IUI en kunstmatige inseminatie

Er komt een moment in jullie leven dat jullie denken: ‘We zijn toe aan een kindje.’ In de meeste gevallen worden stellen spontaan zwanger, maar er zijn ook situaties waarbij dit niet het geval is. Dan komen jullie terecht in de zogenaamde “medische molen”. In dit artikel leggen we jullie uit wat dit precies is en wat de verschillen tussen deze twee vruchtbaarheidsbehandelingen zijn.

Waarom IUI of KI?

Als jullie na één jaar zelf proberen nog niet zwanger zijn (of na een half jaar als de vrouw boven de 35 is), is de eerste stap dat jullie een afspraak maken met jullie huisarts. De huisarts kijkt samen met jullie of er zaken zijn die het zwanger worden in de weg staan. Hij stelt vragen als ‘wanneer in de cyclus hebben jullie onbeveiligde seks’ en ‘hoe verloopt de menstruatiecyclus’. Daarnaast zijn er een aantal onderzoeken bij de vrouw die de arts uitvoert om te bepalen of er sprak is van verminderde vruchtbaarheid bij de vrouw. Redenen voor verminderde vruchtbaarheid kunnen overgewicht en overmatige lichaamsbeharing zijn. Dit zijn zaken waar de huisarts de vrouw op controleert. Met een eendenbek kijkt de huisarts naar de baarmoedermond en met een inwendige echo en het drukken op de buik van de vrouw kijkt de huisarts naar de ligging van de baarmoeder en de eierstokken. Om vast te stellen of er sprake is van verminderde vruchtbaarheid bij de man wordt er een zaadmonster onderzocht op aantal en kwaliteit van de zaadcellen.

Het kan natuurlijk zijn dat jullie gewoon pech hebben gehad en er (nog) geen aanwijsbare reden is waarom jullie nog niet zwanger zijn. De huisarts adviseert dan om zelf, voor een bepaalde periode, te blijven proberen. Het kan bijvoorbeeld zijn dat jullie geen seks hebben gehad op het juiste moment in de cyclus en dan adviseert de huisarts om ovulatietesten te gebruiken. Met deze testen bepalen jullie wanneer de meest vruchtbare periode tijdens de menstruatiecyclus is. De huisarts kan jullie ook doorverwijzen naar een specialist (bijvoorbeeld een fertiliteitsarts of een gynaecoloog) voor verder onderzoek.

Samen met deze specialist kijken jullie naar de verschillende mogelijkheden die er zijn. Verminderde vruchtbaarheid wil namelijk niet zeggen dat het onmogelijk is om zwanger te worden. Er zijn verschillende vruchtbaarheidsbehandelingen die jullie hierbij kunnen helpen. De minst belastende en meest toegankelijke vruchtbaarheidsbehandelingen zijn Intra-Uteriene Inseminatie (IUI) en Kunstmatige Inseminatie (KI).

Wat is IUI of KI?

Voor IUI en KI hoeven in principe geen hormonen gebruikt te worden en wordt de natuurlijke cyclus van de vrouw gevolgd. In sommige gevallen is het toch nodig om de eisprong te stimuleren met behulp van hormonen. We spreken dan van ovulatie-inductie.

Bij zowel IUI als KI wordt er vlak voor/rond de eisprong een rietje met (donor)zaad ingebracht in de vagina van de vrouw. De behandeling is (in de meeste gevallen) niet pijnlijk en duurt een paar minuten.

De belangrijkste verschillen zijn:

• Bij KI wordt het zaad dicht bij de baarmoedermond in gespoten en bij IUI wordt het zaad voorbij de baarmoedermond ingespoten. Het zaad hoeft dus een minder lange weg af te leggen om bij de te bevruchten eicel te komen.
• Bij IUI wordt het zaad eerst opgewerkt om het voor behandeling geschikt te maken. Hierbij worden de betere zaadcellen geselecteerd voor de behandeling. Bij KI worden alle zaadcellen ingespoten.

Welke van deze twee methoden het beste bij jullie past, hangt af van verschillende factoren. Onder andere de kwaliteit van het zaad van de man en de cyclus van de vrouw spelen hierbij een rol. IUI wordt bijvoorbeeld gedaan als de kwaliteit of de kwantiteit van de zaadcellen laag is. Er zijn ook ziekenhuizen en klinieken die alleen maar IUI gebruiken.

Kunstmatige Inseminatie kan gedaan worden met het eigen zaad van de partner, maar ook met donorzaad (ook wel KID genoemd). Dit laatste wordt gebruikt, als de kwaliteit of kwantiteit van het zaad van de man niet voldoende is. KID (en IUI met Donorzaad) wordt ook gebruikt bij lesbische stellen en alleenstaande vrouwen.

Hoe gaat IUI of KI in zijn werk?

In het geval van kunstmatige Inseminatie met eigen zaad, produceert de man voor de behandeling door middel van masturbatie het zaad (meestal in het ziekenhuis). Bij kunstmatige Inseminatie met Donorzaad, wordt het zaad door het ziekenhuis of kliniek bewaard en, indien nodig, voor de behandeling opgewerkt. De behandeling zelf duurt meestal maar een paar minuten. Afhankelijk van het ziekenhuis of de kliniek waar jullie onder behandeling zijn, mag de vrouw daarna nog een minuut of 10 blijven liggen.

Allereerst wordt er door middel van een echo gekeken of het eitje al gesprongen is of niet en hoe de baarmoedermond er uit ziet. De dikte van de baarmoedermond geeft aan of deze klaar is om een bevrucht eitje te ontvangen. Bij IUI wordt er ook nog gekeken naar de positie van de baarmoedermond, omdat het rietje hier door heen moet. Dit wordt gedaan met een eendenbek. Het kan zijn dat de arts de baarmoedermond niet goed kan zien en probeert deze beter bereikbaar te maken. Hoesten en drukken op de buik van de vrouw helpen hierbij. Als de positie goed is (of bij KI) wordt het rietje ingebracht en de zaadcellen ingespoten.

In sommige gevallen is het noodzakelijk om hormonen te gebruiken tijdens de behandeling. Dit kunnen hormonen zijn om de kwantiteit en/of kwaliteit van de eicellen te bevorderen. Of hormonen om de ovulatie te stimuleren. In het artikel ovulatie-inductie is hier meer over lezen.

Na de behandeling begint de wachtperiode. Nu is het wachten op het uitblijven van de volgende menstruatie. Bij het uitblijven van de menstruatie en na ongeveer 14 tot 16 dagen na de IUI of KI behandeling mogen jullie een eerste zwangerschapstest doen. Is de test positief: gefeliciteerd, jullie zijn zwanger! Helaas kan de test ook negatief zijn, of is vanzelf de menstruatie gestart. Neem in beide gevallen contact op met het ziekenhuis of kliniek. Zij kunnen jullie vertellen wat de vervolgstappen zijn.

Niet zwanger en dan?

Is de menstruatie toch gestart of is de tweede zwangerschapstest nog steeds negatief, dan kan het zijn dat jullie een evaluatiegesprek krijgen met de specialist. In dit gesprek wordt het vervolg van het traject met jullie besproken. Dit kan een tweede kunstmatige inseminatie behandeling zijn in de natuurlijke cyclus. Maar de specialist kan ook voorstellen om hormoontherapie te gebruiken. Bijvoorbeeld hormonen om de groei van de eicellen te bevorderen, of hormonen die de eisprong stimuleren. Als jullie na een aantal behandeling nog niet zwanger zijn, kunnen jullie, in overleg met de specialist, overstappen op overige behandelmethoden zoals IVF vruchtbaarheidsbehandeling of ICSI vruchtbaarheidsbehandeling.