Is strips lezen slecht voor kinderen?

Veel mensen kunnen zich het nog wel herinneren: je leest als kind een stripboek en het duurt niet lang of één van de ouders komt met de opmerking ‘Ga nu eens een écht boek lezen!’. Jarenlang was de heersende gedachte dat strips lezen slecht zou zijn voor kinderen. Nu je zelf kinderen hebt, zul je misschien nog dit stemmetje in je hoofd horen, als je je kinderen strips ziet lezen.

Waarom zouden kinderen juist wél strips moeten lezen?

Gelukkig mag je dat stemmetje de deur wijzen. Want om de vraag ‘is strips lezen slecht voor kinderen?’ meteen te beantwoorden: nee, integendeel. Vroeger dachten mensen dat het lezen stripboeken een slechte invloed had op de woordenschat en het taalgebruik van kinderen. Ook zouden stripboeken kinderen ontmoedigen om ‘gewone’ boeken te gaan lezen. Inmiddels is bewezen dat kinderen juist heel veel leren van strips lezen. Misschien nog wel meer dan van een kinderboek zonder (veel) plaatjes.

Er zijn meerdere redenen waarom strips lezen juist goed is voor een kind:

Strips lezen is leuk

Stripboeken lezen is vooral heel leuk en dat is wellicht al de belangrijkste reden. Kinderen krijgen van strips lezen plezier in het lezen.  Een heel boek zonder plaatjes lezen is soms nog een stap te ver. Een stripboek verlaagt de drempel om te lezen. Van daaruit is de stap naar andere boeken veel kleiner. En voor kinderen die al wel graag andere kinderboeken lezen is een stripboek een welkome afwisseling. Bovendien zitten er veel voordelen aan het lezen van strips.

Grotere woordenschat en taalvaardigheid

Ook stripboeken bevatten moeilijke begrippen en woorden, dus met het lezen van strips vergroot je kind de woordenschat. Uit onderzoek blijkt zelfs dat een kind in een stripboek maar liefst twee keer zo veel nieuwe woorden leert als in een gemiddeld kinderboek. Daarnaast zijn er in stripboeken vaak grapjes en woordspelingen te vinden, wat plezier oplevert maar ook de taalvaardigheid bevordert. Bovendien vergroot het lezen van elk boek, dus ook een stripboek, het begrip van de wereld.

Verhaalstructuren zijn beter te begrijpen

Begrijpend lezen, oftewel hoe zit de structuur van een verhaal in elkaar, is bij strips heel gemakkelijk te begrijpen. Oorzaken, gevolgen en oplossingen, komen in strips veelvuldig aan bod en in strips zit altijd een duidelijke verhaallijn. Hoewel dit veelal door plaatjes wordt weergegeven, kan een kind het verhaal pas optimaal begrijpen, als het ook de teksten leest. Wanneer kinderen de verhaallijnen in strips begrijpen, zullen ze ook in leesboeken veel gemakkelijker een verhaalstructuur kunnen herkennen.

Algemene kennis en begrip van de wereld

Leren leren, woordenschat uitbreiden en verhaalstructuren begrijpen, kan allemaal door het lezen van strips. Maar naast taal, zijn strips één van de beste methodes voor kinderen, om algemene kennis op te doen. Stripverhalen spelen zich namelijk af in diverse tijdsvakken en werelddelen. Denk bijvoorbeeld aan Asterix & Obelix, dat zich afspeelt in de oudheid, en Suske en Wiske die de hele wereld over reizen. Kinderen leren hier diverse zaken uit andere tijden en uit andere landen.

Wetenswaardigheden uit stripboeken zullen tijdens een les aardrijkskunde of geschiedenis herkend worden.. Strips kunnen er dus ook voor zorgen dat de interesse voor bepaalde schoolvakken wordt aangewakkerd.

Kinderen leren goed observeren

Om bepaalde teksten in strips te kunnen begrijpen, zal een kind goed moeten observeren. Als er een woordgrapje wordt gemaakt, kan het kind aan de mimiek van de hoofdrolspeler zien hoe de grap opgevat moeten worden. Observeren van gezichtsuitdrukkingen, houdingen en woorden, is iets wat een kind in de praktijk leert. En strips kunnen hierbij een heel handig hulpmiddel zijn.

Plaatjes helpen kinderen die moeite hebben met lezen

Niet ieder kind presteert op een hoog niveau. Er zijn ook kinderen die best veel moeite hebben met lezen. Sommige kinderen hebben een taalachterstand, er zijn kinderen met dyslexie of andere mentale problemen, of een kind kan zich maar moeilijk concentreren. Voor deze kinderen kan het lezen van een leesboek een hele opgave zijn. Zoveel woorden en letters, is voor hen niet bij te houden. Het lezen van strips zal dan een verademing zijn. Kinderen met een leesafstand doen er juist goed aan om strips te lezen.

Waarom dachten we vroeger dat strips lezen slecht was?

Om te achterhalen waarom decennia lang werd gedacht dat strips slecht zouden zijn voor kinderen, moet je een klein beetje op de hoogte zijn van de geschiedenis van het stripboek. In de Verenigde Staten kwam in 1933 het eerste echte stripboek uit. Dit was een geheel nieuwe genre in boekenland, maar ook razend populair. In de jaren 40 las een Amerikaans kind gemiddeld zo’n twaalf strips per maand. Dit zijn cijfers waar menig boekleverancier alleen maar van kon dromen.

In 1954 verschijnt in Amerika het boek ‘Seduction of the innocent’ van de psychiater Fredric Wertham. Het boek werd in Amerika een bestseller, waar de verwerpelijkheid van strips centraal stond. Er zou volgens de schrijver wetenschappelijk zijn bewezen, dat er een verband bestond tussen strips en misdaad.

En dat was nog niet alles. Strips zouden ook drugsgebruik en homoseksualiteit bevorderen. Klakkeloos werden de zogenaamde ‘wetenschappelijk’ bevindingen door de Amerikaanse overheid geaccepteerd. Dit leidde ertoe dat er een ‘Comic Code’ van kracht werd, waarbij redacteuren strips in de ban deden en er ontstonden bewegingen met grote aanhang, die een totaalverbod op strips wilden bereiken. Pas in 2010 werd bekendgemaakt dat alle wetenschappelijke bewijsvoering die Wertham in zijn boek aanvoerde, nooit heeft bestaan.

Ook in Nederland hadden strips negatieve reputatie

Vergeleken met de Verenigde Staten ging het er in Nederland nog relatief braafjes aan toe. Eind jaren 40, na de Tweede Wereldoorlog, begonnen strips ook in Nederland populair te worden. Toen bleek dat strips als genre wel eens een blijvertje zou kunnen worden, kwamen de eerste negatieve commentaren van allerlei soorten deskundigen. Strips zouden namelijk voorkomen dat kinderen ‘echte’ boeken zouden gaan lezen. Strips zouden taalarmoede tot stand brengen en de fantasie van kinderen zouden door het lezen van strips afgestompt worden.

Helaas was het destijds in de praktijk zo dat in veel strips ook best veel taalfouten stonden. Dit maakte de situatie er niet beter op. Zelfs Nederlands meest geliefde schrijfster voor kinderboeken, Annie M.G. Schmidt, was bikkelhard in haar oordeel over strips. Strips waren volgens haar ‘prul, lelijk, smakeloos en banaal’. Kinderen zouden worden gevormd tot ‘stripmensen’ en deze mensen kunnen onmogelijk echte lezers zijn.

Ook de overheid grijpt in. In 1949 verbiedt de toenmalige minister van Onderwijs, alle strips uit het basisonderwijs. Vervolgens publiceert de overheid in 1952 het rapport ‘Maatschappelijke verwildering van de jeugd’. Hierin worden strips en de stripcultuur volledig met de grond gelijk gemaakt.

Negatieve propaganda over strips heeft geholpen

Nederland was in de jaren 40 en 50 behoorlijk conservatief. Dat de Nederlandse overheid besloot dat strips uit het onderwijs werden verboden, was natuurlijk wel het bewijs, dat strips een slechte invloed op kinderen hadden. Aangezien de bevolking nog helemaal niet kritisch was op de overheid, werd deze gedachte massaal aangenomen. In menig gezin werden strips volledig verboden en in andere gezinnen mochten kinderen af en toe een stripboek lezen, als ze ook maar ‘normale’ leesboeken zouden lezen.

Vooral de gedachte dat strips lezen slecht zou zijn voor de taalontwikkeling en leesvaardigheid van kinderen leefde echt in de jaren 50. Zelfs de huidige vaders en moeders zullen nog steeds terugdenken aan vroeger, toen ze in sommige gevallen zelfs werd verboden om strips te lezen. Alle negatieve publiciteit en het ingrijpen door de overheid heeft er echt voor gezorgd dat er een cultuur is ingeslopen, waarbij jarenlang werd gedacht dat strips slecht zijn voor kinderen.

Reputatie van strips wordt beter

De jaren 60 staat bekend als een periode waarin de jeugd zich afzet tegen het gedachtegoed van hun ouders en grootouders. Mensen staan meer open voor andere meningen en gedachtes en dit is ook van invloed op de reputatie van strips. In de jaren 60 begint het beeld dat iedereen over strips had te kantelen. Dit komt vooral ook omdat deskundigen onderzoeksrapporten gaan publiceren, waaruit blijkt dat kinderen die strips lezen juist veel beter zijn in taal.

Langzamerhand worden vanaf de jaren 70 stripverhalen ingezet voor educatief gebruik en met positieve gevolgen voor kinderen. Hoewel vandaag de dag sommige ouders nog steeds onbewust denken dat een leesboek beter is om te lezen dan strips, zijn strips algemeen geaccepteerd als onderdeel dat een kind vormt. Niet alleen in taal, maar ook in fantasie. Dit wordt ook bevestigd door talloze wetenschappelijke rapporten.

Als je kind dus veel strips leest? Gewoon lekker laten lezen, want strips zijn juist goed voor kinderen. En mocht je nog eens iemand tegenkomen die strips lezen slecht vindt voor kinderen, laat ze dan dit blog maar lezen.

Een van de bronnen gebruikt voor deze blog: Heutinkvoorthuis.nl