Kindermishandeling: herken de signalen!

De kindertijd zou de meest onbezorgde tijd uit ieders leven moeten zijn. Helaas is dit voor ongeveer 3% van de Nederlandse kinderen vanwege van mishandeling vooral een tijd van verdriet, pijn, schaamte en onmacht. Geen enkel kind zou hier het slachtoffer mogen van worden en net daarom is sensibilisering van de omgeving nodig.

De term kindermishandeling is ruim in te vullen in die zin dat elke vorm van geweld die gebruikt wordt tegenover een kind hieronder valt. Lichamelijke mishandeling, emotionele mishandeling en seksuele mishandeling, ze maken allen jaarlijks kleine slachtoffertjes.

• Lichamelijke mishandeling. Iedere vorm van fysieke geweldpleging zoals slaan, stampen, aan de haren trekken, toebrengen van snij- en brandwonden enzovoort vallen onder deze categorie. De lichamelijke schade wordt bewust en opzettelijk toegebracht door een derde.
• Emotionele mishandeling. Hier gaat het om het geheel van negatieve houdingen die een volwassenen tegenover een kind inneemt. Vernederen, negeren, roepen, bedreigen, beschuldigen, afwijzen en dergelijke meer zijn hier allemaal voorbeelden van. Ook een kind dat getuige is van familiaal geweld, is een slachtoffer van emotionele mishandeling.
• Seksuele mishandeling. Als een kind gedwongen wordt seksuele handelingen te verrichten of verplicht wordt om hierbij toe te kijken, spreekt men van seksuele mishandeling van het kind. Deze vorm heeft veelal de persoonlijke bevrediging van de dader als doel.

In sommige gevallen is een kind slachtoffer van één van bovenstaande vormen van mishandeling, helaas komt ook de combinatie van verschillende vormen in de praktijk vaak voor.

Hoe kan je de signalen herkennen?

De signalen van kindermishandeling herkennen, is niet eenvoudig. De dader zal er alles aan doen om de mishandeling voor de buitenwereld verborgen te houden en het kind zal, vaak uit schaamte, ook zwijgen. De praktijk wijst dan ook uit dat veel slachtoffers al lange tijd onder de mishandeling gebukt gaan voordat iemand aan de alarmbel trekt. Ieder van ons kan, door alert te zijn voor bepaalde signalen, meehelpen aan een grotere sensibilisering errond.

Signalen bij het kind

Als we kijken naar het slachtoffer, zien we dat de mishandeling zowel voor fysieke als voor emotionele problemen zorgt. Niet alle problemen zijn echter bij ieder slachtoffer aanwezig en ook de intensiteit ervan verschilt van kind tot kind.

Een kind dat mishandelt wordt, zal zich vaak angstig gedragen en een groot schrikgedrag vertonen. Dit uiteraard, omdat het altijd en overal met de schrik om het hart rondloopt om opnieuw iets aangedaan te worden. Deze kinderen zijn zeer onrustig en houden alles en iedereen rondom zich nauwlettend in de gaten. Daarom ook dat zij zich graag terugtrekken op een plaats die voor hen als veilig aanvoelt en waar ze hun angst even naar de achtergrond kunnen verplaatsen. Veel van deze kinderen presteren ondermaats op school en vragen veel aandacht en begeleiding. Loopt iets niet helemaal volgens plan, dan kunnen woede-aanvallen en zelfs agressie de kop opsteken. Psychologische problemen zijn meestal niet eenvoudig op te merken, zeker niet als ze slechts in beperkte mate aanwezig zijn.

Als we gaan kijken naar de fysieke problemen, dan uit de mishandeling zich in de aanwezigheid van blauwe plekken en schrammen, in het frequent oplopen van breuken en in het hebben van aanhoudende buikpijn en hoofdpijn bijvoorbeeld.

Signalen bij de dader

Ook daders van kindermishandeling vertonen bepaalde kenmerkende gedragingen. Zo zal hij of zij niet nalaten het kind openlijk te vernederen of te kleineren, zal weinig aandacht aan het kind geschonken worden en zal meer tegen het kind geroepen dan gesproken worden. Op een ander vlak zal het kind vaak in vuile kledij de straat op gestuurd worden, zal het niet over voldoende eten en drinken beschikken en zal het medische zorgen ontzegd worden.

Hier moet bij vermeld worden dat de meeste daders zich zeer goed bewust zijn van het feit dat wat ze doen niet juist is, en zullen ze hun negatieve gedragingen eerder proberen te verbergen als er buitenstaanders in de omgeving aanwezig zijn. Het zal dus vaak lange tijd vergen eer je deze signalen zal oppikken.

Wat kan je ertegen doen?

We zijn het er ongetwijfeld allemaal over eens dat dit soort praktijken een halt moet worden toegeroepen. En dan kan alleen maar als iemand tijdig de signalen opmerkt en de juiste stappen onderneemt. Heb je een vermoeden van kindermishandeling, doe je er nooit verkeerd aan te handelen. Denk dus niet dat het wel allemaal je inbeelding zal zijn en dat je er meer van maakt dan het eigenlijk is. Als mensen blijven wegkijken, zal er voor de slachtoffertjes niets veranderen en blijven zij gebukt gaan onder deze wansmakelijke praktijken. Bestaat de kans dat je je vergist? Ja natuurlijk, niet alles is steeds wat het lijkt. Blijkt het naderhand niet om mishandeling te gaan, zoveel te beter. Blijkt het wel zo te zijn, dan heb je alvast één slachtoffertje kunnen helpen.

Iedereen die een vermoeden heeft, doet er goed aan een deskundige hierover in te lichten. Die zal op zijn of haar beurt proberen de situatie duidelijker in te schatten en beschikt ook over de expertise om dit te doen. De schoolarts is een goed geplaatst persoon hiervoor, hij kent het kind en heeft al enige achtergrondinformatie wat het iets makkelijker maakt om de situatie correct in te schatten. Blijkt je vermoeden te kloppen, dan zullen er door de deskundige verdere stappen ondernomen worden om de veiligheid van het kind te herstellen en de verantwoordelijkheid van de dader vast te stellen.