Hoe leert mijn kind lezen op de basisschool?

Het ene moment lees je je kind nog dagelijks voor, het volgende moment is je kind zelf boeken aan het lezen. Natuurlijk gaat het in werkelijkheid niet zo snel, maar het voelt wel zo. Het begrijpen van taal en het goed kunnen lezen, zorgen ervoor dat je kind zelfredzaam wordt. Maar hoe leert je kind nu eigenlijk om te lezen? En kun jij als ouder iets doen om je kind hierbij te ondersteunen?

Wat leert een kind in welke groep?

In groep 1 en 2 begint het voorbereidende werk om te leren lezen al. In groep 1 bijvoorbeeld, gaat het om spelenderwijs letters te leren herkennen. Meestal begint dit met de eigen naam. Veel kinderen kunnen deze letters dan ook al aardig natekenen, want meer is het op dat moment nog niet. Eenmaal in groep 2 leert je kind steeds meer letters. De meeste kinderen kennen zo'n twaalf letters tegen de tijd dat ze naar groep 3 gaan.

Het echte leren lezen begint in groep 3. De methode waarmee dit gebeurt, verschilt per school. Grofweg kun je zeggen dat kinderen in twee stappen leren lezen. Voor de kerstvakantie leren ze het alfabet, het verschil tussen een klinker en een medeklinker en wat een dubbelklank/tweetekenklank is (ie, eu, ei, et cetera). Daarnaast wordt er geoefend met het lezen en schrijven van de letters. Na de kerstvakantie leert je kind om hele woorden en vervolgens hele zinnen te lezen. En ze leren ‘hakken’ (maan=m-a-a-n) en ‘plakken’ (m-a-a-n=maan).

Eenmaal in groep 4 leert je kind echt te begrijpen wat hij leest. De nadruk ligt in dit schooljaar dan ook vooral op het steeds vlotter en vloeiender lezen. In groep 5 kunnen de meeste kinderen goed lezen en is vooral het begrijpend lezen belangrijk.

Verschillende methodes om te leren lezen

Basisscholen mogen zelf kiezen welke methode ze gebruiken om kinderen te leren lezen. Een van de meest gebruikte methodes is Veilig leren lezen. Kinderen worden bij deze methode in drie niveaus ingedeeld (ster, maan of zon) en krijgen opdrachten die bij hun niveau passen. De zon staat voor kinderen met een jaar leesvoorsprong. Deze kinderen krijgen dan ook oefeningen die uitdagen. De maan staat voor een gemiddeld leesniveau en de ster voor kinderen die wat meer moeite met lezen hebben. Deze kinderen krijgen meer tijd voor de opdrachten en oefeningen op maat. Maak je niet meteen druk als jouw kind ingedeeld wordt bij de sterren. Sommige kinderen zijn er nog niet klaar voor om te leren lezen en schrijven; ze zijn nog niet ‘schoolrijp’. In groep 3 gaat het om zo’n 10 procent van de kinderen. Maar met wat tijd en hulp komt dit vrijwel altijd goed.

Een andere, nieuwe methode is Lijn 3. Hier krijgen kinderen één, twee of drie sterren. Verder is de methode vergelijkbaar met Veilig leren lezen.

Hoe wordt het leesniveau van een kind bepaald?

Veel scholen testen regelmatig het leesniveau van hun leerlingen. Het meest gebruikt is de Drie-Minuten-Toets (DMT). Van eind groep 3 tot en met groep 8 wordt deze toets tweemaal per jaar afgenomen. Kinderen krijgen drie leeskaartjes, waarvan ze per kaartje in een minuut zoveel mogelijk woorden foutloos moeten voorlezen. Verder wordt er gekeken naar het niveau van de leestechniek. Kan een kind stil lezen en begrijpt hij wat er staat?

Met deze twee toetsen wordt het leesniveau van een kind bepaald, dat wordt uitgedrukt in het AVI-niveau. AVI is een afkorting van Analyse van Individualiseringsvormen. AVI-Start is het eerste niveau en daarna volgen AVI-M3 (midden groep 3) en AVI-E3 (eind groep 3). In groep 4 wordt het M4 en E4, enzovoort, tot en met groep 7. Het laatste niveau is AVI-Plus. In veel kinderboeken staat het AVI-niveau aangegeven. Maar het kan geen kwaad om je kind een boek met een lager AVI-niveau of juist een iets hoger niveau te lezen te geven. Je hebt zelfs stripboeken met een AVI-niveau. Het belangrijkste is dat je kind het leuk vindt om te lezen.

Wat kun je als ouder doen om je kind te ondersteunen bij het leren lezen?

Het belangrijkste is dat je kind lezen leuk vindt of gaat vinden. Leg er vooral niet te veel druk op, hou lezen leuk en luchtig. Kies bijvoorbeeld samen een leuk boek uit, om samen uit voor te lezen, om de beurt een stukje. Ook een leuk idee is om kinderen vanaf een jaar of acht een dagboekje te geven, waarin ze hun belevenissen van de dag aan het papier kunnen toevertrouwen. Verder zijn er leuke tijdschriften, kinderkranten, strips en puzzelboeken verkrijgbaar, die kinderen op een luchtige manier aanzetten tot meer lezen.

Ook zijn er diverse apps die kinderen ondersteunen bij het leren lezen. Zowel de beginnende lezertjes (Leestrein van Juf Jannie, Letterschool en Prins Bof en de magie van leren lezen), als de wat meer gevorderde lezers (Squla, Leren Lezen en Flitswoorden) kunnen hier wat van opsteken.

Wat als je kind dyslectisch is?

Veel ouders maken zich zorgen als hun kind niet zo’n vliegende start maakt met het leren lezen als werd gehoopt. Is er misschien sprake van dyslexie? Zoals eerder gezegd kan het zijn dat jouw kind gewoon wat meer tijd en begeleiding nodig heeft. Maar bij ongeveer 2 tot 4 procent van de Nederlandse kinderen is er wel sprake van dyslexie. Mocht je kind dyslectisch zijn, dan is dit echt niet het einde van de wereld. Er zijn tegenwoordig heel veel methodes om kinderen met dyslexie goed te leren lezen. Het kost alleen wat meer tijd.