Pethidine als pijnbestrijding tijdens de bevalling

Bevallen is pijnlijk. Gelukkig heb je tijdens de bevalling de optie om te kiezen uit verschillende soorten pijnbestrijding, mocht je dat willen. Een van de bekendste vormen van pijnbestrijding is het middel pethidine, een sterke, morfine-achtige pijnstiller die met een injectie wordt toegediend. Maar hoe werkt dit middel precies, en wat zijn de voor- en nadelen van deze methode van pijnstilling?

Wat is pethidine als pijnbestrijding?

Pethidine is een sterke, morfine-achtige pijnstiller die wordt toegediend met een injectie in de bil of het been. Pethidine heeft een zeer sterk pijnstillend effect en zorgt ervoor dat de pijn tijdens de bevalling flink minder wordt, waardoor je deze makkelijker kunt verdragen en beter kunt ontspannen tijdens de bevalling. Soms wordt pethidine dan ook gecombineerd met een versuffend middel bij de moeder, Phenergan, waardoor je beter kunt ontspannen en soms zelfs een dutje kunt doen. De injectie met pethidine werkt ongeveer twee tot vier uur en haalt gedurende deze tijd de ergste pijn weg. Het haalt de ’toppen’ van de pijn weg. De pijn is dus nog steeds aanwezig, maar is minder intens, zodat je er beter mee om kunt gaan.

Pethidine is een zeer sterk middel en mag alleen in het ziekenhuis worden toegediend. Je baby moet namelijk goed in de gaten gehouden worden voor en tijdens de toediening. Na het toedienen van pethidine (of een andere vorm van pijnbestrijding) is je bevalling dan ook medisch en val je onder verantwoordelijkheid van de gynaecoloog. Wel krijg je nog begeleiding van je eigen verloskundige.

Is pethidine gevaarlijk voor de baby?

Voor het toedienen van een injectie met pethidine tijdens de bevalling wordt de hartslag van de baby gecontroleerd met een CTG. Dit is een hartfilmpje dat het hartritme van de baby monitort. Is alles goed? Dan kun je pethidine krijgen. Bij een gezonde baby is pethidine niet gevaarlijk. Het is immers goedgekeurd voor gebruik tijdens de bevalling.

Wel zijn er bijwerkingen bij de baby. De baby kan na de geboorte suf en slaperig zijn, en problemen hebben met de ademhaling. Daarom wordt pethidine vaak niet gegeven als je al redelijk ver gevorderd bent in de bevalling. Pethidine wordt namelijk binnen twee tot vier uur volledig afgebroken door je lichaam. Pethidine wordt, om dit te voorkomen, niet gegeven als je al meer dan vijf centimeter ontsluiting hebt. Als de bevalling opeens erg snel gaat, ondervindt de baby namelijk de negatieve bijwerkingen. Gelukkig is er een middel wat toegediend kan worden aan de baby, om zo ervoor te zorgen dat de werking van de pethidine direct gestopt wordt.

Bij uitgebreid onderzoek zijn geen schadelijke effecten op lange termijn gevonden, voor zowel moeder als baby. De bijwerkingen die optreden, zijn dus alleen aanwezig op korte termijn en kunnen vaak tegengegaan worden door het toedienen van een ander middel bij de baby, naloxone.

De voor- en nadelen van pethidine

Iedere vorm van pijnbestrijding kent natuurlijk zijn eigen voor- en nadelen. De voordelen van pethidine zijn onder andere dat het effectief de pijn bestrijdt. Ook is de vorm van toedienen, met een injectie in de spier, minder ingrijpend dan bijvoorbeeld een ruggenprik. Het maakt je slaperig en ontspannen: sommige vrouwen vallen zelfs in slaap na de toediening. Ook zijn er geen blijvende schadelijke effecten voor moeder en baby beschreven. Voor pethidine hoef je ook niet te wachten op de anesthesist, zoals dat bij een ruggenprik wel het geval is. Het is dan ook op ieder tijdstip en in bijna ieder ziekenhuis beschikbaar. Ook word je na toediening nog door je eigen verloskundige begeleid bij het bevallen.

Helaas kent pethidine ook een aantal nadelen, waardoor het niet voor iedereen een geschikte vorm van pijnbestrijding is. Sommige vrouwen vinden het niet fijn dat ze zo slaperig zijn, omdat ze dan de bevalling niet meer bewust kunnen meemaken en later delen van de bevalling vergeten zijn. Je sluit je namelijk van de wereld af en je kunt behoorlijk onder invloed raken door de medicatie. Ook kan het middel onschuldige, maar vervelende bijwerkingen geven, zoals duizeligheid, jeuk en misselijkheid bij de moeder. Na het toedienen van pethidine mag je niet meer je bed uit komen. Het middel maakt erg suf en de kans dat je valt is dan te groot. Ook werkt pethidine pas na een half uur: veel vrouwen vinden dit te lang.

Ook wordt het middel vaak niet gegeven als je meer dan vijf centimeter ontsluiting hebt, omdat de kans dan groter is dat de baby ademhalingsproblemen krijgt bij de geboorte. Soms moet er een ander middel worden toegediend bij de baby, dat de effecten van pethidine tegen gaat. En helaas is het ook zo dat het pijnstillend effect niet voor iedere vrouw even goed werkt: voor maar 25% van de vrouwen werkt pethidine afdoende. Ook zijn er een aantal aandoeningen bij de moeder bekend, waarbij je beter geen pethidine kunt gebruiken. Bijvoorbeeld hart- of longaandoeningen. Als je bijvoorbeeld al astma hebt, kan pethidine ervoor zorgen dat je moeite krijgt met ademhalen. Ook als je als moeder al bepaalde medicijnen gebruikt kan het gebruik van pethidine je worden afgeraden. Ga dit wel op tijd na bij je verloskundige of gynaecoloog, zodat je in je geboorteplan een vorm van pijnbestrijding kunt vermelden die je wel mag hebben, zoals een ruggenprik.

Pethidine kan, net zoals andere vormen van pijnstilling, alleen worden toegediend in het ziekenhuis. Door de ontwikkelingen op het gebied van pijnstilling en het gevaar dat het mogelijk kan opleveren voor je baby, wordt pethidine niet vaak meer toegediend tijdens de bevalling. Er zijn tegenwoordig immers veiligere en effectievere opties beschikbaar in het ziekenhuis, zoals de ruggenprik, lachgas en de pijnpomp met remifentanil. Ook bij een thuisbevalling is tegenwoordig beperkte pijnstilling mogelijk.