisecentrum in Rotterdam is onderdeel van het Erasmus MC.