Waarom krijgt je baby de hielprik?

Met de hielprik (ook wel Guthriestest genaamd) screent Nederland je kindje kort na de geboorte op de aanwezigheid van aangeboren erfelijke of stofwisselingsziekten. De naam hielprik verwijst naar de plaats waar je baby traditioneel het prikje krijgt. Bij dit prikje nemen medewerkers van het consultatiebureau enkele druppels bloed af, die ze dan aanbrengen op een vloeipapiertje. Deze test gebeurt meestal gewoon bij je thuis met een speciaal voor de hielprik ontworpen apparaatje. Het speciale stukje vloeipapier gaat dan naar het labo voor onderzoek. De hielprik kan even pijn doen voor je baby. Gelukkig is deze pijn snel over. In sommige gevallen krijgt de hielprik nog een herhaling, als er bij de eerste hielprik bijvoorbeeld niet genoeg bloed is afgenomen. Dit is meestal geen reden tot paniek.

Stofwisselingsziekten ontstaan door een defect gen en zijn vanaf de conceptie aanwezig

Bij je kindje kunnen zich al kort na de geboorte stofwisselingsziekten manifesteren. Dit zijn ziekten die niet continu zichtbaar of voelbaar zijn, maar wel degelijk aanwezig zijn. Deze en andere stofwisselingsziekten zijn al vanaf de conceptie aanwezig. De ziekten waarop de hielprik je baby screent? De lijst hiervan verandert regelmatig. Het beeld dat gescreend wordt is voortdurend in evolutie, alleen al omdat het wetenschappelijk onderzoek niet stilstaat en er telkens nieuwe screeningsmogelijkheden ontstaan. De onderzochte erfelijke en stofwisselingsziekten hebben gemeenschappelijk dat ze ontstaan door een afwijking in een gen, waarin erfelijke informatie is opgeslagen. Als het laboratorium de afwijkingen op tijd vaststelt, dan kunnen ouders een behandeling starten om bijvoorbeeld hersenbeschadiging bij je kind te vermijden.

Waarom krijgt je baby de hielprik?

In veel gevallen hoor je helemaal niets na de hielprik. De huisarts verwittigt je immers enkel als de hielprik een abnormaal resultaat vertoont. Als de uitslag van de hielprik niet duidelijk is, kan de huisarts ervoor kiezen om nog een tweede hielprik te doen. Deze gebeurt dan binnen de twee weken na de eerste prik. Is het resultaat dan ook niet goed, dan kun je als ouders met de eventuele behandeling starten, waardoor je de gezondheid en de ontwikkeling van je kind beschermt. Het is dus echter wel van het grootste belang om er tijdig bij te zijn.

Aan de hand van de hielprik testen de artsen en wetenschappers je kind op een hele waaier stofwisselingsziekten. Soms voegt de bevoegde commissie andere ziekten toe aan de screening. Dit maakt dat de hielprik dus steeds verder evolueert. De meest bekende ziekte men controleert, is de zogenaamde taaislijmziekte of mucoviscidose.

Hoe gaat de hielprik nu precies in zijn werk?

Doe je binnen de drie dagen aangifte van de geboorte, dan komen medewerkers van het consultatiebureau in de eerste week na de geboorte bij je thuis om de hielprik af te nemen. Om de hielprik uit te voeren, gebruikt de gezondheidswerker een speciaal apparaatje. Daarmee prikt deze persoon in de hiel of de hand van de baby. Dit apparaatje neemt enkele druppeltjes bloed af die op een speciaal soort vloeipapier terecht komen. Voor je kindje kan het moment van de prik even schrikken zijn. Het gebeurt soms dat je baby eventjes huilt. Meestal combineert men ook de hielprik met een gehoortest, al hangt dit een beetje af van de regio waarin je woont.

In de hiel zitten heel veel haarvaatjes die gemakkelijk enkele druppels bloed afgeven. Daarom is het veilig en ook voor je kindje comfortabel om precies daar enkele druppeltjes bloed af te nemen. De prik gebeurt aan de zijkant en niet aan de onderkant van de hiel. Is het om een of andere reden niet mogelijk om in de hiel te prikken, dan neemt de medewerker van het consultatiebureau wat bloed af op een andere plaats. Omdat dit dan niet echt een standaardprocedure is, neemt een arts dan de hielprik af.

Waarom gebeurt de hielprik zo snel na de geboorte?

Je vraagt je misschien af waarom het nodig is om je kindje al zo kort na de geboorte met een hielprik lastig te vallen. Nochtans zijn er wel goede redenen om al in de eerste week na de geboorte te doen. Hoe eerder het labo bepaalde stofwisselingsziekten opspoort, hoe sneller je arts met de behandeling kan starten. Als het consultatiebureau deze test later zou doen, dan kan je kindje in het geval van een stofwisselingsziekte al snel ernstige hersenschade krijgen.

Wat mag je verwachten na de hielprik?

Zoals we in het begin van dit artikel stelden, is de kans groot dat je na de hielprik helemaal niets hoort. Dit betekent dat er ook niets abnormaals is vastgesteld. Zeker als je na vijf weken nog niets gehoord hebt, mag je zeker zijn dat de uitslag goed is. Krijg je wel een bericht over de uitslag van de hielprik, dan wil dit zeggen dat je kind een positief resultaat vertoont op een van de gescreende ziekten. In dit geval neemt de huisarts contact met je op.

De hielprik maakt deel uit van de standaardcontroles na de geboorte van een kind, net zoals de gehoortest. Daarom zijn er ook geen kosten verbonden aan de hielprik. Enkel als er een vervolgonderzoek nodig is, zijn er bepaalde kosten. Deze vallen echter onder uw zorgverzekering.

Soms is er een tweede hielprik nodig

Het kan al eens gebeuren dat de hielprik mislukt. Dit kan als er bijvoorbeeld te weinig bloed is afgenomen. Dan krijg je een bericht dat de medewerkers van het consultatiebureau de test nog eens gaan overdoen. Voor ouders is dit meestal even schrikken. Daarom krijg je als ouders na een tweede hielprik zeker een melding van het resultaat, ook al is er niets abnormaals opgemerkt. Deze tweede hielprik moet dan ook zo snel mogelijk gebeuren, meestal is dit al binnen de twee weken na de eerste hielprik.

Wat als je kind in het buitenland geboren wordt en niet in Nederland?

De hielprik is een internationaal erkende test. Als je kindje in een van de buurlanden van Nederland geboren wordt, zal men ook daar de hielprik uitvoeren. Wat de buitenlandse labo’s dan precies screenen verschilt van land tot land. Je kunt in dit geval ook de hielprik nog even laten herhalen op een moment dat je met je kindje in Nederland bent, op voorwaarde tenminste dat het nog geen half jaar oud is. Een nadeel van een dergelijke latere hielprik is dat een volledige screening niet meer mogelijk is.

Besluit

De hielprik is als een screeningstest heel goed ingeburgerd in Nederland. Meer dan 99% van alle nieuwe ouders in ons land maken gebruik van dit aanbod. Dankzij de hielprik kunnen wetenschappers zeldzame stofwisselingsziekten opsporen. Meestal zijn deze goed te behandelen als ze vroeg opgespoord zijn. Wacht je te lang met de behandeling, dan kan je kindje later schade krijgen aan de geestelijke en lichamelijke ontwikkeling. De hielprik is dus een klein prikje voor een goede zaak, namelijk de gezondheid van je kind.