Hoe ga je om met kritiek op de opvoeding?

Vrijwel iedere ouder krijgt er wel eens te maken met het krijgen van kritiek op de opvoeding aan je kind. Soms is het subtiel met opmerkingen als 'In zo'n situatie doe ik meestal dit bij mijn kinderen' en soms is het minder subtiel 'Je doet het niet goed, je kan het beter zo en zo doen'. De één vindt het moeilijker om met kritiek op de opvoeding om te gaan dan de ander. Maar is het erg om kritiek te krijgen en hoe kan je daar het beste mee omgaan?

Verschillende opvoedingsstijlen

Het is goed om te weten dat er verschillende opvoedingsstijlen zijn die ouders hanteren. In de literatuur worden er grofweg vier verschillende opvoedingsstijlen beschreven:

• Autoritaire stijl
• Autoritatieve stijl
• Permissieve (toegevende) stijl
• Verwaarlozende stijl

Autoritaire stijl

De autoritaire stijl kenmerkt zich door een duidelijke scheidingslijn tussen kind en ouders. Ouders zijn de baas en de kinderen moeten luisteren naar de regels die zijn opgesteld. Wanneer het kind zich niet aan de regels houdt, krijgt het straf. Er is geen ruimte voor discussie. Het voordeel van deze stijl is dat kinderen vaak precies weten wat ze van hun ouders kunnen verwachten. Het nadeel is echter dat kinderen vaak angstig worden, omdat ze bang zijn voor de straf. Hierdoor ontwikkelen ze weinig zelfvertrouwen en zelfstandigheid.

Autoritatieve stijl

Bij een autoritatieve stijl zijn ouders en kind meer gelijkwaardig. Het kind heeft wat in te brengen in de regels die worden opgesteld, ouders geven uitleg en tonen begrip. Ouders met een autoritatieve stijl zijn ook veeleisend, maar niet zo veeleisend als de autoritaire ouder. Het nadeel aan deze stijl is dat ouders meer geduld met hun kinderen moeten hebben. Omdat kinderen de ruimte krijgen om hun kant van het verhaal te doen, moeten ouders soms met overtuigingskracht de regels bespreken. Het voordeel van deze stijl is dat kinderen zich gehoord en begrepen voelen en dit draagt bij aan een positief zelfbeeld.

Permissieve stijl

Een permissieve stijl is een toegevende stijl. Er zijn weinig tot geen grenzen voor de kinderen en als het kind iets wil van zijn ouders, geven ouders daar snel toestemming voor. Ouder en kind zijn gelijkwaardig. Het voordeel van deze stijl is dat er weinig conflicten zijn, want het kind krijgt altijd zijn zin. Het nadeel is dat deze kinderen niet leren zich aan regels te houden, waar ze op school en verder in de maatschappij wel mee te maken krijgen. Hierdoor is er een groot risico op het ontstaan van gedragsproblemen.

Verwaarlozende stijl

Bij een verwaarlozende opvoedingsstijl zijn ouders weinig betrokken bij hun kinderen. Net als de permissieve stijl zijn er weinig regels en grenzen, maar anders dan bij die stijl zijn ouders met een verwaarlozende stijl weinig geïnteresseerd in hun kinderen. Er is weinig geborgenheid, steun en veiligheid. Het voordeel is dat kinderen veel vrijheden hebben en voor ouders is het gemakkelijk. Maar de nadelen zijn dat het kind zich eenzaam voelt en met emoties niet bij zijn ouders terecht kan. Deze kinderen gaan vaak 'verkeerde' vriendschappen aan.

Dé beste opvoeding bestaat niet

Uit onderzoeken blijkt dat de opvoeding die het meest lijkt op de autoritatieve stijl het beste is voor de ontwikkeling van kinderen. Maar ouders kunnen ook gemakkelijk wisselen tussen deze vier stijlen en vaak gebeurt dat ook. Misschien heb je wel een keer een heel drukke dag op je werk gehad en heb je even minder aandacht voor je kind, maar dat betekent nog niet dat je altijd een verwaarlozende stijl hanteert en dat je hiermee direct je kind beschadigt. Ouders zijn ook maar mensen en die maken ook wel eens fouten, dat is helemaal niet erg. Daarnaast is er ook niet dé beste opvoeding. Misschien dat je bij je zoon wat toegeeflijker kan zijn, maar heeft je dochter altijd heel duidelijke grenzen nodig. Dat is voor ieder kind weer anders. Het is daarom ook goed om je te realiseren dat wanneer je kritiek krijgt van een andere ouder, dat zijn kinderen ook weer anders zijn dan die van jou. Leuk dat het bij zijn kind op die manier werkte, maar dat wil nog niet zeggen dat het bij jouw kind ook zo werkt. Wordt er daarom ook niet onzeker van, want ook die ouder die een opmerking maakt, geeft niet de perfecte opvoeding. De perfecte opvoeding bestaat namelijk niet, omdat kinderen individuen zijn en geen robots.

Hoe te reageren op kritiek?

Wanneer je de eerste keer kritiek krijgt op je opvoeding, zal je waarschijnlijk even versteld staan en niet direct reageren. Je weet op dat moment simpelweg niet wat te zeggen. Maar gebeurt het je nog een keer, dan weet je na dit artikel hoe je kan reageren. Het belangrijkste is om rustig te blijven. Praat vanuit de 'ik-vorm', dus begin je zinnen met 'ik' en zeg wat je ervan vindt, bijvoorbeeld: 'Ik begrijp dat jij er anders tegenaan kijkt, maar ik denk dat dit bij mijn kind niet zo werkt'. Wanneer je reageert met een opmerking als 'Het is vervelend dat je je ermee bemoeit, alsof jouw kinderen alles goed doen', creëer je direct een vijandige sfeer en is een gesprek er niet meer over mogelijk. Wanneer iemand iets in een groep over je opvoeding te melden heeft, bijvoorbeeld op een verjaardag, geef er dan op dat moment niet te veel aandacht aan. Zoek later even een moment om er op terug te komen bij diegene. Je kan bijvoorbeeld zeggen dat je het attent vindt dat die ander betrokken is bij je kinderen, maar wanneer hij er iets op te zeggen heeft, dat je dat liever één op één hoort. Probeer het luchtig te houden. En wanneer het gebeurt, probeer je dan ook af te vragen waarom die ander zo'n opmerking maakt. In veel gevallen doet een ander dat om zich beter te voelen over zijn eigen opvoeding. Geef er in dat geval zeker niet te veel aandacht aan, maar begin liever over een ander onderwerp.