Scoliose, wat is dat precies?

Bij scoliose is er sprake van een abnormale verkromming van de ruggengraat. Deze verkromming kan de vorm van een C hebben, waarbij de ruggengraat naar links of naar rechts buigt. Bij een S-vormige scoliose buigt de ruggengraat eerst ergens naar rechts en daarna, ter compensatie, weer naar links. 3 tot 5 kinderen per 1000 hebben een behandeling voor scoliose nodig. Scoliose komt vaker voor bij meisjes dan bij jongens.

Oorzaken van scoliose

Bij scoliose wordt onderscheid gemaakt tussen structurele en niet-structurele scoliose. Structurele scoliose is altijd aanwezig, niet-structurele scoliose alleen in bepaalde situaties. Een ander onderscheid wordt gemaakt tussen soepele scoliose, die bij beweging zal verdwijnen en stugge scoliose, die ook tijdens het bewegen blijft bestaan.

In de leeftijdscategorie 5 t/m 11 jaar zijn de oorzaken van scoliose onder te verdelen in drie hoofdgroepen:

• Idiopatische scoliose: bij deze vorm is er geen duidelijke oorzaak aan te wijzen. Bij Idiopatische scoliose wordt onderscheid gemaakt tussen Infantiele Idiopatische scoliose bij baby’s en peuters, een vorm die in de meeste gevallen vanzelf over gaat en Juveniele Idiopatische scoliose bij basisschoolkinderen, een vorm die snel erger kan worden. Kinderen die deze vorm van scoliose hebben, worden regelmatig gecontroleerd en hebben, in de meeste gevallen, een behandeling nodig;
• Congenitale scoliose: dit betreft scoliose door een aangeboren afwijking aan een wervel. Deze afwijking kan al op een echo voor de geboorte te zien zijn, maar wordt soms ook pas later zichtbaar. Omdat de verkromming van de rug tijdens de groei sterk toeneemt, moeten kinderen met congenitale scoliose regelmatig gecontroleerd worden;
• Neuromusculaire scoliose: deze vorm kan ontstaan bij kinderen met een spierziekte of met een aandoening van het bindweefsel of het zenuwstelstel. De wervelkolom krijgt dan niet voldoende ondersteuning van het steunweefsel, de zenuwen of de spieren.

Overige oorzaken van scoliose bij kinderen kunnen de groeispurt, erfelijkheid en bestraling bij kanker zijn. Ook kan het kind pijnklachten hebben, waardoor het een houding aanneemt die het prettigst aanvoelt; hierdoor kan de rug zelf een scoliose gaan vormen.

Op welke symptomen bij je kind moet je alert zijn?

• een abnormale verkromming van de ruggengraat;
• rugpijn;
• een schouder staat hoger dan de andere (dit geldt ook voor de stand van het bekken);
• er is een bult (bochel) te zien;
• hoofdpijn (door spierspanning);
• ademhalingsklachten, omdat een long door de verkromming van de ruggengraat minder ruimte krijgt in de borstkas;
• slaapproblemen, omdat je kind niet lekker kan liggen in bed;
• minder soepele bewegingen tijdens het spelen;
• vermoeidheid, omdat lopen, zitten, slapen en spelen allemaal extra energie kosten;
• reflux, omdat het onderste stukje van de slokdarm in de borstholte kan komen te liggen, waardoor de maaginhoud terug kan stromen naar de slokdarm.

Diagnose

Hoe eerder scoliose ontdekt wordt, hoe beter het resultaat van een behandeling zal zijn. Dit komt, omdat de wervelkolom bij kinderen soepeler is, dan de wervelkolom van volwassenen. Scoliose met een grote kromming kun je heel goed zelf zien: de taille van je kind is links en rechts niet hetzelfde, de schouders staan op verschillende hoogtes en de rug is niet recht. Wanneer het daarentegen een minimale kromming van de ruggengraat betreft, zullen deze punten je niet zo snel opvallen, al helemaal niet als je kind er zelf geen last van heeft.

Aandachtspunten

Het zijn details, maar wel belangrijke: hangt de ene broekspijp van je kind anders dan de andere? Slijt zijn linkerschoen sneller af dan zijn rechterschoen? Dit kunnen signalen zijn, dat er iets aan de hand is met de wervelkolom. Je kunt je kind dan de buktest laten doen, die vroeger door de schoolarts uitgevoerd werd. Je laat je kind voorover buigen, met de armen en benen gestrekt en met de handpalmen tegen elkaar gedrukt. Bekijk de rug dan goed, vanaf de achterkant en de zijkant. Eventuele afwijkingen zijn dan het best zichtbaar.

Neem bij twijfel altijd contact op met de huisarts of een fysiotherapeut, die je, indien nodig, kan doorverwijzen voor verder onderzoek. Door een foto te maken van de rug kan de mate van de scoliose bepaald worden. Wordt een aandoening van het ruggenmerg vermoed, dan kan een MRI-scan gemaakt worden. Met een CT-scan is het mogelijk een 3D-afbeelding van de rug te maken. De orthopeed zal de resultaten beoordelen en een behandelplan opstellen.

Behandeling van scoliose

De grootte van scoliose wordt weergegeven in graden; bij minder dan 20 graden is meestal geen behandeling nodig. Soms kan de oorzaak van scoliose eenvoudig worden weggenomen, bijvoorbeeld wanneer het wordt veroorzaakt door een beenlengteverschil. Een inlegzooltje of hak onder de schoen zijn dan voldoende om het probleem op te lossen. Kinderen waarbij scoliose is vastgesteld, moeten wel regelmatig op controle blijven komen, zodat verergering kan worden voorkomen.

Fysiotherapie

Het is belangrijk, dat een kind met scoliose blijft bewegen. Hierbij moet er wel opgepast worden voor overbelasting van de rug. Een fysiotherapeut kan kinderen helpen bij het krijgen van een goede houding en balans. Hij kan tevens oefeningen geven voor sterke rug- en buikspieren. Afhankelijk van het aantal graden van de scoliose kan tevens gekozen worden voor een brace, een aangepaste stoel of een aangepast matras ter ondersteuning van de rug.

Operatie

Wanneer de scoliose zeer ernstig is, of wanneer de orthopeed bang is voor vergroting, kan worden besloten tot een operatie. De ruggengraat wordt dan gecorrigeerd met staven en schroeven. Dit is een zware ingreep, waarbij je kind zo’n 5 tot 9 dagen in het ziekenhuis verblijft.

Mentale ondersteuning

Een kind met scoliose kan verdrietig zijn of zich schamen, omdat hij er anders uitziet. Soms is hij wat kleiner dan leeftijdsgenootjes en heeft hij een afwijkende houding. Om je kind te helpen hier mee om te gaan, kun je begeleiding of ondersteuning van een psycholoog of maatschappelijk werker vragen.