Zwangerschapshormoon hCG: Alles wat je er over moet weten

hCG wordt ook wel eens het mysterieuze zwangerschapshormoon genoemd. En dat is niet toevallig. Dat heeft immers alles te maken met het feit dat het zo’n belangrijke rol speelt tijdens de zwangerschap. Maar het is ook een belangrijke indicator: de evolutie van de hCG-waarden kan immers een (ab)normaal zwangerschapsverloop voorspellen. Maar wat is het mysterieuze zwangerschapshormoon hCG nou net? Waarom is het zo belangrijk? En wanneer moet je je al dan niet zorgen maken? Dat lees je allemaal in het artikel ‘HCG: het mysterieuze zwangerschapshormoon ontrafeld‘.

Wat is het mysterieuze zwangerschapshormoon hCG?

hCG is de afkorting voor het hormoon humaan choriongonadotrofine. Ons lichaam zit boordevol dergelijke hormonen. Dit zijn signaalstoffen die reacties in het lichaam opwekken door bepaalde cellen te vertellen wat ze al dan niet moeten doen. Ook voor hCG is dat het geval. Het wordt een zwangerschapshormoon genoemd omdat het, tijdens de zwangerschap, door de placenta wordt geproduceerd. Echter wordt hCG ook als zogenoemde tumormarker gebruikt. Daarover hebben we het in dit artikel echter niet.

Hoe dan ook is de hCG-waarde een belangrijke meetwaarde en kan het als indicator in een aantal belangrijke conclusies resulteren, hoewel bijkomstig onderzoek altijd noodzakelijk zal blijken te zijn. Toch is het meten van de hCG-waarden niet altijd de beste oplossing, integendeel. Om dat helemaal te begrijpen hebben we het artikel ‘HCG: het mysterieuze zwangerschapshormoon ontrafeld’ geschreven.

Wat is de rol van hCG tijdens de zwangerschap?

Om bepaalde cellen en organen te activeren, heb je hormonen nodig. Hormonen vervullen met andere woorden een nuttige functie en worden door het lichaam aangemaakt. Soms worden hormonen ook toegediend, bijvoorbeeld bij vruchtbaarheidsproblemen.

Ook het zwangerschapshormoon hCG kent een nuttige functie. HCG wordt al meteen na de innesteling van een bevruchte eicel aangemaakt. Het is dan ook één van de eerste indicatoren die aangeven dat je zwanger bent. Het aanmaken van het hormoon hCG is noodzakelijk omdat het er voor zorgt dat de eileiders geen nieuwe eicellen aanmaken. Je bent nu eenmaal zwanger, dus dat is nergens voor nodig.

Hiernaast zorgt hCG ervoor dat de overblijfselen van de eileider, waarvan de eicel zich losmaakte, intact blijven. Dit lijkt misschien onlogisch, maar het intact blijven ervan is echter van het grootste belang. Dit overblijfsel zal immers progesteron, een ander hormoon, aanmaken. Progesteron moet er op zijn beurt voor zorgen dat de menstruatie stopt en dat het baarmoederslijmvlies niet loslaat. Dit baarmoederslijmvlies is dan ook cruciaal om de levensvatbaarheid van de eicel te garanderen. Hiernaast zal progesteron, in een latere fase, voorkomen dat jouw lichaam de embryo afstoot en zal het de ontwikkeling van de slijmprop bespoedigen. En dat heeft jouw lichaam onrechtstreeks dus ook aan hCG te danken.

Tot slot heeft hCG nog een andere belangrijke rol: hCG zal immers vet in energie omzetten. Het vrouwenlichaam zal met andere woorden vet verbanden om energie voor de foetus aan te maken, wat noodzakelijk is voor de groei en de normale ontwikkeling ervan. Echter vervult het gelijktijdig een beschermende functie en moet het net zoals progesteron afstoting helpen te voorkomen. Het is een eerste belangrijke conclusie van het artikel ‘HCG: het mysterieuze zwangerschapshormoon ontrafeld’: zonder hCG zou een succesvolle zwangerschap onmogelijk zijn. Bedankt, hCG!

De keerzijde van het zwangerschapshormoon hCG

Tot nu toe lijkt de productie van hCG een grote goednieuwsshow te zijn. Toch is dat niet helemaal de waarheid. Het is immers ook de oorzaak van diverse zwangerschapskwaaltjes die deze mooie periode ontsieren. Onder andere misselijkheid, hoofdpijn, een zwakke blaas, duizeligheid, stemmingswisselingen, vermoeidheid en gevoelige borsten worden in verband gebracht met de productie van hCG in het lichaam.

De hCG-waarden als indicator

In de geneeskunde spelen hCG-waarden een belangrijke rol. Het vormt immers een indicator waarmee men de toestand van jouw zwangerschap kan ‘meten’. Niet alleen de klassieke zwangerschapstest maakt van de hCG-waarden gebruik, maar ook voor het bepalen van de vermoedelijke bevallingsdatum zijn de hCG-waarden (min of meer) representatief.

HCG-waarde en de zwangerschapstest

Meteen na de innesteling van de bevruchte eicel begint het lichaam met het aanmaken van het zwangerschapshormoon hCG. Het is dan ook een van de eerste signalen van een zwangerschap. En daarom gebruikt men het ook voor zwangerschapstests.

Vanaf een hCG-waarde van ongeveer 25 IU/l wordt de zwangerschap meetbaar. Men heeft hier een ruime zekerheidsmarge voorzien want indien je niet zwanger bent, ligt de hCG-waarde lager dan 5 IU/l. Hoe langer je wacht, hoe hoger de hCG-waarden echter oplopen en hoe meer zekerheid de test biedt. Ben je nog maar net overtijd? Dan zal je misschien nog niet voldoende hCG in het lichaam hebben. De zwangerschapstests kan dan een fout resultaat weergeven. Wacht je echter een weekje? Dan kan de test een compleet ander resultaat opleveren. Weet wel dat sommige vrouwen opmerkelijk minder hCG aanmaken terwijl ze toch zwanger zijn. Daarom zijn klassieke zwangerschapstests niet altijd 100% betrouwbaar.

hCG-waarde en het verloop van de zwangerschap

Het meten van de hCG-waarde doet men niet alleen om na te gaan of een dame al dan niet zwanger is. De in het lichaam aanwezige hCG varieert immers sterk naarmate de zwangerschap vordert. Zo kan men nagaan in welke zwangerschapsfase men zich bevindt en kan men de vermoedelijke bevallingsdatum steeds specifieker bepalen.

Over het algemeen neemt de hCG-hoeveelheid toe tot de periode van de 9de tot 13de week van de zwangerschap. Dan piekt de hCG-hoeveelheid in het vrouwenlichaam. Dat is overigens ook de reden waarom je gedurende deze periode het meeste last hebt van zwangerschapskwaaltjes. Vanaf de dertiende week begint de hCG-waarde langzaamaan af te nemen. Op basis van statistische gegevens kan men de gemeten waarden interpreteren. Eventueel kan het ook op problemen zoals een nakende miskraam wijzen.

Tegenwoordig bestaan er overigens veel accuratere manieren om de termijn van de zwangerschap te bepalen. Indien de vermoedelijke bevallingsdatum heel accuraat moet worden nagegaan, zullen zij de voorkeur genieten.

HCG: het mysterieuze zwangerschapshormoon ontrafeld? Geen exacte wetenschap!

Het feit dat men van statistische gegevens vertrekt, heeft natuurlijk als oorzaak dat elk lichaam anders is. De gehanteerde marges zijn dan ook vrij ruim. Tussen de zevende en de achtste week varieert de hormoonspiegel bijvoorbeeld tussen 7.650 en 229.000(!) IU/l.

De exacte hoegrootheid speelt met andere woorden een minder grote rol. Wat echter wel belangrijke informatie biedt, is de evolutie van de hCG-hoeveelheid in het lichaam. Indien er zich tijdens de eerste drie maanden van de zwangerschap immers een dip voordoet, wijst dat mogelijks op een miskraam. Kortom: de evolutie van jouw hCG-waarden biedt belangrijke informatie, de hoegrootheid ervan doet dat minder. Maar ook dan zal de arts rekening houden met andere factoren en observaties.

Opgelet: soms kunnen abnormale hoge of lage hCG-waarden toch een signaal zijn dat er iets aan de hand is. Daarover lees je hieronder meer.

Vreemde hoeveelheid hCG: het mysterieuze zwangerschapshormoon ontrafeld

Eerder hadden we het er al over dat vooral de evolutie van de hCG-waarden representatief is. Dat is volledig juist, op voorwaarde althans dat de gemeten waarden zich binnen wel heel brede marges bevinden. Indien de hCG-waarde echter abnormaal hoog of laag is, is er meer aan de hand. En dat kan verregaande gevolgen hebben.

Te veel hCG

Een abnormaal hoge hoeveelheid hCG kan een indicator zijn voor twee feiten. Het kan enerzijds slecht nieuws impliceren. Zo is het een belangrijk signaal voor een zogenoemde mola-zwangerschap. Bij zo’n mola-zwangerschap is er geen sprake van een echte zwangerschap maar van een aangroeiend gezwel. Een curettage zal zich dan opdringen.

Anderzijds kan een abnormaal hoge hoeveelheid hCG ook duiden op een twee- of meerling. En dat is voor sommigen dan weer heuglijk nieuws. Daarom mag men op basis van de hCG-metingen nog niet meteen conclusies trekken. Aanvullend gynaecologisch onderzoek zal hoe dan ook een en ander moeten uitwijzen. Zoals eerder gezegd wordt de hCG-waarde immers enkel gebruikt als indicator en niet om een ontegensprekelijke diagnose te stellen. Knoop dat goed in de oren en begin dus nog niet meteen met panikeren.

Weet tot slot dat medicijngebruik de hCG-waarde in principe niet kan beïnvloeden. Enkel bepaalde medicijnen die worden gebruikt om vruchtbaarheidsproblemen op te lossen, kunnen hCG bevatten. In zo’n geval zal een klassieke zwangerschapstest niet accuraat zijn en hoeven hogere hCG-waarden niet automatisch alarmbellen te doen rinkelen. Maar daarover zal jouw arts je uiteraard informeren.

Te weinig hCG

Anderzijds kan er ook sprake zijn van abnormaal lage hCG-waarden. Ook hier kunnen er verschillende oorzaken aan de basis van de meting liggen. Een miskraam of een potentiële buitenbaarmoederlijke zwangerschap zijn mogelijke verklaringen. Soms is de oorzaak echter veel onschuldiger en had men aanvankelijk een foutieve berekening gemaakt. Je bevindt je dan eigenlijk in een andere fase van de zwangerschap waarin de hCG-waarde wel normaal is. Enkel de vermoedelijke bevallingsdatum zal opschuiven en verder hoef je je geen zorgen te maken.

Overigens is het zo dat sommige vrouwen automatisch vrij weinig hCG aanmaken. Zij weten aanvankelijk dan niet dat zij zwanger zijn omdat zij op ongesteldheid lijkende symptomen hebben. De maandelijkse vaginale bloedingen kunnen hierbij aanhouden tot de negende maand van de zwangerschap. En dan kunnen we de verwarring heus wel begrijpen.

Moet je de hCG-waarden laten controleren?

In principe moet je niet om de haverklap jouw bloed laten trekken. Een arts registreert de hCG-waarden enkel indien hij een probleem of een complicatie vermoedt. Dit is bijvoorbeeld het geval indien er sprake is van bloedverlies of van ernstige krampen. Indien je in het verleden echter al ernstige complicaties of een miskraam had, kan het wel noodzakelijk zijn om de hCG-waarden op sporadische tijdstippen te registreren. Een bloedafname dringt zich dan op. Echter zal men meestal opteren voor een echo en zelden enkel een hCG-bloedtest toepassen.