Progesteron: van menstruatie tot bevalling

Progesteron of progestageen is een vrouwelijk geslachthormoon wat belangrijk is voor de vruchtbaarheid. Het heeft invloed op allerlei zaken, zoals de menstruatie, bevruchting, ivf-behandelingen en overgangsklachten. Het is een belangrijk hormoon voor de vrouw en daarom gaan wij wat dieper op dit hormoon in. Progesteron: van menstruatie tot bevalling en alle in- en outs.

De hormoonhuishouding

De hormoonhuishouding in het lichaam van een vrouw speelt een belangrijke rol op allerlei vlakken. Hormonen sturen je stofwisseling, het immuunsysteem en de groei. Ze kunnen ook een rol spelen bij fysieke klachten, verouderingsverschijnselen, ziekten en gedragsstoornissen. Hormonen hebben zelfs een invloed op je humeur, je spiermassa en je vetopslag of het voortplantingsproces. Hormonen zijn dus heel belangrijk voor het lichaam en de geest. Progesteron heeft een positieve invloed op je stemming en het heeft ook een kalmerende werking op je hersenen. Daarbij zorgt dit hormoon voor een stabiele bloedsuikerspiegel.

Progesteron

Progesteron wordt gemaakt in je eierstokken en in je bijnieren. Zeker in de bijnieren speelt het ook een belangrijke rol bij de aanmaak van stresshormonen, zoals adrenaline en cortisol. Als je zwanger bent krijgt progesteron ook weer andere belangrijke functies, namelijk bij de bescherming van je baby. Ook voor je menstruatiecyclus is het progesteron belangrijk. De hypofyse wat een kleine klier in de hersenen is, maakt het follikelstimulerend hormoon FSH aan en het luteïniserend LH-hormoon. Deze twee stimuleren weer het gele lichaam in de eierstokken om progesteron aan te maken.

De twee fases van je menstruatie

Normaal gesproken is je menstruatie te verdelen in twee fases. Allereerst is er de fase voor de ovulatie die ze ook wel de folliculaire fase noemen en de fase erna die de luteale fase heet. In de eerste fase speelt het hormoon oestrogeen een dominantere rol, terwijl het progesteron het na de eisprong overneemt. Het oestrogeengehalte neemt dan af terwijl het gehalte aan progesteronhormoon juist toeneemt.

Tijdens het bevruchtingsproces

Het progesteron hormoon speelt ook een belangrijke rol in het bevruchtingsproces. Dit progesteron hormoon zorgt ervoor dat het baarmoederslijmvlies van de baarmoederwand in een optimale staat raakt zodat een eventuele bevruchte eicel zich goed kan innestelen. Het progesteron remt ook de aanmaak van LH en FSH om te zorgen dat er geen nieuwe eicellen gaan rijpen. De baarmoedermond wordt ook wat minder toegankelijk gemaakt door het hormoon. Het doel hiervan is dat de bevruchte eicel betere kansen krijgt. Als er geen bevruchting plaats heeft gevonden, dan gaat het gele lichaam verloren en dat moet ook. Er wordt dan weer minder progesteron aangemaakt en de baarmoederslijmvlieslaag wordt afgebroken, met als gevolg dat je ongesteld wordt.

De hormonen balans

Progestageenhormonen zijn in combinatie met de oestrogeenhormonen erg belangrijk voor de menstruatiecyclus. Het is belangrijk dat deze hormonen met elkaar in balans blijven, raken ze uit balans dan kan de menstruatie uitblijven. Soms raken ze uit balans door een aanwijsbare oorzaak, zoals overgewicht, extreem gewichtsverlies, PCOS, zwangerschap, stress, de overgang, ziektes of gezwellen.

Progesteron als medicijn

Het kan ook zijn dat er geen aanwijsbare reden is. In een dergelijke situatie kan de arts besluiten om je progesteron voor te schrijven. Dit medicijn moet je dan 12 tot 14 dagen per maand gebruiken en waardoor er na een kleine week een onttrekkingsbloeding ontstaat. Vaak is het zo dat dan na een bepaalde periode de natuurlijke cyclus weer op gang komt.

Bij klachten tijdens de overgang

Soms kun je door een tekort aan oestrogenen overgangsklachten krijgen. Dit kunnen bijvoorbeeld zweetaanvallen, prikkelbaarheid, opvliegers, stemmingswisselingen of slaapproblemen zijn. Zeker als je tussen je 40e en 55e levensjaar komt, kan de activiteit van de eierstokken geleidelijk afnemen waardoor er een tekort aan oestrogenen in het lichaam ontstaat. Als de klachten erg hinderlijk zijn en u belemmeren in uw dagelijkse leven dan kan de arts in sommige gevallen progesteron voorschrijven. Oestrogeenhormonen, gecombineerd met progestageenhormonen, zoals progesteron, kunnen namelijk de overgangsklachten verminderen.

Als medicijn tijdens IVF of ICSI

Als zwanger wordt niet lukt, wordt er soms gekozen voor IVF of ICSI. Tijdens deze vruchtbaarheidsbehandelingen wordt er ook gebruik gemaakt van progesteron. Hiervoor wordt wel eerst je eigen progesteronproductie stil gelegd. Hierdoor kunnen ze heel gecontroleerd de juiste dosis progesteron toedienen in de vorm van medicijnen.

Het progesteron in de pil

Ook de anticonceptiepil bevat progesteron. Doordat je hiermee een constante hoeveelheid progesteron binnenkrijgt wordt de afgifte van het LH en FSH-hormoon afgeremd en hierdoor de eisprong onderdrukt. Ook het slijmvlies van je baarmoederhals wordt troebeler door het progesteron waardoor de spermacellen er bijna niet doorheen komen. Dit draagt dus allemaal bij aan de anticonceptie.

Je bent over tijd

Als er tijdens de cyclus wel een bevruchting heeft plaatsgevonden dan is het de beurt aan het hCG zwangerschapshormoon om te zorgen dat het gele lichaam in stand blijft. Doordat het gele lichaam progesteron blijft produceren blijft ook je ongesteldheid weg. Hieraan kun je ook merken dat je zwanger bent. Na circa 14 weken neemt de moederkoek, ook wel placenta genoemd de productie van het progesteron over.

De vele taken van progesteron

Het progesteron heeft de baarmoederwand tijdens de cyclus al in optimale staat gebracht, maar het hormoon zorgt nu ook dat hij in optimale conditie blijft. Daarbij zorgt het dat je spieren van je baarmoeder niet samentrekken, zodat het embryo ook niet afgestoten kan worden. Maar progesteron heeft nog een functie, het helpt namelijk je lichaam om het embryo als een compleet eigen lichaamsonderdeel te zien. Ondanks dat er in het embryo onbekend DNA aanwezig is. Het hormoon stimuleert ook de ontwikkeling van de slijmprop die een bescherming biedt voor het kindje voor invloeden van buitenaf en waardoor er geen tweede zwangerschap kan ontstaan. Zoals je ziet heeft het hormoon progesteron best wel een aantal taken gedurende deze periode.

De samenwerking met andere hormonen

De baarmoederwand moet niet alleen in een optimale conditie zijn, maar ook de klieren in deze wand die je kindje van voedsel moeten voorzien totdat de placenta volledig ontwikkeld is. Ook hier zorgt progesteron voor. Samen met nog een aantal andere hormonen, zoals oestrogeen en prolactine stimuleert het progesteron ook de groei van de melkkanaaltjes en melkklieren in je borsten. Wat natuurlijk het geven van borstvoeding ten goede komt.

Tegen de tijd dat je gaat bevallen

Aan het eind van de zwangerschap ga je weer meer andere hormonen aanmaken. Zo moet de baarmoedermond weker worden en dat doet de prostaglandine. De weeën worden opgewekt door oxytocine. Het mag logisch zijn dat je deze hormonen rondom de tijd van de bevalling dus ook hard nodig hebt. Maar ze mogen ook niet te vroeg hun werk doen en daar zorgt het progesteron dan weer voor. Hiermee kan een vroeggeboorte voorkomen worden. Zodra het progesteron afneemt krijgen de andere hormonen vrij spel en kan de bevalling ingezet worden.

Bijwerkingen van progesteron

Als je denkt dat het progesteron alleen maar voor leuke dingen zorgt, dan heb je het mis. Ze veroorzaken ook een aantal bijwerkingen op de rest van je lichaam. Het kan bijvoorbeeld je bloeddruk wat verlagen waardoor je duizelig kunt worden. Maar ook spataderen, zwangerschapsdementie, vermoeidheid, vaak plassen en brandend maagzuur kan door het progesteron veroorzaakt worden.