Bevruchting of conceptie

De conceptie is het moment waarop een zaadcel van de man de eicel van de vrouw bevrucht. De zaadcel en de eicel smelten samen. Uit deze versmelting ontstaat de zygote, die zich verder ontwikkelt tot een embryo en later tot een baby.

Wat is er nodig voor een succesvolle conceptie?

Welke factoren moeten er nu precies vervuld zijn om tot een conceptie te komen. Hiervoor moet er zowel bij de man als bij de vrouw iets gebeuren.

Bij elke menstruatiecyclus komt er bij een vrouw een rijpe eicel vrij. Deze eicel komt vanuit de eierstokken in de eileiders terecht. Vanaf dit moment kan de eicel bevrucht worden. Een rijpe eicel leeft ongeveer anderhalve dag en is slechts 12 uur echt heel vruchtbaar. Daarna daalt de vruchtbaarheid en tenslotte sterft de eicel helemaal af.

De man produceert van zijn kant bij elke zaadlozing of ejaculatie twee tot zes milliliter sperma. Elke milliliter sperma bevat gemiddeld tussen de 50 en 100 miljoen zaadcellen. Als je een zaadcel onder de microscoop bekijkt, dan lijkt deze een beetje op een kikkervisje. Dankzij een bewegende staart, beweegt een zaadcel zich vooruit. Het kopje bevat dan weer de genetische informatie voor een later kind.

De weg van de zaadcel naar de eicel

Zaadcellen leggen een hele weg af vooraleer er eentje de eicel van de vrouw bevrucht. Als een man ejaculeert, dan schiet het sperma met een snelheid van wel 16 kilometer per uur uit de penis. Dit is vergelijkbaar met fietsen aan een gemiddelde rustige snelheid.

Hoeveel zaadcellen bereiken er dan uiteindelijk de eicel? Gemiddeld komt de allersnelste zaadcel na een tijd tussen de 5 minuten en drie kwartier bij de eicel. De meeste zaadcellen komen echter nooit zover. Ze sterven onderweg af of verdwijnen weer uit de vagina. Uiteindelijk zijn van de gemiddeld 75 miljoen zaadcellen enkele honderden die in de buurt van de eicel komen.

De natuur helpt de zaadcellen een handje om de eicel te bereiken.

Het is voor zaadcellen dus niet gemakkelijk om tot bij de eicel te komen. Ze leggen een moeilijk parcours af. In de vagina zelf zijn ze nog niet in staat om een eicel te bevruchten.

Anderzijds werkt de natuur ook een handje mee om de zaadcellen bij de eicel te brengen. Wanneer je als vrouw klaarkomt tijdens de seks, maakt je baarmoeder samentrekkende bewegingen. Deze bewegingen helpen de zaadcellen verder in de richting van de baarmoederhals.

En tijdens de vruchtbare periode van de vrouw wordt het baarmoederslijmvlies iets wateriger en dunner, waardoor zaadcellen sowieso de baarmoeder makkelijker kunnen bereiken. De baarmoederhals is op dat moment ook iets wijder. Op basis van de samenstelling van het slijm in de vagina kun je ook bepalen of je vruchtbare dagen een feit zijn. Hierrond is een hele methode gebouwd, de Billings methode. Door een goede observatie van de afscheiding uit je vagina, kun je dus bepalen wanneer je vruchtbaar bent.

Dit is bovendien nog niet alles. De eileider maakt een bepaald slijm aan dat de zaadcellen voedt. Daardoor blijven de zaadcellen net iets langer leven, wat handig kan zijn als de eisprong net staat de gebeuren.

Vanaf drie dagen voor de eisprong heb je de beste kansen op een succesvolle conceptie

Wanneer je seks hebt komen er dus bij een zaadlozing miljoenen zaadcellen in de vagina. De zaadcellen die in de baarmoederhals of eileiders komen tijdens de vruchtbare dagen kunnen daar gemiddeld tussen de 2 en de 3 dagen overleven. Wil je het meeste kans maken op een succesvolle bevruchting dan kun je best in de drie dagen voor de ovulatie en op de dag van de ovulatie seks hebben. Dit zijn de dagen waarop de kans het grootste is om een bevruchting tot stand te brengen.

Stop je met het nemen van voorbehoedsmiddelen, dan kan het nog een tijdje duren vooraleer je weet wanneer je vruchtbare dagen eraan komen. Om de kans op een bevruchting te vergroten, dan kun je al het best volledig stoppen met het drinken van alcohol en ook een gezond en gevarieerd eten. Dit is interessant voor zowel de vrouw als de man. Er zijn bepaalde seksstandjes die meer kans op een succesvolle bevruchting hebben dan andere.

Versmelten de celkernen van de eicel en de zaadcel met elkaar, dan spreken we van een succesvolle conceptie of bevruchting.

De zygote en de celdeling

De zygote bevat na de conceptie al alle genetisch materiaal om uit te groeien tot een volwaardige baby. Dit genetisch materiaal is netjes verdeeld over de man en de vrouw. De helft van de genen komt van de eicel van de moeder en de andere helft van de zaadcel van de vader. De cel bevat 46 chromosomen, 23 van de moeder en 23 van de vader.

Vanuit de eileider brengt het lichaam van de vrouw de zygote in enkele dagen tijd naar de baarmoeder. Tijdens dit traject begint de celdeling. Dit is letterlijk de groei van het nieuwe leven. Aangekomen in de baarmoeder, zal de bevruchte cel zich in de baarmoederwand innestelen.

Soms is er sprake van een verminderde vruchtbaarheid

Bij een menstruatiecyclus heb je als vrouw een vruchtbare periode waarop je ontvankelijk bent voor de bevruchting van een eicel met een zaadcel. Het kan echter zijn dat je als vrouw een verminderde vruchtbaarheid hebt. Heel wat factoren hebben een invloed op de vruchtbaarheid.

Roken en drinken of het gebruik van bijvoorbeeld bepaalde medicijnen heeft een invloed op je vruchtbaarheid. Ook dit geldt voor de vrouw én voor de man. Ook overgewicht of bijvoorbeeld een te grote blootstelling aan de zon kan leiden tot een verminderde vruchtbaarheid.

In sommige cycli vindt er zelfs geen ovulatie meer plaats, ook al ben je nog ongesteld. Sommige vrouwen hebben ook een verstopte of beschadigde eileider, waardoor een gezonde eicel niet meer kan afdalen naar de baarmoeder.

Vruchtbaarheidsproblemen bij de man

Niet alleen bij de vrouw kan er een probleem zijn. Ook de man kan met vruchtbaarheidsproblemen te kampen hebben. Zo kan het zijn dat elke zaadcel op zich wel de goede genetische info bevat, maar dat de “buitenkant” van elke zaadcel niet zo goed gevormd is. Daardoor kan de kans verminderen dat een zaadcel de eicel bereikt.

Lukt het niet om op een natuurlijke manier tot een conceptie te komen, dan bestaan er vruchtbaarheidstechnieken zoals IVF of ICSI, waarbij de bevruchting buiten het lichaam van de vrouw in een proefbuis tot stand komt.

Kansen op een succesvolle bevruchting of conceptie

Van alle koppels die op regelmatige basis seks hebben zonder het gebruik van anticonceptiemiddelen. Gemiddeld is 25 % van deze koppels binnen een maand zwanger. Voor een 60% van de koppels duurt het gemiddeld een half jaar vooraleer er een succesvolle bevruchting is. 80 % is binnen het jaar zwanger, en 90 % binnen anderhalf jaar.

Besluit

We spreken over de conceptie als een zaadcel zich versmelt met een eicel. Op een natuurlijke manier gebeurt dit tussen de vijf en 45 minuten nadat een man en een vrouw seks gehad hebben. De versmolten zaad- en eicel vormen samen de zygote, die afdaalt naar de baarmoeder, waarna zich een embryo kan vormen. Tijdens een gezonde menstruatiecyclus vormt er zich één eicel. Het moment van de eisprong kun je bepalen aan de hand van een menstruatiekalender.