Je probeert al een tijdje zwanger te worden, maar tot nu toe zonder succes. Hoe zit dat met vruchtbaarheid? Wanneer jij en je partner een kinderwens hebben, en jullie hebben geregeld gemeenschap, reken je er natuurlijk op dat deze wens binnen niet al te lange tijd vervuld wordt. De meeste koppels, waarvan beide partners vruchtbaar zijn, hebben binnen twee jaar een positieve zwangerschapstest. Wanneer dit bij jou niet het geval is, ga je waarschijnlijk op onderzoek uit.

Kan het zijn dat jij een verstoorde vruchtbaarheid hebt, of misschien zelfs onvruchtbaar bent? Natuurlijk kan het ook de man zijn die dit probleem heeft. Daar gaan we in dit artikel wat dieper op in.

Wat kan de oorzaak zijn?

Er zijn veel verschillende oorzaken van onvruchtbaarheid en de verminderde vruchtbaarheid die een zwangerschap kunnen dwarsbomen. Denk maar eens aan de kwaliteit van het sperma. Het zou kunnen zijn dat er niet genoeg of zelfs helemaal geen zaad wordt geproduceerd. Daarnaast zou het probleem kunnen liggen aan de beweeglijkheid van de zaadcellen. Een spermacel die sterk en beweeglijk is zal makkelijker de eicel bereiken. Wat vruchtbaarheid betreft kan je zelfs beter weinig maar kwalitatief goede zaadcellen hebben. Problemen ontstaan ook wanneer het ejaculaat te weinig sperma bevat wat normaal gevormd is. Sperma van slechte kwaliteit kan het gevolg zijn van een bepaalde stoornis bij de aanmaak van het zaad. Denk bijvoorbeeld aan SOA’s zoals Gonorroe en Chlamydia.

Het kan ook zijn dat er niet genoeg hormonen worden afgegeven die verantwoordelijk zijn voor de aanmaak van sperma. Wanneer er een ontsteking is aan het geslachtsorgaan zal de ontstekingsreactie de kwaliteit van het sperma negatief beïnvloeden. Problemen kunnen daarnaast veroorzaakt worden door een afwijking. Het zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat er geen zaadleiders aanwezig zijn wat logischerwijs zorgt voor onvruchtbaarheid van de man, of dat een of beide zaadballen niet zijn ingedaald. Hierdoor is de temperatuur aan de hoge kant voor de zaadcellen. Wanneer enkel een zaadbal niet is ingedaald is 60-70% van de mannen toch in staat om hun partner op natuurlijke wijze zwanger te maken. Wanneer beide zaadballen echter niet zijn ingedaald, daalt dit percentage tot maar 30%. Wanneer de aders in de balzak enigszins uitgezet zijn, kan dit tevens moeilijkheden geven. Dit zorgt namelijk tevens voor een te hoge temperatuur voor het sperma.

Een trauma kan ook de boosdoener zijn. Denk aan een draaiing van de zaadbal of een tumor. Erectiestoornissen en vroegtijdige zaadlozingen hebben een negatief effect en zorgen voor een verminderde vruchtbaarheid. In sommige gevallen kan het zelfs zijn dat er wel een zaadlozing plaats vindt, maar het sperma gaat niet naar buiten. In plaats daarvan loopt het terug naar achteren en het komt in de blaas terecht.

Chemotherapie en bestraling zijn logischerwijs ook schadelijk voor de productie van zaadcellen. De algemene gezondheid van de man is ook belangrijk. Een te hoog of te laag lichaamsgewicht vermindert de vruchtbaarheid. Koorts verhoogd ook de temperatuur in de zaadballen, wat funest is voor sperma, maar daarnaast het ziek zijn zelf heeft een negatieve uitwerking op de productie van zaad. Sommige medicijnen kunnen ook de kwaliteit van het sperma beïnvloeden. Ten slotte kan stress problemen bezorgen.

Wat kan ik doen om de kans te verhogen?

Er zijn dus veel verschillende oorzaken die problemen kunnen vormen wat vruchtbaarheid betreft. Het is altijd goed een arts te raadplegen al na een jaar tijd het niet is gelukt om zwanger te worden. Maar in de tussentijd zijn er ook dingen die u en uw partner kunnen doen om jullie kansen te verhogen. Je had er vast al aan gedacht maar om de kans van slagen te verhogen helpt het om regelmatig gemeenschap te hebben. Bijvoorbeeld om de twee dagen tijdens de ovulatieperiode. Roken, alcohol en cafeïne verminderen de vruchtbaarheid van beide. Zo kunnen twee glazen per dag al effect hebben. Ook eens in de zoveel tijd veel drinken vermindert de vruchtbaarheid. Beter is het om deze dingen links te laten liggen.

Sporten is natuurlijk wel gezond, maar overmatig sporten kan de vorming van testosteron aantasten. Dit kan je dus ook minder vruchtbaar maken. Zoals eerder vermeldt heeft gewicht ook invloed op de vruchtbaarheid. Let dus op je BMI. Val af als je aan de zware kant ben en probeer aan te komen wanneer je te licht bent.

Wanneer er veel zaadlozingen na elkaar plaatsvinden neemt de hoeveelheid zaadcellen logischerwijs af. Te weinig zaadlozingen zorgt er echter weer voor dat er meer dode spermacellen in de ejaculatie zitten. 3 tot 5 keer in de week ejaculeren houdt de kwaliteit van het sperma optimaal.

Ten slotte is het belangrijk gezond en gevarieerd te eten. Een tekort aan vitamine C kan bij de man namelijk ook voor een verminderde vruchtbaarheid zorgen.

Verminderde vruchtbaarheid bij de man: de arts raadplegen.

Wanneer zwanger worden niet lukt en je een arts raadpleegt om de vruchtbaarheid van de man te testen, zullen ze waarschijnlijk verschillende onderzoeken instarten. Zo zullen er eerst een aantal vragen worden gesteld. De arts wil op de hoogte worden gebracht van de algehele gezondheid, maar ook of de man medicatie gebruikt en in het verleden infecties heeft gehad of operaties heeft ondergaan. Ook de leefstijl kan een factor zijn van verminderde vruchtbaarheid en er kan gevraagd worden naar eventuele vruchtbaarheidsproblemen in de familie. Nadat de arts deze vragen naar wens beantwoord heeft gekregen zal hij waarschijnlijk een lichamelijk onderzoek instarten. Om te beginnen zullen de zaadballen betast worden. Niet alleen kunnen zo de dikte en het volume bepaad worden, maar ook de afvoerkanalen worden gecontroleerd. Daarnaast kan op deze manier een spataderkluwen uitgesloten worden. Door middel van een semenanalyse kan de kwaliteit van het sperma onderzocht worden. Niet alleen de motiliteit, oftewel beweeglijkheid, maar ook de concentratie, vitaliteit, PH-waarde enzovoort. Aan de hand van de uitslagen worden de mogelijkheden besproken.

De mogelijkheden

Zo kan er bijvoorbeeld antibiotica voorgeschreven worden als een ontsteking de boosdoener is. In sommige gevallen kan het zijn dat een tumor (meestal goedaardig) in de hypofyse zorgt voor een hormonale stoornis. Dit heeft dan weer invloed op de zaadproductie. De behandeling bestaat uit het verwijderen van de tumor. Wanneer sperma de blaas inloopt, zijn er twee mogelijkheden. De zuurgraad van de urine moet verbeterd worden, en hier zijn bicarbonaat tabletten de uitgelezen oplossing voor. Het kan ook zijn dat de blaashals versterkt moet worden zodat deze goed sluit. Hier zijn ook medicijnen voor. Namelijk efedrine of impramine. In het geval van een of twee niet ingedaalde zaadballen is een operatie de enige behandelingsmethode. Alles wordt op zijn plek gezet en de zaadballen worden vastgezet in de balzak.

Wanneer geslachtskanalen verstopt zijn (azoospermie), door bijvoorbeeld sterilisatie, is er ook een operatie nodig. Spataders kunnen ook gecorrigeerd worden door middel van een operatie. Echter wordt er niet altijd verbetering geconstateerd van de kwaliteit van het zaad. In het geval van een draaiing van de bal zit er nogal spoed in de behandeling. De zaadbal moet namelijk terug worden gedraaid binnen zes uur. Is dit niet het geval, dan sterft de bal af.

De uitslag

Nadat de gegevens verzameld zijn zal de arts bekijken of jullie een goede kan maken op een natuurlijke wijze zwanger te worden. Deze schatting wordt gemaakt aan de hand van de semenanalyse en de leeftijd van de vrouw (in dit geval ervan uitgaande dat de vrouw gewoon vruchtbaar is) Wanneer de arts inschat dat de kans om natuurlijk zwanger te worden binnen een jaar ongeveer 40% is zal waarschijnlijk aangeraden worden het zelf nog een paar maanden of een jaar te proberen. Wanneer de kansen geschat worden tussen de 30-40% zal het met jullie overlegd worden. Liggen de kansen echter lager, zullen jullie waarschijnlijk doorverwezen worden naar de gynaecoloog of een fertiliteitsarts.