Kraamvrouwenkoorts: wat is dat precies?

Kraamvrouwenkoorts is niet zomaar een gezegde, het is zeker iets wat we serieus moeten nemen. Gelukkig kwam dit vroeger veel vaker voor dan tegenwoordig, maar pas bevallen vrouwen kunnen het nog steeds krijgen. Kraamvrouwenkoorts is een ziekte die ontstaat in de eerste dagen na de bevalling als gevolg van een infectie. Dit gaat gepaard met koorts, vandaar ook de naam kraamvrouwenkoorts. Een adequate behandeling is altijd noodzakelijk omdat het zeer ernstige gevolgen kan hebben.

Een streptokokken groep A infectie

Meestal begint het een tot tien dagen na de bevalling als gevolg van een streptokokken groep A infectie. Dit is een bacterie die meestal te vinden is in de keel- en neusholte zonder dat deze bacterie daar altijd een ziekteverwekker is. Het is wel zo dat mensen die zwakker zijn of oudere mensen gevoeliger zijn voor deze bacterie. Ook kraamvrouwen zijn dus in deze periode extra gevoelig. Waar deze vrouwen normaal gesproken misschien helemaal geen last van deze streptokokken bacterie zouden hebben, kan het in de kraamtijd ineens een andere wending nemen.

Een slechte hygiëne

Kraamvrouwenkoorts kwam vroeger best veel voor, voornamelijk omdat er minder aandacht werd besteed aan hygiëne. In de tijd van de Hongaarse arts Semmelweis was kraamvrouwenkoorts in eerste instantie nog onbekend. Veel vrouwen overleden een aantal dagen na de bevalling nadat ze flinke ziekteverschijnselen hadden gekregen. In 1847 ontdekte dokter Semmelweis dat als er meer hygiëne door de artsen in acht werd genomen, ook het aantal zieke kraamvrouwen afnam. Of wanneer de verzorging voor de kraamvrouw werd gedaan door de vroedvrouw of de verpleegster.

Aanpak kraamvrouwenkoorts

In die tijd wist men nog niet dat de kraamvrouwenkoorts werd veroorzaakt door de groep A-streptokokbacterie. Een bacterie die zich vaak op de handen van een arts bevond. De artsen zaten aan verschillende patiënten en regelmatig ook aan de lijken. Door de ontdekking van Semmelweis werden er grote sprongen gemaakt in een preventieve aanpak van de koorts. Het desinfecteren van de handen werd steeds belangrijker voor artsen en zorgverleners. Maar pas 1884 kon een Franse dokter met een proefschrift over de ‘Principes der hygiëne bij zwangerschap en bevalling’ een grotere doelgroep overtuigen.

Verhoogd risico

Ondanks dat we tegenwoordig een veel betere hygiëne hebben, komt kraamvrouwenkoorts helaas nog weleens voor. Waar vroeger deze ziekte vaak een dodelijke afloop had, is het tegenwoordig een stuk beter te behandelen. Het komt minder vaak voor bij kraamvrouwen, maar soms nog wel in kraamklinieken of ziekenhuizen. De besmetting loopt dan vaak nog steeds via de arts of verpleegkundige. Kraamvrouwen met jonge kinderen hebben ook een iets grotere kans omdat kinderen tussen de 5 en 15 jaar deze bacterie het vaakst bij zich blijken te dragen. Ook het inscheuren tijdens de bevalling of langdurig gebroken vliezen verhogen het risico. Wondroos, roodvonk of een krentenbaard wordt ook veroorzaakt door deze bacterie. Maar ook een hartklepontsteking of een hersenvliesontsteking kunnen de gevolgen zijn van deze streptokokken groep A.

Symptomen kraamvrouwenkoorts

Kraamvrouwenkoorts staat voor het verschijnsel als de bacterie binnendringt in de baarmoeder. Bij een op de 3.500 bevallingen gebeurt dit tijdens de bevalling. Tussen ongeveer de eerste en tiende dag na de bevalling krijgt de vrouw klachten. Vaak is dat in eerste instantie hoge koorts, boven de 38 graden of soms zelfs boven de 40 graden. Daarnaast krijgt de vrouw buikpijn. Het kan ook zijn dat het begint met enorme trillingen en rillingen, die de vrouw niet onder controle krijgt. Een ander ziekteverschijnsel is overmatige dorst en een hele snelle hartslag. Ook al krijgt de vrouw paracetamol, de koorts neemt niet af en de buikpijn wordt alleen maar erger. Het is belangrijk dat er bij alle symptomen een arts wordt ingeschakeld. Als er namelijk geen behandeling wordt ingezet kan er bloedvergiftiging ontstaan met alle ernstige gevolgen van dien.

Behandeling kraamvrouwenkoorts

Het risico voor kraamvrouwenkoorts is mede een reden dat elke pas bevallen vrouw iedere dag getemperatuurd moet worden. De temperatuur van het lichaam zegt nu eenmaal veel over het hebben van een eventuele infectie. Temperaturen kan het beste twee keer per dag gedaan worden, zowel in de ochtend als in de avond of einde middag. Ook buikpijnklachten moeten serieus genomen worden. Niet in alle gevallen gaat het al vanaf het begin gepaard met buikpijn, het kan ook zijn dat deze klachten pas later optreden. Bij een bloedonderzoek zal men ontdekken dat de bloedwaardes sterk verlaagd zijn. Het is belangrijk dat de vrouw zo snel mogelijk antibiotica krijgt. Soms kan dat gewoon via tabletten, maar in ernstigere gevallen zal men eerder voor een infuus kiezen. Opname in het ziekenhuis is meestal altijd wel aan de orde bij constatering van kraamvrouwenkoorts. Soms krijgt de zieke vrouw ook extra vocht toegediend en in ernstige gevallen ook zuurstof. De artsen in het ziekenhuis houden het verloop van de kraamvrouwkoorts nauwlettend in de gaten, maar in de meeste gevallen knappen de vrouwen snel op tijdens deze behandeling.

De strenge hygiëneregels

Het is niet zo dat als je bij een eerdere bevalling kraamvrouwenkoorts hebt gehad de kans op herhaling groter is bij een volgende bevalling. Toch maken veel vrouwen zich hier soms zorgen over. Dat is natuurlijk heel begrijpelijk want deze vrouwen beseffen vaak achteraf welk risico ze gelopen hebben. Mocht je deze angst hebben, bespreek dit dan met je gynaecoloog of verloskundige. Er kan dan eventueel een verscherpte controle toegepast worden. In Nederland en België gelden zeer strenge regels omtrent de hygiëne. In ziekenhuizen en klinieken gaat men over het algemeen zeer goed met de hygiëne om dus de kans dat het nog een keer gebeurd is zeer klein.

Gebroken vliezen

Als je vliezen zijn gebroken, is er geen beschermend vlies meer die de bacteriën tegenhoudt voor de baarmoeder. Het is belangrijk dat je de verloskundige of arts informeert over het breken van de vliezen. Daarnaast gaat hygiëne in een dergelijke situatie een nog grotere rol spelen. Neem dus geen risico’s. Met gebroken vliezen kun je beter niet in bad gaan en geen gemeenschap hebben.

Blijf waakzaam

Het is dus altijd belangrijk om waakzaam te blijven op kraamvrouwenkoorts. Voorkomen is beter dan genezen, dus zorg te allen tijde voor een goede hygiëne. Let tijdens de kraamtijd op de volgende symptomen:

• koorts van 38 graden of hoger
• koorts wordt niet minder met paracetamol
• rillen en trillen
• enorm koud hebben
• erg snelle hartslag
• extreme dorst
• buikpijn
• lage bloeddruk
• paarsblauwe vlekken

De paarsblauwe vlekken verschijnen meestal pas in een vergevorderd stadium van kraamvrouwenkoorts. Het is namelijk een teken dat organen uitvallen en dan ben je eigenlijk te laat. Gelukkig komt het meestal niet zo ver en kun je met een tijdige behandeling dit symptoom voorkomen.