Tandjes die doorkomen

Het eerste tandje van je baby is een absolute mijlpaal. Dat gebeurt meestal wanneer je hummel ongeveer zes maanden oud is. Maar soms kan het doorkomen van een tandje de lach wegvagen van het gezicht van je kleintje. Je kunt te maken krijgen met een geïrriteerde baby die veel kwijlt, onrustig is en minder dan normaal wil eten. Wat gaat gepaard met het doorkomen van tandjes en hoe kun je daar het beste mee omgaan? Kwijlen en belletjes blazen komt veel voor bij baby's tijdens de fase van ontwikkeling, wanneer het krijgen van datgene wat ze nodig hebben zich concentreert op de mond. Dit wordt vooral duidelijk bij een leeftijd van drie tot zes maanden. De toegenomen stroom van speeksel, die vaak de komst van een nieuwe tand aankondigt, lijkt gevoelig tandvlees te verzachten. Als je baby echter te veel kwijlt en er ziek uitziet, dan zou het kunnen dat je kindje problemen heeft met slikken. Medische aandacht is in dit geval vereist.

De rol van speeksel

Kwijlen vervult verschillende belangrijke functies voor je baby:
• Het verzacht en bevochtigt voedsel, zodra vaste stoffen deel uitmaken van het dieet van je kindje
• Het houdt de mond van je baby vochtig
• Het maakt het voor je baby gemakkelijker om te slikken
• Het wast voedselresten weg
• Het beschermt de tanden van uw baby
• Speeksel bevat ook ptyalin, een spijsverteringsenzym dat zetmeel in suiker verandert. Een natuurlijke antacidum in speeksel neutraliseert maagzuur en bevordert de spijsvertering. Speeksel beschermt ook tegen tandbederf.

De ontwikkeling van het melkgebit

Kwijlen, minder eetlust en geïrriteerdheid tijdens het doorkomen van tandjes behoren tot de vele babykwaaltjes waar je als ouder mee geconfronteerd zal worden. Maar wanneer begint nu eigenlijk de ontwikkeling van de primaire tanden? Dat gebeurt al, terwijl je baby nog in de baarmoeder is. Na ongeveer vijf weken zwangerschap verschijnen de eerste toppen van de primaire tanden in de kaken van je ongeboren kind. Bij de geboorte heeft je kleintje een volledige set van 20 primaire tanden verborgen in het tandvlees: tien in de bovenkaak, tien in de onderkaak). Primaire tanden staan ook bekend als melktanden.

Wanneer verschijnt het eerste tandje?

Er is een breed scala aan variaties wanneer een eerste tand kan verschijnen. Er zijn zelfs baby’s die nog geen tanden hebben op hun eerste verjaardag! De eerste tanden beginnen echter door het tandvlees te breken op ongeveer zes maanden oud. Al rond de leeftijd van drie maanden beginnen baby's de wereld te verkennen met hun mond, hebben ze een verhoogde speekselproductie en steken ze hun handen in hun mond. Wanneer je je afvraagt af of dit betekent dat je baby tandjes krijgt, dan is dat in de meeste gevallen ook zo. Vaak zijn de twee onderste middelste snijtanden (de twee onderste voortanden) de eerste twee tanden die doorbreken.

Omgaan met tanddoorbraken

Wanneer je baby ongeveer zes maanden oud is, begint het niveau van antilichamen dat je als moeder aan je kindje doorgeeft te dalen. Dat zorgt voor een verandering van het immuunsysteem van je kleine. Samen met de neiging om dingen in zijn of haar mondje te stoppen, maakt dit je hummel vatbaarder voor ziekten. Symptomen van veel voorkomende kinderziekten, zoals veranderingen in slaap- en eetpatroon, huiduitslag, kwijlen, loopneus en diarree worden soms ten onrechte gekoppeld aan kinderziektes. Als je kind deze symptomen heeft, wees er dan zeker van dat het niet komt door andere oorzaken, zoals bacteriële, virale of middenoorinfecties. Het doorbreken van tandjes duurt ongeveer acht dagen, vier dagen vóór en vier dagen nadat de tand door het tandvlees komt. Mogelijk zie je een blauwgrijze luchtbel op het tandvlees waar de tand op het punt staat te verschijnen. Dit wordt een uitbarstingscyste genoemd en verdwijnt gewoonlijk zonder behandeling. Gedurende deze tijd kan het moeilijk zijn om je kindje rustig te houden. We geven je een paar tips:

1. Bijtringen of andere kauwspeeltjes
Koude of koele dingen helpen de pijn en ontsteking te verzachten en verdoven. Zoek iets voor je kleine dat koel is om aan te raken, maar taai om op te kauwen: een nat washandje dat een kwartiertje tot een half uur in de vriezer gekoeld wordt, een bevroren banaan of bessen als je kleintje al vast voedsel mag of stevige (niet met vloeistof gevulde) bijtringen. Vochtige washandjes kun je draaien en laten bevriezen, maar haal ze wel uit de vriezer voordat ze keihard zijn. Je kunt het ene uiteinde in een knoop draaien, zodat je kindje er beter op kan kauwen. Plastic en rubberen speelgoed zijn ook geweldig voor het verzachten van pijnlijk tandvlees. Steriliseer evenwel geen plastic bijtringen in kokend water of afwaswater, tenzij gespecificeerd door de fabrikant. Zorg ervoor dat je de productinformatie controleert voordat je bijtringen koopt.

2. Masseren van het tandvlees
Masseer het tandvlees van je baby voorzichtig met schone vingers of een zacht, nat doekje. Het masseren van pijnlijk tandvlees kan helpen om de tandjespijn van je baby te verzachten. Meestal veroorzaakt kinderziektes kinderen niet te veel ongemak, maar veel ouders kunnen zien wanneer en waar hun baby een tandje krijgt. Je baby kan tekenen van ongemak vertonen in het gebied waar de tand binnenkomt en het tandvlees rond de tand kan gezwollen en zacht zijn. Een optie is ook om je baby op je vingers te laten kauwen als zijn of haar tandjes nog niet zijn doorgekomen.

3. Pijnstillende medicijnen
Als je baby zich duidelijk ongemakkelijk voelt, praat dan met je kinderarts over het geven van een gewichtsgeschikte dosis acetaminophen (bijv. Paracetamol of Tylenol). Vraag je kinderarts om de juiste dosis in milliliters (ml) op basis van de leeftijd en het gewicht van je kind. Paracetamol is zeer effectief voor kinderen. Ibuprofen kan ook goed werken, maar het veroorzaakt vaker bijwerkingen bij kinderen. Overigens kan de lichaamstemperatuur van je baby iets stijgen bij tanddoorbraken, maar uit onderzoek is gebleken dat echte koorts (temperatuur boven 100,4 graden Fahrenheit of 38 graden Celsius) niet geassocieerd moet worden met het doorkomen van tandjes. Koorts boven 38 graden Celsius is in feite een teken van een ziekte of infectie, waarvoor behandeling nodig kan zijn.

4. Veeg kwijl af
De huid rond de mond, vooral bij de kin, kan door het vele kwijl geïrriteerd raken. Dit kun je gedurende de hele dag zachtjes wegvegen met een zachte doek.

5. Geen gels
Gebruik geen gels met benzocaïne, homeopathische tandjesgels of -tabletten of amber-bijtkettingen

Wanneer een baby tandjes krijgt, reikt menig mama of papa naar een pijnstiller met benzocaïne om pijnlijk tandvlees te kalmeren. Benzocaine is een lokale verdoving en kan worden gevonden in vrij verkrijgbare producten zoals Anbesol, Hurricaine, Orajel, Baby Orajel en Orabase. Het is echter zeer aan te raden om je kind uit de buurt te houden van gels die benzocaïne of belladonna bevatten. Belladonna en benzocaïne worden weliswaar op de markt gebracht om tandjespijn van je kind te verzachten, maar de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) heeft gewaarschuwd tegen het gebruik ervan vanwege mogelijke bijwerkingen. Het gebruik ervan kan leiden tot een zeldzame, maar ernstige of soms fatale aandoening, methemoglobinemie, waarbij de hoeveelheid zuurstof die door de bloedbaan wordt vervoerd, sterk wordt verminderd. Kinderen onder de twee jaar lijken een bijzonder groot risico te lopen. Amber- of barnsteenkettingen voor tandjes worden trouwens ook niet aanbevolen. Kettingen die om de nek van een baby worden geplaatst, kunnen een wurgingsrisico vormen of een mogelijk verstikkingsgevaar opleveren. Bovendien is de doeltreffendheid van de ketting niet bewezen.

Tandbederf bij baby’s

Een babygebit is belangrijk. Als de babytanden te vroeg verloren zijn gegaan, kunnen de overgebleven tanden verschuiven en geen ruimte laten voor volwassen tanden. Tandbederf kan het duur zijn om te behandelen, pijn veroorzaken en zelfs leiden tot levensbedreigende infecties. Tandbederf of cariës is de meest voorkomende chronische infectieziekte uit de kindertijd. Het ontwikkelt zich wanneer de mond van een baby wordt geïnfecteerd door zuurproducerende bacteriën. Je kunt als ouders en verzorgers via speeksel bacteriën doorgeven aan je baby. Zo kunnen bacteriën worden verspreid door het delen van speeksel op lepels of kopjes, het testen van voedsel voordat het wordt gegeven aan je baby en het ‘reinigen’ van een fopspeen in de mond van de ouder of verzorger. Tandbederf ontwikkelt zich ook wanneer de tanden en het tandvlees van het kind gedurende langere perioden of vaak gedurende de dag worden blootgesteld aan andere vloeistoffen of voedsel dan water. Natuurlijke of toegevoegde suikers in de vloeistof of het voedsel worden door bacteriën in de mond veranderd in zuur. Dit zuur lost dan het buitenste deel van de tanden op, waardoor ze bederven.

Goede mondgezondheidspraktijken

Zodra je baby is geboren, kun je beginnen met goede mondgezondheidspraktijken. Gebruik, voor zover mogelijk, een zacht washandje om het tandvlees van je baby na het voeden af te vegen. Vergeet niet om je hummeltje niet met een fles melk in bed te leggen. En als het tijd is om vast voedsel te introduceren, kies dan voor gezond voedsel om het risico op tandbederf te verminderen. Gezonde baby's hebben geen extra water nodig. Moedermelk, blikvoeding of een combinatie van beide bieden alle vloeistoffen die ze nodig hebben. Met de introductie van vast voedsel kun je echter wel water aan het dieet van je baby toevoegen. Je kleine kan ook een kleine hoeveelheid water nodig hebben bij erg heet weer. Woon je in een gebied waar het water is gefluorideerd, dan zal het drinkwater ook toekomstige tandbederf helpen voorkomen.