Peuter op de tablet of smartphone, is dat okee?

Je peuter op de tablet, is dat okee? En zo ja, hoe lang dan? Tablets, smartphones, laptops en computers, onze kinderen groeien er mee op. Bijna elke ouder die ik ken laat zijn kind wel eens een filmpje kijken of een spelletje doen op de tablet. Ik ook. Lange tijd dacht ik dat het wel zou lukken om onze zoon schermvrij op te voeden tot hij een jaar of 2 of 3 zou zijn, maar er zijn wel meer dingen waarvan ik zei dat ik die ‘nooit zou doen’ voordat ik moeder werd.

Aantrekkingskracht van schermpjes

Schermen hebben een bepaalde aantrekkingskracht op kinderen die ons niet onbekend is, toch? Jij en ik kijken ook om de haverklap op onze smartphone. Dus niet helemaal te voorkomen dat je zwicht voor het gemak van een schermpje, bijvoorbeeld tijdens het koken of om je kind even tot rust te laten komen. Daarbij: ik merk dat het kijken van filmpjes en het doen van spelletjes op een bepaalde manier óók bijdraagt aan de ontwikkeling van mijn zoontje.

Toch was ik nog een beetje huiverig: doe ik het wel goed als ik mijn zoon (3 jaar) regelmatig laat omgaan met een schermpje? Is het gezond om een peuter op de tablet of smartphone te laten kijken? En zo ja, hoe lang ‘mag’ een peuter op de tablet? Het verlossende antwoord kwam van een deskundige.

Interesse in schermpjes

Hoe klein ze ook zijn, kinderen zien dat wij vrij vaak met onze smartphone in onze handen staan. Baby’s hebben geen idee wat dat rechthoekige kastje precies is, maar ze zien wel wat we ermee doen. Swipen, foto’s maken met je mobiel, iets lezen of bekijken. Dat is ontzettend interessant en de kleine grijphandjes willen maar al te graag dat kleine kastje waar licht en geluid uit komt vastpakken.

Die interesse in schermen vermindert niet naarmate je kind ouder wordt. Sterker nog, die aantrekkingskracht wordt sterker als ze weten wat er te zien en te doen is op zo’n schermpje. Het is onvermijdelijk dat een kind op een gegeven moment ook een filmpje wil kijken of een spelletje spelen op een tablet of smartphone . Of zoals mijn zoontje graag doet: emoticons en figuurtjes sturen naar papa via Whatsapp. Of selfies maken met grappige filters van Instagram en Facebook, vindt hij ook fantastisch. Dan liggen we samen dubbel. Niet educatief, wel heel leuk.

Verlossende woorden van de deskundige

Over de vraag of het nu goed is om je kind al op jonge leeftijd te laten omgaan met digitale media zijn de meningen verdeeld. Tegenstanders vinden van niet en claimen dat het slecht zou zijn voor de hersenontwikkeling als je peuter op de tablet zit. Helemaal geen schermen zou veel beter zijn. Voorstanders vinden juist dat kinderen in onze samenleving – waarin al zó veel gedigitaliseerd is – juist bekend moeten worden gemaakt met schermpjes. In hun ogen is het dus goed als je peuter op de tablet of smartphone zit.

Zit je in kamp ‘schermpjes zijn ok’ dan is één ding zeker: begrenzing is noodzakelijk. Spelen op een tablet of filmpjes kijken op tv is leuk, maar dan wel náást alle andere dingen die je samen met een peuter of kleuter doet. Buiten spelen, knutselen, bouwen, een boek voorlezen. ‘Digitale media zijn niet per definitie slechter dan Legoblokjes of krijtjes. Als je het maar gedoseerd aanbiedt,’ volgens psycholoog en bijzonder hoogleraar Mediaopvoeding Peter Nikken.

Je peuter op de tablet: doseren

Doseren is dus het belangrijkst, volgens hoogleraar Mediaopvoeding Peter Nikken. Een belangrijke taak voor ons als ouders om de balans te bewaren tussen (buiten) spelen, (voor)lezen en schermtijd. Bepaal hoe veel tijd jullie kind per dag naar een scherm (televisie telt ook mee) mag kijken en bespreek dit met jullie gezin. Wees heel duidelijk tegen je kind wanneer en hoe lang hij een filmpje mag kijken of hoe lang je peuter op de tablet iets mag doen.

Niet alleen de tijd die je peuter op de tablet of smartphone doorbrengt is belangrijk. Houd ook in de gaten wát je kind kijkt en speelt. Download zelf de apps, check of ze geschikt zijn en kijk regelmatig mee naar wat je kind voorgeschoteld krijgt via het algoritme van YouTube of welke reclames er bij gratis games te zien zijn als je peuter op de tablet zit.

Ik heb een tijdje de YouTube app van de tablet van mijn zoon verwijderd omdat je geen grip hebt op wat je kind kijkt. Na dat geschikte filmpje wat je hebt uitgekozen klikken ze een x aantal keer door en voor je het weet hoor je een Russische voice-over en staat Spiderman op Elsa in te hakken inclusief gutsend bloed. En ik had geen zin om er steeds als een politieagent bij te staan, dus weg ermee.

Mijn zoon is nu 3 jaar en over een paar jaar kan ik er niet meer omheen denk ik. Maar voor zijn leeftijd (3 jaar) zijn er genoeg alternatieven waar je leuke en geschikte filmpjes op kunt kijken zoals bijvoorbeeld leuke korte filmpjes of familiefilms op Netflix, de NPO Zappelin app of Kindertube.nl.

Peuter op de tablet: Educatief of niet?

Kom ik gelijk aan bij het onderwerp ‘wat doen schermpjes met de ontwikkeling van een kind?’ Hoewel samen selfies maken met filters niet heel educatief is, merk ik ook dat mijn zoontje dingen leert via tv of tablet. Dingen die wij hem niet per se hebben geleerd of dingen waar hij graag mee bezig is en die hij nog eens extra ziet op een filmpje of in een spel.

Een tijdje terug was hij heel erg bezig met vormen en kleuren, en ook puzzelen vindt-ie heel leuk. Toen kreeg hij niet genoeg van filmpjes met liedjes over kleuren en vormen. Ook speelt hij op de tablet graag puzzelspellen of ‘zoek de verschillen’. Naast het spelen en puzzelen ‘offline’ is dat een leuke aanvulling denk ik.

Effect van tablet op het peuterbrein

Het effect van tablets op het jonge brein is nog niet voldoende onderzocht, zeggen deskundigen, er is nog niet bekend of het heel slecht is of juist goed. Volgens hoogleraar Mediaopvoeding Peter Nikken is het niet voor niets dat digitale media een bepaalde aantrekkingskracht hebben op jonge kinderen. ‘Het voldoet blijkbaar aan een bepaalde behoefte. Het sluit goed aan bij de ontwikkelingsfase waarin kinderen van 2 tot 4 jaar in zitten. Veel bewegende beelden, opvallende kleuren en geluiden, liedjes en deuntjes.’

Nikkens vertelt verder: ‘Bovendien kunnen digitale media onder de juiste condities leerzaam zijn. Kinderen kunnen bijvoorbeeld oefenen met het benoemen van voorwerpen of kleuren en ze ontwikkelen hun oog-handcoördinatie. Ook ervaren jonge kinderen een sterke beloningsprikkel wanneer ze met een smartphone of tablet mogen spelen. Ze krijgen direct feedback en ze worden meteen beloond als ze iets gepresteerd hebben. Dat geeft zelfvertrouwen.’

Dat herken ik bij mijn zoontje die graag peuterspellen speelt op de iPad. Ik zie hoe hij handig wordt met oorzaak-gevolg, puzzels en verhalende spelletjes. En ik zie dat het hem voldoening geeft als hij weer een puzzel klaar heeft, een opdrachtje heeft voltooid of weer een muntje heeft gescoord voor in de spaarpot van Dr Panda.

Kinderen mediawijs maken

Deze uitspraken van een deskundige stellen mij enigszins gerust. Want om terug te komen op de vraag ‘je peuter op de tablet of smartphone, is dat ok?’ kunnen we dus wel concluderen: Ja, een peuter op de tablet is oké, maar doseren is belangrijk. De balans is belangrijk en er moet altijd nog meer tijd offline worden doorgebracht. Dus ook lekker buiten spelen, torens bouwen, voorlezen, met poppen knuffelen, kleien, kleuren en denkbeeldige boeven vangen.

Je kinderen mediawijs maken; geen schermpjes of juist wel schermpjes en in welke mate dan: welke keuze je ook maakt, het is belangrijk dat het vooral een bewuste keuze is. Bedenk wat je je kind wil meegeven over het veilig gebruik van digitale media, hoe lang per dag je schermtijd toelaat en waar jullie grenzen liggen qua inhoud van de filmpjes en games waar je kind aan blootgesteld wordt.

Meer informatie vind je op de website van Mediawijsheid.nl

Bronnen voor dit artikel ‘Peuter op de tablet of smartphone’: SIOB, Stichting Kennisnet en Mijn Kind Online

Origineel van dit artikel ‘Peuter op de tablet of smartphone’ is geplaatst op 13 februari 2018, geüpdated op 10 november 2022