Zwangerschapsdiabetes een risico voor moeder en baby

Zwangerschapsdiabetes manifesteert zich vooral tijdens de tweede helft van de zwangerschap en en vraagt een strikte opvolging. Het ergste is dat de diabetes zich ontwikkelt zonder enig aanwijsbaar symptoom. Een snelle en sluitende diagnose is nodig. Hoe langer de behandeling van zwangerschapsdiabetes uit blijft, hoe ernstiger de gevolgen voor de toekomstige mama en baby. Om de zwangerschapsdiabetes te voorkomen of tijdig op te sporen zou elke zwangere vrouw er goed aan doen zich tussen de vierentwintigste en achtentwintigste week van haar zwangerschap op diabetes te laten testen. Voor vrouwen met een te groot overgewicht en zij die in de familie meerdere diabetici hebben is dit zeker het geval.

Zwangerschapsdiabetes: verstoorde stofwisseling

Zwangerschapsdiabetes wordt veroorzaakt door een stoornis in de stofwisseling van de koolhydraten. Die ontstaat vaak tijdens de zwangerschap en wordt moeilijk ontdekt omdat het weinig of geen symptomen veroorzaakt. Eens de diagnose gesteld, zoekt men de oplossing van dit ernstig gezondheidsprobleem bij een aangepast voedingspatroon of in het toedienen van extra insuline. Tijdens de zwangerschap ondergaat het lichaam van een vrouw belangrijke veranderingen. Dat is nodig om zowel de groei van de vrouwelijke organen die bij de zwangerschap, de bevalling als voor de de ontwikkeling van de baby nodig zijn. Een belangrijke verandering manifesteert zich in de stofwisseling van de toekomstige mama. Ze heeft meer glucose nodig voor de vrucht. De moeder zelf heeft dan weer een grotere behoefte aan vetten en vooral aan vetzuren. Die doen dienst als een belangrijke bron van energie. Het is ook de moeder die haar (extra) glucose opspaart voor haar baby. Dit proces heeft voor gevolg dat de nuchter gemeten bloedsuikerspiegel of glycemie in normale omstandigheden bij een zwangere vrouw lager ligt in vergelijking met niet zwangere vrouwen. Tijdens de zwangerschap wordt na iedere maaltijd een hogere bloedsuikerwaarde gemeten die lager daalt dan bij niet zwangeren. De oorzaak van deze verandering is vergelijkbaar met ‘insulineresistentie’ of ‘insulineweerstand’. Daar is de moederkoek dan weer verantwoordelijk voor. Die maakt een aantal belangrijke hormonen aan die de normale insulinewerking verhinderen.

Dat heeft uiteraard gevolgen voor de pancreas of alvleesklier die bij zwangere vrouwen meer insuline aanmaakt. Dat is nodig om hun bloedsuikerspiegel niet teveel te laten pieken. Het normaal functioneren van de suikerstofwisseling tijdens de zwangerschap hangt in de eerste plaats af van een voldoende voorraad beta-cellen bij de moeder. Is die voorraad onvoldoende dan is dat oorzaak van zwangerschapsdiabetes. Die verdwijnt vaak spontaan enkele dagen na de bevalling. Die normalisatie gaat samen met het verwijderen van de placenta of moederkoek.

Risico’s voor moeder en baby

Ook al verdwijnt zwangerschapsdiabetes spontaan enkele dagen na de bevalling, dan nog zijn er nadelen aan verbonden, zowel voor moeder als kind. Moeders met zwangerschapsdiabetes lopen een groter risico om bij een volgende zwangerschap weer last te hebben van zwangerschapsdiabetes. Tot zelfs meer dan vijftig procent meer kans dan moeders die niet met zwangerschapsdiabetes hadden te kampen. Zwangerschapsdiabetes heeft ook gevolgen voor de baby. Het hogere bloedsuikergehalte van de moeder stimuleert de alvleesklier van het kind en maakt dus meer insuline aanm. Daardoor groeit de vrucht in de baarmoeder veel te snel met een grotere vetophoping, een grotere moederkoek en meer vruchtwater. Vrouwen met zwangerschapsdiabetes lopen ook groter gevaar op een vroeggeboorte, een trauma bij de bevalling en op hypoglycemie of een te lage bloedsuikerspiegel. Het geboortegewicht ligt ook hoger en de pasgeboren baby ziet er gezonder uit dan in werkelijkheid het geval is. Op latere leeftijd is zijn of haar kans op diabetes ook veel groter.

Zwangerschapsdiabetes tijdig ontdekken

Zwangerschapsdiabetes tijdig opsporen is nodig om de meest geschikte behandeling zo vroeg mogelijk op te starten. Elke zwangere vrouw tussen week 24 en week 28  van haar zwangerschap heeft een verhoogde kans op het ontwikkelen van zwangerschapsdiabetes. Een onderzoek dringt zich hier dan ook meer dan ooit op. Dat is voor alle zwangere vrouwen het geval en zeker voor zwaarlijvigen en zij die meerdere diabetici in hun familie hebben. Deze vorm van diabetes wordt vastgesteld via bloedsuikermetingen. Dat doet men best niet met urinetests op suiker. Die zijn daarvoor ongeschikt omdat veel gezonde zwangere vrouwen af en toe wel eens suiker verliezen via hun urine zonder dat daarbij een verhoogde bloedsuikerspiegel wordt vastgesteld.

Een gezond voedingspatroon

Gelukkig kunnen vrouwen zelf veel doen om hun risico op zwangerschapsdiabetes zoveel mogelijk te verkleinen. Vaak zijn het vrouwen met overgewicht die dan diabetes ontwikkelen. Een aangepast voedingspatroon met natuurlijke voeding kan veel problemen voorkomen. Vrouwen met zwangerschapsdiabetes moeten in de eerste plaats hun dagelijkse calorie-inname beperken. Vrouwen hebben gemiddeld tussen de 1800 en 2100 calorieën per dag nodig om goed te kunnen functioneren. Bij zwangere zwaarlijvige en obese vrouwen wordt die hoeveelheid calorieën teruggebracht tot een gemiddelde dat varieert tussen de 1500 en 1800 calorieën per dag. Heb je een gezond gewicht en toch zwangerschapsdiabetes? Dan mag je dagelijks tot 2100 calorieën gebruiken. Met deze maatregel streeft men een maximale gewichtstoename van zeven kilo na. Gewichtsverlies tijdens de zwangerschap is uitgesloten. Een te grote energiebeperking verhoogt ook de kans op suikertekort en de vorming van ketonen. Dat zijn afvalproducten van vetzuren die de ontwikkeling van baby’s hersentjes kunnen vertragen. Naast deze energiebeperking moet ook het de consumptie van ongezonde verzadigde vetten en zeker van transvetten zoveel mogelijk worden beperkt. De helft en best meer van de energie moet afkomstig zijn van gezonde koolhydraten. Die vindt je in:

• Alle volkorengranen en volkorenproducten
• Aardappelen
• Verse groenten
• Peulvruchten
• Onbewerkte noten
• Aan zaden en pitten

Ongezonde snelle koolhydraten zijn vooral aanwezig in:

• Snoep, koekjes en gebak
• Chips
• Fris-en energiedranken
• In alle kant en klare voedingsproducten, ook in sauzen en soepen uit blik
• In diepvriesmaaltijden

Aan vrouwen met zwangerschapsdiabetes wordt vaak aangeraden om kort voor het slapengaan nog een gezond tussendoortje te nemen. Op die manier wil men voorkomen dat ze ’s nachts met een te lage bloedsuikerspiegel worden geconfronteerd. Gezonde tussendoortjes zijn bijvoorbeeld:

• Een stuk fruit: fruit is super gezond, ook tijdens je zwangerschap. Maar eet nooit meer dan drie verschillende stukken per dag vanwege de aanwezigheid van fruitsuiker
• Een zelf gemaakt groente slaatje
• Een sneetje volkorenbrood met kip-of kalkoenfilet
• 120 milliliter magere natuuryoghurt met zelf toegevoegde fijn gesnipperde nootjes, zaden, pitten en enkele stukjes vers fruit
• Een glas halfvolle melk

Andere voedingstips om zwangerschapsdiabetes te voorkomen:

• Sla geen enkele maaltijd over
• Kies voor een licht in plaats van een uitgebreid ontbijt
• Vervang je drie grote maaltijden door meerdere beperkte eetmomenten (zes of acht)

Naast alle andere vitaminen en mineralen is het belangrijk dat je voorraad foliumzuur steeds op peil blijft. Neem extra foliumzuur vanaf het ogenblik dat je zwanger wilt worden. Foliumzuur voorkomt complicaties tijdens de zwangerschap en verkleint je risico op vroeggeboorte, op een open ruggetje en een hazenlip.

Insuline-injecties

Bij heel wat zwangere vrouwen is het aanpassen van hun voedingspatroon onvoldoende om hun diabetes onder controle te houden. Dan zijn er onderhuidse insuline-injecties nodig, meestal twee injecties per dag. Deze behandeling wordt meestal de dag na de bevalling onderbroken.

Mogelijke gevolgen van zwangerschapsdiabetes

Met een goede behandeling, begeleiding en opvolging zijn aan zwangerschapsdiabetes meestal geen verwikkelingen verbonden, niet voor de moeder en niet voor de baby. De bloedsuikerwaarden stijgen pas vanaf de twintigste week van je zwangerschap en dan zijn alle organen van je baby gevormd. Als de diabetes te laat wordt vastgesteld of onbehandeld blijft kan dat voor heel wat problemen zorgen zoals:

• Vroeggeboorte
• Een te hoog geboortegewicht
• Bevalling met een keizersnede
• Een te laag bloedsuikergehalte
• Onvolgroeide organen
• Teveel vruchtwater
• Hoge bloeddruk en urineweginfecties bij de moeder
• Een hoog riscio op zwangerschapsdiabetes bij een volgende zwangerschap
• Mama ontwikkelt in een periode van vijf tot tien jaar na de bevalling diabetes

Blijf je gezond eetpatroon aanhouden

Nu je tijdens de zwangerschap leerde hoe je gezond eet, is het belangrijk ook na je bevalling dat aan te houden. Dat betekent:

• Zo weinig mogelijk en best geen geraffineerde witte suikers en zetmeelrijke voeding eten
• Vezelrijk eten
• Natuurlijk, evenwichtig en gevarieerd eten met veel eiwitten en voldoende gezonde vetten en (trage) koolhydraten
• Nooit meer dan drie verschillende stukken fruit per dag eten
• Zoveel mogelijk de consumptie van bewerkte voeding beperken
• Voldoende water drinken (tussen de 2,5 en 4 liter per dag) maar zeker geen kant en klare fruit-en vruchtensappen. Die bevatten teveel toegevoegde suikers en weinig of geen voedingsvezels. Een zelf gemaakte smoothie en groene thee zijn goede alternatieven