Grote gezinnen

Hij vond het vroeger dé uitdaging van de dag als hij moest tafeldekken: zo snel mogelijk foutloos de namen van zijn broers en zussen opnoemen, van oud naar jong en andersom. Dat waren er maar liefst twaalf! Hij was één van de jongste kinderen, mijn vader de oudste. En mijn oma: zij was een powervrouw! Grote gezinnen zoals het gezin waarin mijn vader opgroeide, zijn in Nederland niet meer zo gebruikelijk. En ook de traditionele vorm van het gezin, man-vrouw-getrouwd-met één of meer kinderen, is absoluut geen vanzelfsprekendheid meer. Het Centraal Bureau van de Statistiek laat in een plattegrond met kleurige stippen heel mooi zien waar grote gezinnen, lees een gezin met vier of meer kinderen vooral voorkomen. Ook kan je nog verder kijken en zien waar gezinnen met meer dan zes kinderen voorkomen. Dan zie je in de Noordoostpolder bijvoorbeeld een overwegend roze kleur en springt Urk er met een diep paarse kleur uit. Daar is het hebben van een gezin met zes kinderen minder ongewoon. En dan te bedenken dat veel vaders van deze gezinnen door de week van huis zijn. Moeders van zo’n groot gezin zijn met recht powervrouwen te noemen!

Vier of meer kinderen? Dan heb jij een groot gezin

Tegenwoordig spreek je al van een groot gezin als er vier of meer kinderen zijn. En reken maar dat die er steeds meer komen, ondanks het afnemende gemiddelde kindertal per gezinseenheid. Dat komt omdat er steeds vaker samengestelde gezinnen ontstaan die al gauw vier of soms nog meer kinderen kennen. Om met de complexiteit die bij een samengesteld gezin kan horen om te gaan, is er vanuit het kenniscentrum voor emancipatie gezin en diversiteit, een methode ontwikkeld die erop gericht is om ouders van dit soort nieuwe grote gezinnen te ondersteunen. Als je als moeder van een groot gezin behoefte hebt om ervaringen te delen of tips uit te wisselen, dan kan je je voordeel doen met een online community. Het is altijd prettig om mee te kunnen profiteren van kortingen die bedrijven willen geven en om je vragen te kunnen stellen over allerlei zaken die je aandacht vragen vanwege je grote gezin. Hoe lossen andere ouders dat op? Ook het Nibud kan als ondersteuning prettig zijn. Er bestaat zelfs een European large family confederation die de sociale en economische belangen wil behartigen van grote gezinnen! Zij zien het grote gezin als de meest geschikte omgeving om een kind op te voeden en hen te leren een plaats in de maatschappij in te nemen.

Het grote gezin als prachtige oefenplek voor het echte leven

Maar wat we verstaan we nu eigenlijk onder een gezin? De Nederlandse overheid heeft daar in de jaren ’90 het volgende over gezegd. “Het gezin is elk leefverband van één of meer volwassenen die verantwoordelijkheid dragen voor de verzorging en opvoeding van één of meer kinderen.” Het bijzondere is dat er over die opvoeding gezegd wordt dat het bieden van nestwarmte daarbij hoort. En die nestwarmte kun je creëren door het bieden van veiligheid en geborgenheid. Het gezin is ook de plek waar een kind leert om te socialiseren. Daarmee is het gezin een prachtige oefenplek voor het leven en het grote gezin biedt daarin extra mogelijkheden. Want wat door ouders en kinderen van grote gezinnen vaak benoemd wordt als voordeel is het feit dat je al vroeg leert om met een ander om te gaan. Rekening houden met de behoeften van een ander, voor elkaar zorgen, verantwoordelijkheden leren dragen en leren delen, zijn waarden die door het leven in een groot gezin met de paplepel worden ingegoten. Ook hoef je als kind in een groot gezin nooit bang te zijn dat je je verveelt. Er is altijd wel iemand om mee te spelen. Soms is het voor kinderen uit een groot gezin die uit huis gaan een erg grote overgang en missen ze de gezelligheid die zo hoorde bij het leven in hun ouderlijk huis.

Onderlinge relaties in een groot gezin

Emeritus hoogleraar Kinder-en jeugdpsychiatrie Frits Boer deed veel onderzoek naar relaties tussen broers en zussen. In een groot gezin kunnen kinderen soms het gevoel hebben een nummer te zijn, één van de velen. Dat willen ze niet. Soms onderscheiden ze zich daarom nog liever door negatief gedrag te vertonen. Ook is het opvallend dat een kind vaak een betere relatie heeft met een broer of zus die twee plaatsen verder in de rij van kinderen komt, dan met degene die direct boven of onder je komt. Deze kunnen eerder als concurrent ervaren worden. Voor ouders van een groot gezin is het moeilijk om voor ieder kind tijd te hebben, zoals ouders met minder kinderen misschien wel kunnen. Het zal in ene groot gezin eerder zo zijn dat bepaalde kinderen meer aandacht krijgen dan andere kinderen. Tegelijk is het zo dat ouders van een groot gezin meer contact met kinderen hebben dan ouders van een klein gezin. En ook als de kinderen uit huis gaan hebben ouders met veel kinderen meer contact. Bovendien verloopt de overgang van eigen kinderen naar kleinkinderen die je huis vullen heel ongemerkt.

Moeders van grote gezinnen hebben veel te geven

Het gezin is een plek waar kinderen ruimte voelen om een eigen inbreng te kunnen hebben. Ouders geven hun kind aandacht en liefde zodat kinderen zichzelf kunnen ontplooien. Zo wordt het omschreven in het eerder genoemde Kamerstuk uit de jaren ’90. Maar als je nu een groot gezin hebt, met zoveel verschillende kinderen met allemaal hun eigen persoonlijkheden, hoe doe je dat dan? Iedereen die een kind heeft, weet dat dat betekent dat er veel momenten zijn dat het nodig is om op je kind gericht te zijn en dat je dus minder tot geen tijd en aandacht aan jezelf kan besteden. Dat past niet echt bij onze individualistische tijdgeest, maar het is wel wat het runnen van een gezin van je vraagt. Voor ouders in een groot gezin geldt dat nog veel meer. Ouders die vanuit ideële motieven een groot gezin stichten, zullen zich dan ook zeer bewust zijn van het feit dat zij willen geven en ook veel te geven hebben. Zij willen in de tijd dat de kinderen bij hen opgroeien al hun liefde en aandacht geven. Dit doen ze in de wetenschap dat ze veel te bieden hebben waardoor kinderen tot bloei kunnen komen en in het besef dat opvoeden maar één keer kan. Dat betekent ook dat ze vaak minder tijd voor zichzelf hebben dan ouders met een klein gezin. Ouders van een groot gezin zien het samenleven als gezin als hét opvoedmiddel dat hun kinderen vormt. Zij zijn degenen die daar door het vormgeven van hun eigen relatie veel invloed op kunnen uitoefenen.

Moeders van grote gezinnen zijn van alle markten thuis

Het is ongelofelijk wat je als moeder van een groot gezin voor verschillende functies hebt, ervan uitgaande dat je alleen met je grote gezin bezig bent en niet daarnaast nog een baan hebt. Je bent psycholoog op het moment dat je de emoties van je kind probeert te weerspiegelen en te reguleren en probeert te begrijpen wat er achter het afwijkende gedrag van je kind schuilt. Je bent pedagoog als je je kind opvoedt en leert om te gaan met de andere kinderen in het gezin. Je bent verpleegkundige op al die momenten dat er eerste hulp geboden moet worden om over de rol van politieagent maar te zwijgen. Je bent logistiek supervisor omdat je het hele overzicht bewaakt van alle verschillende stromen goederen in je huis van was tot boodschappen. Je bent expert op het gebied van financiën en kent de aanbiedingen die er zijn. Je weet alles van schoolsystemen en de ontwikkeling van kinderen. Je hebt een enorm organiserend vermogen en bent een time-manager bij uitstek. Je bent creatief in het ontwerpen van weekmenu’s en in het koken van lekkere dingen met waarschijnlijk vaak weinig middelen. Je weet hoofd- van bijzaken te onderscheiden, want anders was je niet zo ver gekomen als je nu al bent. Maar natuurlijk zijn er voor jou ook dagen dat je helemaal kapot bent. Vanwege slechte nachten die jullie doormaken of vanwege zorgen die je hebt over de kinderen. Vermoeidheid, stress of boosheid zullen je belemmeren in het genieten van je kinderen en hebben een negatieve invloed op jouw relatie met hen. Een oud Afrikaans gezegde zegt: ‘It takes a village to raise a child’. Dat wil zeggen dat elke ouder mensen om zich heen nodig heeft om een kind op te kunnen voeden in deze tijd. Wat heb jij nodig als ouder van een groot gezin? Een stad?! Waarschijnlijk niet. Toch is het belangrijk om mensen om je heen te hebben bij wie je van je af kan praten als het nodig is. Vergeet niet dat jij ook je batterij moet kunnen opladen op jouw manier. Er komt zóveel kijken bij het runnen van een groot gezin. Moeders van een groot gezin zijn ongelofelijke powervrouwen!