Extra controle tijdens je zwangerschap met een CTG

De laatste twaalf weken van een zwangerschap bij aanstaande moeders verlopen vaak zenuwslopend en hectisch. De opwinding over de baby die het levenslicht ziet en de ongerustheid over de goede afloop van de bevalling zijn niet te onderschatten. In dit artikel ‘Extra controle tijdens je zwangerschap of met bevalling met een CTG’ lees je hoe deze techniek een ideaal hulpmiddel is om sommige angsten te beperken.

Cardiotocogram: registreert hartslag van de foetus

Cardiotocogram, afgekort als CTG, is een onderzoek dat de hartslag van de foetus meet en de samentrekkingen (weeën) van de baarmoeder waarneemt. De naam zegt het zelf: cardio (hart), toco (samentrekkingen van de baarmoeder) en de bewaking. De test met een CTG wordt meestal uitgevoerd twaalf weken voor het einde van de zwangerschap en tijdens de bevalling. De hoofdreden waarom deze test wordt gedaan heeft vooral te maken met voorzorgsmaatregelen wanneer er eventuele problemen zouden ontstaan. Voorkomen is beter dan te genezen kan je in dit geval bijna letterlijk nemen.

Wanneer wordt een CTG uitgevoerd en waarom

Niet iedereen wordt onderworpen aan een CTG onderzoek. Zwangerschappen met een verlaagd risico vereisen dit niet. In sommige gevallen beslist de verloskundige of gynaecoloog over te gaan op een CTG onderzoek in volgende situaties:

• Een hogere bloeddruk
• Om je te helpen om de pijn onder controle te houden tijdens de weeën heb je een ruggenprik gekregen
• Wanneer je langer dan tien dagen over tijd bent
• Er is zwangerschap diabetes vastgesteld
• Bij een vorige bevalling waren er verwikkelingen
• De hoeveelheid vruchtwater ligt merkelijk lager
• Je verwacht een meerling
• Door een verlaging van de placenta kan de bloedtoevoer naar de foetus drastisch verminderen
• De bewegingen van de baby zijn veranderd en niet meer hetzelfde als voorheen
• Vermoedens bestaan dat je baby in een stuitligging ligt
• Je lichaamstemperatuur is veel hoger
• De groei van de baby is vertraagd
• Er is een ernstig vermoeden op een vroeggeboorte
• De vliezen zijn eerder dan voorzien verbroken

Wat gebeurt er bij uitwendige CTG

In de meeste gevallen worden de CTG onderzoeken gedaan via uitwendige testen voor de bevalling. De apparatuur wordt aan de buik van de moeder vastgemaakt. Het bestaat uit een riem met een sensor die elastisch is met twee ronde platen, zo groot als een tennisbal. De ene plaat spoort de hartfrequentie van de foetus op, de andere plaat stelt de druk op de buik tijdens de weeën vast. De riem is verbonden met sensoren die de signalen lezen en registreren. Het gebeurt vaak dat er gel wordt aangebracht omdat de signalen dan veel sterker zijn. Een hard kloppend geluid geeft de signalen van het apparaat weer. Voor sommige vrouwen kunnen die klanken storend overkomen. Gelukkig is er een knop om de toon te verminderen. Wanneer de bevalling is opgestart, wordt aan de aanstaande moeder opdracht gegeven om op de knop van het apparaat te drukken wanneer ze aanvoelt dat de baby zich verplaatst.

Wat gebeurt er bij inwendige CTG

Tijdens de bevalling krijgt je ongeboren baby een elektrode op het hoofdje tijdens de ontsluiting. De elektrode wordt dichtbij de hoofdhuid van de foetus geplaatst om een precieze meting uit te voeren. Dat apparaat controleert de hartslag van de baby. Bij de moeder wordt via de vagina een drukmeter aangebracht die de activiteiten van de weeën op de voet nauwkeurig volgen. Deze meting is overigens nauwkeuriger in vergelijking met de externe CTG en geniet vaak de voorkeur.

Hoe werkt een cardiotocogram?

Geluidsgolven maken deel uit van dit apparaat om de hartslag van de baby waar te nemen en na te checken. Geluidsgolven, gekoppeld aan echografie, worden vaak voor medische doeleinden gebruikt. Denk maar aan het opsporen van galstenen bijvoorbeeld. Als ultrageluid in één bepaalde richting wordt gestuwd, beweegt het vrij makkelijk door zacht weefsel. Het kaatst echter terug wanneer het vaste objecten raakt. Dit wordt weergegeven op het opname apparaat. Langs deze weg kunnen medici vaststellen wat zich in het lichaam afspeelt. CTG maakt overigens gebruik van Doppler. Dat is een bepaalde vorm van echografie die helpt tijdens het bestuderen van een bewegend object. In dit geval een baby of foetus. Hierdoor kunnen de hartkloppingen van de baby nauwlettend worden geregistreerd.

Wat kan een cardiotocogram aflezen?

De gemiddelde hartfrequentie van een baby schommelt tussen 110 en 160 per minuut en ligt een heel stuk hoger dan een gemiddeld hartritme. Lagere of hogere hartkloppingen kunnen wijzen op verwikkelingen bij de baby. De CTG helpt bij het opsporen van onregelmatigheden die kunnen plaatsvinden tijdens de weeën. Gedurende deze periode heeft het hartritme een gelijkmatig patroon. Regelmatige veranderingen geven een vingerwijzing dat er een probleem opduikt. Wanneer de behandelende arts vaststelt dat het probleem een gevaar betekent voor de zwangerschap, kan bijvoorbeeld een keizersnede worden overwogen.

Voor- en nadelen van CTG

De voordelen

Het cardiotocogram heeft twee voordelen die het onderzoek zo populair hebben gemaakt in de laatste decennia. Ultrageluid, in tegenstelling met X-stralen, maakt geen gebruik van ioniserende straling om een kijkje te nemen in het lichaam. Dat betekent dat jij en je kind geen risico op een genetisch letsel hebben opgelopen. De medische term niet-invasief anderzijds betekent dat de methode geen medisch hulpmiddel in het lichaam aanbrengt. Dit in groot contrast met een keizersnede die als een ingrijpende gebeurtenis wordt ervaren.

De nadelen

Aanstaande moeders met besmettelijke ziekten zoals HIV, Herpes en Hepatitis B lopen het gevaar dat ze de besmetting doorgeven aan hun nakomeling. In dergelijke voorvallen wordt de interne CTG ten strengste afgeraden. Een ander zeldzaam voorkomend nadeel is dat het apparaat de gegevens niet nauwkeurig afleest. Het kan een dode foetus als levend beschouwen. Deze uitzondering op de regel gebeurt wanneer de sensor de hartklopping van de moeder opvangt en die voor een hartslag verwart.

Hoe kan je zelf de CTG aflezen en in de gaten houden

Tijdens de zwangerschap wordt de hartslag van de baby voortdurend nagecheckt op eventuele afwijkingen. De machine heeft een printer zodat je zelf naar het hartritme kan kijken. Hieronder zie je hoe die geregistreerde waarden worden aangegeven:

• Lees: hartslag per minuut
• Veilig: 110 – 160
• Waarschuwing: 100 – 109 of 161 – 180
• Dreigend: Lager dan 100 of meer dan 180

De getallen die je ziet kunnen soms niet juist zijn en een vertekend beeld geven. Hou daar rekening mee als je de eerste keer een afwijking zou vaststellen en begin vooral niet in paniek te slaan. Daar zijn uiteenlopende redenen voor. Zo kan je baby bijvoorbeeld in slaap vallen. In dergelijke omstandigheden wordt de meting pas later uitgevoerd.

Hoe vaak onderga je een CTG?

Hoe vaak je een CTG ondergaat tijdens de zwangerschapsperiode, hangt af van de reden van het onderzoek. Sommige vrouwen hebben aan één controle genoeg om te kijken hoe je kindje het maakt en evolueert. In sommige gevallen moet je regelmatig een check-up laten maken om te kijken of alles goed gaat met je aanstaande nakomeling. Soms kan dit worden opgevolgd in de polikliniek, waar je een paar keer per week alles moet laten controleren. Het hangt ook af van de oorzaak waarvoor de CTG nodig is.