Hoe werkt de placenta?

De placenta (of moederkoek) is een orgaan dat zich vormt in je baarmoeder. De placenta zorgt ervoor dat je baby de nodige voedingsstoffen binnen krijgt en van zuurstof voorzien wordt. In dit artikel alles over de functie van de moederkoek.

Het ontwikkelen van de placenta

De placenta ontwikkelt zich al in de eerste twee weken van de zwangerschap. Als het embryo net ingenesteld is, krijgt het voedingsstoffen door het baarmoederslijmvlies en de dooierzak van het embryo. Bij 12 weken zwangerschap is de placenta volledig volgroeid en vervult het al haar functies. Het neemt dus de functie van de dooierzak over.

De placenta kan zich op iedere plaats in de baarmoeder vormen. Dat is niet erg, zolang de placenta zich niet voor de baarmoedermond bevindt: een placenta praevia. Dat kan voor complicaties bij de geboorte zorgen. Geen zorgen, dit wordt vrijwel altijd op tijd opgemerkt en de placenta kan zichzelf nog corrigeren voor de bevalling. Gebeurt dat niet, dan wordt het waarschijnlijk een keizersnede. Het is dan zeer gevaarlijk om vaginaal te bevallen. Dat geldt ook bij de placenta accreta, een aandoening waarbij de placenta te diep vastzit aan de baarmoederwand. Gelukkig is dit zeldzaam.

Hoe werkt de placenta?

Door de placenta lopen de bloedvaten van de moeder en de bloedvaten die naar de baby gaan dicht bij elkaar. De placenta dient als barrière en verbinding tussen jezelf en je kindje. Aan de placenta zitten de vliezen, maar ook de navelstreng, die aan je kindje vastzit. De placenta vervult de volgende functies:

• Het scheiden van de bloedsomloop van de moeder en baby
• Het vormen van een verbinding tussen moeder en kind
• De productie van de zwangerschapshormonen: oestrogeen, progesteron, HCG en HPL

Door de placenta zijn de bloedsomloop van moeder en baby van elkaar gescheiden. De placenta heeft namelijk twee delen. Het eerste deel, het moederlijk deel, zit aan het baarmoederslijmvlies vast en is daarmee vergroeid. Het kinderlijke deel heeft zich ontwikkeld uit het embryo. Tussen deze twee delen zit een membraan om de bloedsomlopen van moeder en kind van elkaar te scheiden. In verband met de verschillende bloedgroepen, die jullie kunnen hebben, is dat erg belangrijk. Als de bloedgroep van jou en je kindje van elkaar verschillen, kunnen er zonder deze scheiding gevaarlijke situaties optreden. Ook is de placenta een filter, het zorgt ervoor dat schadelijke stoffen, bacteriën en parasieten niet goed bij de baby terecht kunnen komen. Dit werkt niet honderd procent: alcohol, drugs, medicijnen en nicotine kunnen dus nog steeds bij je baby komen! Dat geldt ook voor bepaalde bacteriën (listeria) virussen (CMV of Citomegalovirus, HIV) en parasieten (toxoplasmose). Houd je daarom altijd aan de leefregels tijdens een zwangerschap.

Ook verbindt de placenta moeder een kind. Het membraan dat zich tussen het moederlijk en kinderlijk deel bevindt, werkt als een filter. Het zorgt ervoor dat er voedingsstoffen en zuurstof naar de baby wordt gebracht. Alles wat jij eet of drinkt, krijgt je baby dus ook binnen! Roken, drinken, drugs en sommige medicijnen zijn hierom geen goed idee. Hiernaast wordt koolzuur en afvalstoffen van de baby naar jouw bloedsomloop gebracht, zodat jij dit kunt afstoten. Je baby kan dat nog niet zelf. Ook krijgt de baby antistoffen binnen uit het bloed van de moeder.

De placenta zorgt ook voor het in stand houden van je zwangerschap. Progesteron zorgt ervoor dat de zwangerschap in stand gehouden wordt en er geen weeen optreden. Oestrogeen zorgt ervoor dat je melkproductie toeneemt en dat de baarmoeder groeit. HPL is een minder bekend hormoon: het zorgt ervoor dat het lichaamsvreemde deel van de genen van de baby (het deel van de vader!) niet wordt afgestoten door jouw lichaam. Het bekende zwangerschapshormoon HCG wordt vooral in de eerste 12 weken van de zwangerschap geproduceerd en stimuleert de groei.

De moederkoek werkt ongeveer negen maanden optimaal. Dat is ook de reden dat je niet te lang ‘over tijd’ mag zijn: de placenta vermindert aan het einde van de zwangerschap sterk in functie, waardoor hij niet meer goed aan zijn functies kan voldoen. Je verloskundige of gynaecoloog zal je om deze reden inleiden als de geboorte te lang op zich laat wachten.

De placenta na de geboorte

Na de bevalling moet ook de placenta geboren worden. Je baby heeft het orgaan immers niet meer nodig! Na de baby wordt de placenta geboren, deze heet nu de nageboorte. Dit gebeurt binnen 15 minuten na de geboorte van je baby. Soms drukt de verloskundige op je buik om de placenta goed los te laten komen. Je baby aanleggen kan er ook voor zorgen dat de nageboorte sneller optreedt. Als het te lang op zich laat wachten, krijg je een prik, die ervoor zorgt dat je baarmoeder alsnog samentrekt. Wordt de placenta niet binnen een uur geboren? Dan gaat de gynaecoloog verder kijken. Soms moet er geopereerd worden.

Na het passeren van de nageboorte is er een grote wond in je baarmoeder. Deze wond zorgt voor het bloedverlies dat optreedt na de bevalling. De placenta is namelijk ruim 18 centimeter groot en weegt een halve kilo! Schrik niet, het bloedverlies kan heftig zijn en een aantal weken aanhouden.

Na de geboorte laat de verloskundige de placenta zien, zodat je precies kunt zien waar je kindje nu al die tijd heeft doorgebracht! Ook kan de verloskundige of gynaecoloog zo zien of de placenta intact is, of dat er stukjes zijn achtergebleven. Dat is erg zeldzaam. Sommige vrouwen nemen de placenta mee naar huis om er een boom op te planten, of om er capsules van te laten maken. Sommige vrouwen nemen hem zelfs mee om hem op te eten. Uiteraard kan de placenta ook gewoon weggegooid worden door de dokter. Als er complicaties zijn of zijn geweest, wordt de moederkoek soms onderzocht door het laboratorium.