Prolactine: wat doet dit hormoon?

Prolactine is een van de zwangerschapshormonen die een belangrijke rol speelt bij vrouwen die borstvoeding willen geven. Je lichaam maakt dit hormoon al tijdens het begin van je zwangerschap aan. Daarmee wil men je lichaam zo goed mogelijk voorbereiden op het geven van borstvoeding. Dat gaat namelijk niet bij alle zwangere vrouwen even makkelijk.

Wat is prolactine?

Tijdens je zwangerschap worden er heel wat zwangerschapshormonen aangemaakt. Dat is ook het geval met prolactine. De meeste zwangerschapshormonen die tijdens je zwangerschap in je bloed voorkomen en een vooraanstaande rol spelen zijn al in je lichaam aanwezig. Vanaf het ogenblik dat je zwanger bent worden ze alleen maar in extra hoeveelheden aangemaakt. Zo ook het hormoon prolactine. Dit belangrijke zwangerschapshormoon komt vooral maar lang niet uitsluitend bij vrouwen voor. Mannen maken het ook in kleine hoeveelheden aan. Prolactine wordt aangemaakt door de hypofyse, een kleine klier in onze hersenen. Omdat het de melkproductie van zwangere vrouwen na de bevalling stimuleert wordt prolactine ook wel eens het melkhormoon genoemd. Prolactine speelt dus een belangrijke rol bij het op gang brengen en houden van de borstvoeding.

Veranderende borsten

Vanaf het moment dat je zwanger bent maken we meer prolactine aan. Logisch, want van bij de start van je zwangerschap bereidt het vrouwenlichaam zich voor op het geven van borstvoeding. De hoeveelheid melkkanaaltjes en melkkliertjes neemt sterk toe. Dat gebeurt door zwangerschapshormonen zoals prolactine, progesteron, oestrogeen en humaan placentair lactogeen (HPL). De borsten van een zwangere vrouw worden geleidelijk groter en zwaarder als gevolg van een verhoogde doorbloeding en vochtophoping. Daar blijft het niet bij want je tepels worden donkerder en de aderen in je borsten worden duidelijk zichtbaar.

Prolactine tijdens je zwangerschap

Vroeg tijdens je zwangerschap en mogelijk al vanaf je vijfde maand, stijgt de hoeveelheid prolactine waardoor je borsten al een beetje moedermelk kunnen afscheiden. Echte moedermelk is het nog niet. Men noemt het colostrum en is geel van kleur. Meer dan enkele druppeltjes van deze stof zullen je borsten nog niet geven. De aanmaak van het echte prolactine wordt namelijk afgeremd door de vrouwelijke hormonen oestrogeen, en progesteron en HPL.

Prolactine en borstvoeding

Bij de geboorte dalen de hoeveelheid progesteron, oestrogeen en HPL in je bloed. Daardoor zet de hypofyse alles op de productie van prolactine. Als je baby zoekt naar drinken worden er met prolactine en oxytocine twee hormonen vrijgemaakt. Prolactine is verantwoordelijk voor de aanmaak van melk terwijl oxytocine je moedermelk vanuit je borstklieren naar je tepels brengt. In medische termen noemt men dit het toeschietreflex. Een tintelend en-of warm gevoel in je borst of in je tepels. Is je borstvoeding eenmaal op gang, dan kan je zelfs meerdere toeschietreflex krijgen. Dat gevoel verschilt van persoon tot persoon. Voel je dit niet dan is dit zeker reden tot bezorgdheid.

Hoeveelheid prolactine stijgt

Na de bevalling stijgt je concentratie prolactine naarmate je borstvoeding geeft. Hoe vaker je dat doet hoe hoger je prolactinespiegel en hoe meer moedermelk je produceert. Daar zorgen de prolactinereceptoren in je hersenen voor. Die herkennen bepaalde soorten hormonen waarop ze onmiddellijk reageren. Prolactinereceptoren die weinig of niet gebruikt worden verdwijnen spontaan. Dat kun je makkelijk voorkomen door vooral in het begin je baby vaak aan te leggen. We spreken dan van minstens acht voedingen per 24 uur. ’s Nachts is de je dosis prolactine zelfs hoger dan overdag. Dat Is je melkproductie goed op gang dan wordt die minder gestuurd door hormonen en kun je meer regelmaat in zijn voedingsmomenten brengen. Het is erg belangrijk dat je in deze periode zeker niet rookt en dat je voldoende ontspant en rust om zo stress te vermijden. Als gevolg van dit alles daalt je prolactinespiegel en dat kun je borstvoeding belemmeren en zelfs erg bemoeilijken. Naarmate je baby je borst leeg drinkt zet Prolactine je melkklieren aan tot het aanmaken van meer melk. Zo ontstaat tijdens iedere voeding een prolactinepiek, waardoor er altijd genoeg melk wordt aangemaakt voor de volgende voeding.

Water vasthouden of oedeem

Zwangere vrouwen hebben vaak ook last van water of vocht vasthouden of het zogenaamde oedeem. Ook hierbij speelt prolactine een belangrijke rol. Dit zwangerschapshormoon zorgt voor het watertransport door de placenta. Dat zorgt voor het op niveau houden van de water- en zouthuishouding van de ongeboren baby in je buik.

Prolactine onderdrukt een nieuwe eisprong

Het zwangerschapshormoon prolactine doet nog veel meer dan de aanmaak van moedermelk stimuleren. Zo lang je borstvoeding geeft is er geen eisprong en zonder eisprong ben je niet in staat opnieuw zwanger te worden. Gemiddeld acht weken na je bevalling word je weer ongesteld en kun je dus weer zwanger worden.

Prolactine na de zwangerschap

Eens je zwangerschap en borstvoeding achter de rug maak je nog een kleine concentratie prolactine aan. Wist je dat ook mannen een kleine hoeveelheid prolactine aanmaken? Samen met oxytocine stimuleert het zorgzaam en rustiger gedrag, een gezonde slaap en minder stress.

Prolactinoom

Meer vrouwen dan we denken hebben af te rekenen met een prolactinoom of een meestal goedaardig gezwel dat extra prolactine maakt vanuit hypofyse. We onderscheiden twee soorten tumoren, namelijk microprolactinomen die kleiner zijn dan één centimeter en macroprolactinomen of tumoren groter dan één centimeter. Een prolactinoom komt veel meer voor dan je denkt, vooral bij vrouwen. Dat wil lang niet zeggen dat mannen van zo een tupor gespaard blijven. Het gaat dan vaak om een microprolactinoom of de grootste soort prolactinoom. Wat daarvan de oorzaak kan zijn is nog onduidelijk. Wetenschappers gaan er wel meer en meer van uit dat de groei van deze tumor in de hand wordt gewerkt door oestrogeen of het vrouwelijke geslachtshormonen. Dat wordt gestaafd door de vaststelling dat past de meeste prolactinomen spontaan verkleinen na de menopauze.

Symptomen prolactinoom

De belangrijkste symptomen bij vrouwen zijn:

Onregelmatige menstruatie
Melkvloed uit je borsten
Kinderloosheid
Psychische klachten
Onverklaarbare gewichtstoename
Hoofdpijn
Verminderd zicht

De belangrijkste symptomen bij mannen:

Ernstige erectiestoornissen en verminderde zin in seks
Borstvorming
Verminderde baardgroei
Hoofdpijn
Verminderd zicht

Diagnose

De hoeveelheid prolactinegehalte in ons bloed geeft aan of je met een prolactinoom sukkelt. Is deze hoeveelheid lichtjes verhoogd, dan zal men dit enkele controleren en eventueel een MRI-scan van je hoofd nemen. Bij aanwijzingen van vermindert zicht is een bezoek aan de oogarts nodig.

Behandeling

Een prolactinoom, zowel micro- als macroprolactinoom is dus dikwijls goedaardig en wordt in eerste instantie met geneesmiddelen behandeld. Zorgt de tumor voor verminderd zicht en wordt met geneesmiddelen geen verbetering vastgesteld dan is een operatief ingrijpen onvermijdelijk. Na maximaal een jaar moet het prolactinegehalte gedaald zijn en weer de normale tot normale waarden bereiken zodat je eindelijk klachtenvrij bent.

Microprolactinoom

Bij een microprolactinoom wordt men tussen de drie en vijf jaar behandeld met geneesmiddelen. Na deze periode controleert men of het gebruik van de geneesmiddelen kan stopgezet worden. In meer dan de helft van de patiënten wordt het prolactinoom terug geactiveerd. Het is dus belangrijk dat het prolactinegehalte regelmatig wordt gecontroleerd.

Macroprolactinoom

Na de behandeling van een macroprolactinoom zal men de grootte van het gezwel bepalen met een controle van het gezichtsvermogen bij de oogarts. Dat kan ook met het nemen van een nieuwe MRI-scan. Bij het gebruik van geneesmiddelen is het belangrijk om een eventuele kinderwens met je huisarts te bespreken. Een hartcontrole is meer dan wenselijk. Sommige geneesmiddelen wordt namelijk in verband gebracht met mogelijke lekkage van de hartkleppen. Dat is vooral zo bij patiënten met de ziekte van Parkinson. Die nemen namelijk geneesmiddelen in hoge doseringen.