Alles over pesten op school

Als pispaal van de klas worden geselecteerd. Eén op vijf jongeren zijn tegenwoordig het slachtoffer van pestgedrag. In de meeste gevallen komt het voor in scholen, maar de jongste jaren neemt het aantal pesterijen toe online via sociale media. In de blog “Alles over pesten op school” lees je enkele tips wat pesten omvat en hoe je kan ingrijpen als ouder wanneer je kind geïntimideerd wordt door pestkoppen. De opgelopen schade kan bij een kind onuitwisbare littekens achterlaten.

Wat is pesten?

De definitie van pesten is ongewenste fysieke of verbale agressie en gericht op één bepaalde persoon die wordt geviseerd. De intimidatietechnieken gaan van schelden, roddelen, het verspreiden van geruchten en bedreigingen om er maar een paar te noemen. Maar de jongste jaren is cyberpesten of pesten online aan een opmars bezig via chatrooms, e-mails, blogs of sociale media via internet. Pesten kan je het best omschrijven als gemeenheid dat gepaard gaat met kwetsbaar gedrag tussen mensen die op gelijke voet leven.

Pesten: de feiten op een rijtje

Hieronder enkele nuchtere algemene vaststellingen over pesten:

Een op vier jongeren is slachtoffer van pesten op school
Leraren onderschatten vaak hoeveel leerlingen worden gepest in hun klas
Ouders weten slechts de helft van de tijd dat hun kind op school pestgedrag moet ondergaan
Pestkoppen zijn nooit gepest en hebben een hoog zelfbeeld
Toehoorders van pestgedrag durven meestal niet ingrijpen uit angst om zelf slachtoffer van pestgedrag te worden
Pesten kan aanzienlijke schade aanrichten, zowel bij de pester als bij de pestkoppen

De verschillende soorten van pesterijen

Er zijn minstens vijf soorten pestgedrag:

Fysiek pesten kan slaan, schoppen, duwen, knijpen of persoonlijke aanvallen bij anderen inhouden
Verbaal pesten verwijst naar het gebruik van woorden om anderen schade te berokkenen door scheldpartijen, beledigingen, seksuele of onverdraagzame opmerkingen, nabootsen of verbale bedreigingen
Relationeel pesten richt zich op het uitsluiten van iemand uit een groep, meestal door verbale bedreigingen, het verspreiden van valse geruchten en andere vormen van intimidatie
Reactief pesten houdt in dat de pestkop reageert op een ex-slachtoffer door anderen te pesten
Pesten kan ook een aanval op een persoonlijke bezitting inhouden wanneer de pestkop de eigendommen meeneemt of bewust beschadigt

Hoe vaak komt pesten voor?

Sommige statistieken over pesten suggereren dat achtentwintig procent van de leerlingen in de basisschool en middelbare school in het verleden ooit slachtoffer van pesten zijn geweest. Jongens hebben de neiging om vaker te pesten dan meisjes. Vooral op de middelbare school wordt vooral fysiek of verbaal gepest. Meisjes doen over het algemeen aan relationeel pesten.

Wat is het profiel van een pestkop?

Pesten is het resultaat van de behoefte van de pestkop om controle over iemand anders te krijgen en te houden. Er zijn twee verschillende soorten agressie: proactieve en reactieve agressie. Proactieve agressie wordt omschreven door psychologen als georganiseerd, emotioneel onthecht en aangedreven door het verlangen naar een beloning. Reactieve agressie anderzijds wordt gedefinieerd als impulsief omdat ze zelf ooit last hebben gehad van een dreiging. Dit wordt vaak gekoppeld met een intense emotie zoals angst of woede. Pestkoppen die nooit zelf slachtoffer van pesten zijn geweest hebben meestal een behoorlijk hoog zelfbeeld en vertonen haantjesgedrag binnen een groep.

Oorzaken en risicofactoren van pesten

Slachtoffers van pesterijen hebben de neiging gemakkelijk van streek te geraken of al te lijden aan angst of neerslachtigheid. Obesitas bij het slachtoffer is eveneens een veel voorkomende risicofactor. Anorexia wordt eveneens geassocieerd met gepest worden. Homo, lesbische, biseksuele of transgender jongeren zijn vaker het slachtoffer van pesten in vergelijking met hun heteroseksuele tegenhangers. Kinderen met een handicap of immigranten zijn ook kwetsbaarder om gepest te worden.

Symptomen van gepeste kinderen

Tekenen die erop kunnen wijzen dat een kind mogelijk wordt gepest, zijn ontbrekende bezittingen, onverklaarbare wonden en een beperkt aantal vrienden. Symptomen die door slachtoffers van pesten worden ervaren kunnen fysiek, emotioneel en gedragsmatig zijn. Voorbeelden van fysieke symptomen zijn onder andere die vaak in verband worden gebracht met stress zoals hoofdpijn, buikpijn, weinig eetlust, duizeligheid, bedplassen en algemene pijnen. Psychologische symptomen omvatten vaak prikkelbaarheid, angst, slaapproblemen, regelmatig nachtmerries, vermoeidheid in de ochtend, eenzaamheid en zich onbegrepen voelen. Maar slachtoffers kunnen ook hun gedrag helemaal veranderen. Niet naar school gaan en dit de ouders niet vertellen of wraak nemen op hun kwelgeesten. In extreme gevallen wordt weggelopen van hun huis, doen zichzelf pijn en overwegen zelfmoord.

Wat zijn de gevolgen van pesten?

Tieners die pesten lopen een groter risico op delinquent gedrag waaronder vandalisme en geweld binnen en buiten de school. Ook lopen ze risico van drugsmisbruik en voortijdig schoolverlaten. Uit onderzoek blijkt trouwens dat pestkoppen en hun slachtoffers vaak lijden aan een aandachtsstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Daarnaast lopen meisjes vaker meer met zelfmoordgedachten rond dan jongens.

Wat moeten ouders doen om het pesten te stoppen?

Als ouders het vermoeden hebben dat hun kind gepest wordt, moeten ze dit serieus nemen en hun kind aanmoedigen om er over te praten. Je moet je kind geruststellen dat hij of zij niet de schuld is als slachtoffer. Ouders moeten proberen er achter te komen waarom je kind wordt gepest en wie er achter zit. Belangrijk is dat je je kind aanleert hoe je assertief reageert op pestgedrag zonder boos te worden. In de buurt van andere leerlingen of de leerkracht blijven zorgt ervoor dat de pestkop minder kans heeft om toe te slaan als pestkop. Een andere manier om pesten op school te stoppen, kan door contact op te nemen met de school en de betrokken leerkrachten.

Wat moeten ouders doen als ze denken dat hun kind anderen pest?

Advies voor ouders die vermoeden dat hun kind anderen pest, omvat het praten met hun kind om de details van de acties waarvan hij of zij beschuldigd wordt, te ontrafelen en te luisteren naar de eigen versie van je kind. Daarnaast zal je intensief moeten je kind begeleiden en uitvoerig openhartig een gesprek voeren. Nauw contact houden met de school is heel belangrijk. Je kind aanmoedigen om aan sociale activiteiten mee te doen kan helpen je kind opnieuw op het rechte pad te brengen. Alle pestkoppen kunnen er baat bij hebben bij het volgen van sociale activiteiten om hun agressie te onderdrukken. Bijvoorbeeld door vechtsporten, schrijven of andere begeleide groepsactiviteiten.

Wat kunnen ouders doen als de school pestgedrag meldt?

Omdat pesten vaak achterbaks en in het geheim wordt gedaan, is het voor de ouders heel belangrijk de hele tijd in contact te blijven met de school. Als het gedrag bijvoorbeeld wordt gemeld aan de leerkracht en de leerkracht niet ingrijpt, moeten ouders stappen ondernemen om in contact te komen met de directie van de school. Soms helpt het om de kinderarts in te schakelen als bemiddelaar tussen de ouders en de school.

Hoe kan je het risico van pestgedrag verminderen?

Omdat een laag zelfbeeld vaak wordt aanzien om het slachtoffer te worden van pesten, zijn speciale therapieën belangrijke manieren om het pesten te verminderen. Het vertrouwen kan worden omhoog gekrikt via activiteiten waarbij het pestslachtoffer in uitblinkt zoals toneel spelen of door te sporten. Het helpen van je kind om zich minder alleen te voelen door een luisterend oor te bieden of deel te laten nemen aan een steungroep die tips geeft om pestgedrag te verminderen.