Hoe om te gaan met autisme?

Autistische kinderen ervaren veel meer uitdagingen en er zijn veel dingen die je als ouder kunt doen om je kind te helpen zijn of haar uitdagingen te overwinnen. Maar in het omgaan met autisme is het ook belangrijk om ervoor te zorgen dat je de ondersteuning krijgt die je nodig hebt. Als je een kind met ASS (autismespectrumstoornis) hebt, is zorg dragen voor jezelf geen luxe of daad van egoïsme – het is een noodzaak. Als je emotioneel sterk bent, kun je vaak een betere ouder zijn voor je autistische kind. Dit artikel helpt je om jouw leven met een autistisch kind een stuk gemakkelijker te maken.

Uitdagend gedrag van kinderen met autisme

Uiteraard kunnen alle kinderen zich gedragen op manieren die ouders moeilijk of uitdagend vinden om onder controle te houden. Maar kinderen met autisme zullen dit vaker en sneller doen. Zo kunnen ze verzoeken weigeren of negeren, zich op een sociaal ongepaste manier gedragen, agressief zijn of driftbuien krijgen, zelfstimulerend gedrag vertonen (bijvoorbeeld schommelen of met de handen flapperen) en zichzelf of andere kinderen bezeren (bijvoorbeeld met het hoofd tegen een muur bonzen of bijten).

Waarom gedragen kinderen met autisme zich op een uitdagende manier?

De reden waarom kinderen en tieners met autisme zich op uitdagende manieren kunnen gedragen is, omdat ze vaak moeite hebben om te begrijpen wat er om hen heen gebeurt. Ze hebben geen effectieve manieren om hun eigen wensen en behoeften duidelijk te maken, wat tot frustratie leidt en hen ook angstig kan maken. Als je een kind met autisme hebt, kan zijn of haar moeilijke gedrag ook specifieke triggers bevatten, zoals:

Verstoren van routines en rituelen

Kinderen met ASS houden vaak van voorspelbare omgevingen en kunnen erg overstuur raken als hun vertrouwde routines worden verbroken. Zo kan je kind bijvoorbeeld van streek zijn als je een route die je gewoonlijk neemt, plots verandert.

Overgang van activiteiten

Je kind begrijpt misschien niet dat het tijd is om van de ene activiteit naar de andere over te gaan. Of misschien wil hij of zij het gewoon niet, zoals normaal ontwikkelde kinderen wel doen.

Sensorische gevoeligheden

Als je kind sensorische gevoeligheden heeft, kan hij of zij bepaalde oppervlakken of objecten graag voelen of aanraken. Je kind kan boos worden als hij of zij dat niet mag.

Zintuiglijke overbelasting

Je kind kan boos worden als er te veel gebeurt in zijn of haar omgeving, als het een bepaald geluid overweldigend vindt of wanneer het licht te fel is.

Onrealistische verwachtingen

Zoals alle kinderen kan je kind met autisme gefrustreerd raken als van hem of haar wordt verwacht dat hij of zij iets moet doen waar hij of zij de vaardigheden niet voor heeft, zoals zichzelf aankleden.

Vermoeidheid

Kinderen met ASS kunnen slaapproblemen hebben. Als je kind onvoldoende slaap van goede kwaliteit krijgt, kan dit overdag moeilijk gedrag veroorzaken.

Ongemak

Dit kan dingen omvatten zoals het voelen van kleding tegen de huid, een stekelig etiket, een natte broek, een bult of pijn. Raadpleeg jouw huisarts als je vermoedt dat er een medische aandoening kan zijn die het gedrag van jouw kind veroorzaakt.

Andere condities

Je kind kan naast ASS ook andere aandoeningen hebben, zoals epilepsie, een stemmingsstoornis of ADHD. Deze aandoeningen kunnen allemaal moeilijk gedrag veroorzaken. Een medische beoordeling zal helpen om deze aandoeningen te identificeren, te behandelen of onder controle te houden.

Omgaan met autisme

Als je alles leert over autisme en betrokken raakt bij de behandeling, kun je je kind een heel eind vooruit helpen. Bovendien zullen de volgende tips het dagelijks gezinsleven gemakkelijker maken voor zowel jou als je kind met ASS:

Zorg voor structuur en veiligheid

• Wees consistent. Het creëren van consistentie in de omgeving van je kind is de beste manier om je kind sterker te maken. Ontdek wat de therapeuten van je kind aan het doen zijn en ga door met hun technieken thuis. Onderzoek de mogelijkheid om therapie op meer dan één plaats te laten plaatsvinden. Dit moedigt je kind aan om wat hij of zij heeft geleerd over te dragen van de ene omgeving naar de andere. Het is ook belangrijk om consistent te zijn in de manier waarop je omgaat met je kind en zijn of haar uitdagend gedrag.
• Blijf bij een schema. Kinderen met ASS hebben de neiging het beste te doen als ze een zeer gestructureerd schema of routine hebben. Stel dus een schema op voor je kind, met regelmatige tijden voor maaltijden, therapie, school en bedtijd. Probeer aanpassingen van deze routine tot een minimum te beperken. Als er een onvermijdelijke verandering in de planning is, bereid dan je kind van tevoren voor.
• Beloon goed gedrag. Positieve bekrachtiging kan heel wat betekenen voor kinderen met ASS. Prijs je kind als het zich op de juiste manier heeft gedragen of een nieuwe vaardigheid heeft geleerd. Zoek ook naar andere manieren om je kind te belonen voor goed gedrag, zoals een sticker geven of hem of haar laten spelen met een favoriet stuk speelgoed.
• Maak een veilige zone in huis. Zorg voor een privéruimte in huis waar je kind kan ontspannen en zich veilig kan voelen. Dit houdt dus in dat je grenzen en manieren creëert die je kind kan begrijpen. Hierbij kunnen visuele aanwijzingen nuttig zijn, zoals gekleurde banden die gebieden markeren die niet zijn toegestaan of items in het huis labelen met afbeeldingen.

Non-verbale manieren om verbinding te maken

Verbinding maken met een autistisch kind kan een uitdaging zijn, maar je hoeft niet te praten of je kind aan te raken om te communiceren en te binden. Je communiceert vooral door de manier waarop je naar je kind kijkt, de toon van je stem en je lichaamstaal gebruikt en mogelijk ook de manier waarop je je kind aanraakt. Bovendien communiceert je kind ook met jou, zelfs als hij of zij nooit spreekt. Je moet alleen zijn of haar taal leren. Hieronder enkele tips:

• Let op non-verbale aanwijzingen. Als je oplettend en bewust bent, kun je leren omgaan met de non-verbale signalen die kinderen met ASS gebruiken om te communiceren. Besteed aandacht aan de soorten geluiden die ze maken, hun gezichtsuitdrukkingen en de gebaren die ze gebruiken als ze moe zijn, honger hebben of iets willen.
• Achterhaal de motivatie achter de driftbui van je kind. Het is normaal om je boos te voelen als je verkeerd begrepen of genegeerd wordt, en het is niet anders voor kinderen met autisme. Wanneer je kind met ASS moeilijk gedrag vertoont, is dit vaak te wijten aan het feit dat je vaak zijn of haar non-verbale signalen niet oppikt. Een driftbui is de manier waarop je kind zijn of haar frustratie overbrengt en je aandacht probeert te trekken.
• Maak tijd voor plezier. Een kind met ASS is nog steeds een kind. Voor zowel kinderen met autisme als hun ouders, moet er meer in het leven zijn dan enkel therapie. Plan dus speeltijd wanneer je kind het meest alert en wakker is. Zoek naar manieren om samen plezier te hebben door na te denken over de dingen waardoor je kind glimlacht, lacht en uit zijn/ haar schelp komt. Je kind zal waarschijnlijk het meest genieten van activiteiten die niet therapeutisch of educatief zijn.
• Besteed aandacht aan de sensorische gevoeligheden van je kind. Veel kinderen met ASS zijn overgevoelig voor licht, geluid, aanraking, smaak en reuk. Sommige kinderen met autisme zijn “ondergevoelig” voor sensorische stimuli. Zoek uit welke beelden, geluiden, geuren, bewegingen en sensaties het uitdagende of storende gedrag van je kind teweegbrengen en wat in het omgaan met dit gedrag een positieve reactie uitlokt. Als je de dingen begrijpt die jouw kind beïnvloeden, ben je beter in het oplossen van problemen, het voorkomen van situaties die problemen veroorzaken en het creëren van succesvolle ervaringen.

Autisme-behandelingen kiezen

Als het gaat om behandelingen van stoornissen in het autistische spectrum, is er een duizelingwekkende keuze aan therapieën en benaderingen. Sommige therapieën richten zich op het verminderen van problematisch gedrag en het opbouwen van communicatie en sociale vaardigheden, terwijl andere zich bezighouden met sensorische integratieproblemen, motorische vaardigheden, emotionele problemen en voedselgevoeligheden.

Vind hulp en ondersteuning in het omgaan met autisme

Zorgen voor een kind met ASS kan veel energie en tijd vergen. Er kunnen dagen zijn dat je je overweldigd, gestrest of ontmoedigd voelt. Ouderschap is nooit gemakkelijk en het opvoeden van een kind met speciale behoeften is een nog grotere uitdaging. Om de beste ouder te zijn die je kunt zijn, is het essentieel dat je ook voor jezelf zorgt. Probeer dus niet alles zelf te doen. Dat hoeft ook niet! Er zijn veel plaatsen waar je terecht kunt voor advies en ondersteuning. Kijk vooral eens op de site van Autisme Centraal!