Cyberpesten: hoe ga je ermee om?

Pesten is, helaas, nog steeds iedere dag aan de orde. Waar vroeger sommige kinderen het vooral op en rond het schoolplein moesten ontgelden, is er door de komst van internet een heel nieuwe manier van pesten ontstaan. Hierdoor worden kinderen niet alleen tijdens schooltijden gepest, maar ook online wanneer ze thuis zijn. Dit wordt cyberpesten genoemd.

Het uitschelden, beledigen en afkraken gebeurt dan via sociale netwerken of in chats. Onderzoek laat zien dat maar liefst acht procent van de Nederlandse jongeren aangeeft ooit te maken te hebben gehad met cyberpesten (zie cijfers van het NJI over pesten). Het is dus belangrijk dat ouders goed weten wat deze ‘nieuwe manier’ van pesten precies is en wat je kunt doen als je kind eronder lijdt. In dit artikel lees je er over en krijg je tips die je van pas kunnen komen, ook als je vermoedt dat je kind zelf meedoet aan cyberpesten.

Wat is cyberpesten precies?

Waar het pesten op het schoolplein vaak verbaal en fysiek is, is cyberpesten verbaal en online. Deze manier van pesten vindt plaats op internet en sociale netwerken zoals Instagram, Snapchat, TikTok en Whatsapp, maar ook via games. Hierbij kan het gaan om privéberichten de gestuurd worden naar het slachtoffer waarbij er nare opmerkingen worden gemaakt of wordt gescholden, maar ook in groepsapps kan dit voorkomen.

Cyberpesten kan ook gaan om het delen van foto’s of filmpjes waarvan het slachtoffer niet wil dat die door anderen wordt gezien of door het maken van plaatjes of gifjes om een kind belachelijk te maken. Een ander kenmerk is het buitensluiten van het slachtoffer van bepaalde chatgroepen. Dit alles heeft een zeer traumatiserende werking op kinderen dat bijblijft ook als kinderen volwassen worden.

Vaak is het zelfs zo dat cyberpesten veel heftiger is dan het pesten van vroeger. Dit komt omdat internet de mogelijkheid aan de pester geeft anoniem te blijven of omdat het de pester het idee geeft dat het anoniem is. Als de afzender onbekend is zorgt dit voor veel frustratie en onzekerheid, omdat het gepeste kind dan niet weet uit welke hoek de dreiging komt.

Het is veel gemakkelijker een nare opmerking te maken en mensen tegen elkaar op te zetten vanuit een veilig huis, dan wanneer iemand dit face-to-face doet. Een privé foto of filmpje wordt daarnaast gemakkelijk met één druk op de knop gedeeld. Ook maakt deze vorm van pesten meer indruk, omdat er voor het slachtoffer geen ontkomen aan is. Smartphones en computers zijn een vast onderdeel van het dagelijks leven, dus het pesten zal ook elk moment aanwezig zijn.

Hoe kun je cyberpesten herkennen?

Één van de kenmerkende dingen van cyberpesten is dat het niet in het openbaar gezien wordt. Alles vind plaats via een scherm en dus is het lastiger op te merken. Toch is het belangrijk dat je als ouders goed in de gaten hebt of je kind lijdt onder cyberpesten en gelukkig zijn er een aantal aanwijzingen waardoor je het pesten kunt herkennen en aan de bel kunt trekken.

Merk je bijvoorbeeld dat je kind de laatste tijd de telefoon weglegt of een scherm afsluit wanneer je zijn of haar kamer binnenkomt? Dat kan betekenen dat hij of zij niet wil dat je iets ziet. Daarbij kan het voorkomen dat je kind zijn of haar mobiel niet aan je wil uitlenen, omdat je er dan achter zou kunnen komen wat er aan de hand is. Wat vaak ook een teken is, is dat je kind stiller is dan normaal, droevig is zonder direct zichtbare reden of zich vaker terugtrekt naar zijn of haar kamer. Ook een toename van angst en buikpijn kan een teken zijn dat je kind erg gestrest is en niet goed in zijn of haar vel zit.

Het is duidelijk dat deze tekenen ook met iets anders te maken kunnen hebben, maar het is belangrijk dat wanneer je dit merkt als ouder, je met je zoon of dochter praat en probeert er achter te komen wat er aan de hand is.

Als je kind online wordt gepest

Als je erachter komt dat je kind online wordt gepest, is het belangrijk dat je hem of haar zo snel mogelijk de juiste hulp biedt. Probeer daarbij vooral niet de woede de overhand te laten nemen, je kind heeft daar namelijk niets aan. Laat je kind uitpraten en geef aan dat het goed is dat je kind naar je toe is gekomen of erover praat.

Bij cyberpesten is het daarnaast belangrijk dat je zo veel mogelijk bewijs van het pesten verzamelt. Dit doe je bijvoorbeeld door het maken van een screenshot van een chat. Als de pesters anoniem zijn, blokkeer dan direct de accounts op alle sociale media. Als de pesters bekenden van school zijn, dan is het belangrijk contact op te nemen met leerkrachten, zodat ook daar het probleem kan worden aangepakt.

Leer je kind daarnaast ook te stoppen met reageren op nieuwe chats of berichten en het direct te melden wanneer hij of zij opnieuw wordt lastig gevallen. Daarnaast is het aan te raden hulp te zoeken bij een derde, vooral als je merkt dat je kind door het pesten psychologische schade heeft opgelopen.

Vermoed je dat je kind een ander pest?

Het kan natuurlijk ook voorkomen dat je vermoedt dat je kind de pester is. Ook dan zijn er bepaalde zaken waar je rekening mee moet houden. Allereerst is praten heel belangrijk. Maak duidelijk dat pesten absoluut niet kan en vertel wat de gevolgen kunnen zijn.

Probeer er ook achter te komen waarom je kind pest. Vaak kan het komen door onzekerheid over iets in zijn of haar leven. Leer je kind dat een ander daarvoor niet hoeft te boeten en dat pesten niet de oplossing is. Zoek ook in dit geval eventueel psychologische hulp. Daarnaast is het uitdelen van een passende straf ook noodzakelijk. Stel bijvoorbeeld een regel in waarbij je zijn of haar smartphone iedere dag controleert en dat excuses aan het slachtoffer wordt gemaakt. Wat doe jij verder als ouder als je kind een pester is?

Tips om cyberpesten te voorkomen

Er zijn een aantal dingen die je als ouder kunt doen om cyberpesten te voorkomen. Bespreek met je kind dat jullie als ouders regelmatig willen weten wat hij of zij doet op de smartphone en dat jullie af en toe een kijkje nemen. Maak duidelijk dat het niet is om te controleren, maar om samen te leren omgaan met een smartphone en met social media.

Zet ook bijvoorbeeld de laptop of pc op een centrale plek in de woonkamer. Zo gaat wat er gebeurt online wat meer uit de anonimiteit en kun je meer in de gaten houden wat er gebeurt. Wees open over bepaalde gevolgen en gevaren van online communiceren. Praat er  regelmatig over met je kind, ook als er nog niets aan de hand is. Het moet voor je kind duidelijk zijn dat als er iets naars op internet gebeurt, dat met jou besproken kan worden. Daarnaast is ook voorlichting belangrijk over hoe je je op internet gedraagt. Daarbij hoort dat anonieme, gemene berichten sturen niet oké is.

Wil je meer tips en informatie over hoe om te gaan met cyberpesten of pesten in het algemeen? Kijk op de site van Stichting StopPestenNU