Toxoplasmose in zwangerschap: schoonmaken van de kattenbak?

Als je zwanger bent is de kattenbank schoonmaken niet verboden, maar de manier waarop je het doet is wel erg belangrijk! Toxoplasmose is een infectie die je kunt krijgen van een microscopische parasiet genaamd toxoplasma gondii (ook als je niet zwanger bent!). Deze parasiet vind je terug in de uitwerpselen van de kat. Wanneer je geïnfecteerd raakt, kun je de infectie doorgeven aan je ongeboren baby en hiermee de algemene gezondheid van je baby in gevaar brengen. In dit artikel vind je alles wat je moet weten weten over toxoplasmose en hoe je je kunt beschermen bij het schoonmaken van de kattenbak.

Waarom de kattenbak schoonmaken een gevaar vormt voor zwangere vrouwen?

Toxoplasmose is bijna altijd een grote bekommernis voor zwangere vrouwen. Sommige artsen gaan zelfs zo ver door zwangere vrouwen te adviseren zich te ontdoen van huisdieren, wat uiteraard tot paniek en verdriet kan leiden als ze hun geliefde vriend kwijtraken. Maar met de juiste voorzorgsmaatregelen is het niet nodig om je geliefde vriend het huis uit te zetten. Sommige eenvoudige voorzorgsmaatregelen zijn het enige wat je nodig hebt om jezelf, jouw ongeboren kind en de rest van jouw gezin te beschermen tegen toxoplasmose.

Daarnaast loont het de moeite om niet te vergeten dat de familiekat niet de enige of meest waarschijnlijke manier is waarop een zwangere vrouw kan blootgesteld worden aan toxoplasmose. De kans dat je toxoplasmose krijgt van je kat is vrij klein als jouw kat binnenshuis leeft en niet op rauw vlees jaagt of eet. Sterker nog, je hebt meer kans op toxoplasmose wanneer je ongewassen groenten uit je tuin of rauw vlees eet dan dat de besmetting van je kat komt.

Wat is toxoplasmose?

Toxoplasmose wordt veroorzaakt door een protozoa (eencellige) parasiet die bekend staat als toxoplasma gondii. De ziekte kan aan mensen worden overgedragen door contact met kattenuitwerpselen in de kattenbak. Daarom vraagt de kattenbak schoonmaken ook voorzichtigheid en enkele voorzorgsmaatregelen. De blootstelling aan de parasiet is ook mogelijk door contact met verontreinigde grond of rauw vlees.

Gezonde, immunocompetente volwassenen die met toxoplasmose zijn geïnfecteerd, lijden doorgaans alleen aan een milde, griepachtige ziekte of krijgen helemaal geen symptomen. Wanneer een moeder echter tijdens haar zwangerschap besmet raakt met toxoplasmose, kan haar ongeboren kind via de placenta ook geïnfecteerd raken. Gevaren voor een ongeboren kind tegen toxoplasmose zijn geboorteafwijkingen en foetale sterfte.

Een vrouw die vóór de zwangerschap zwanger besmet is geraakt met toxoplasmose vormt geen bedreiging voor haar ongeboren kind. Alleen vrouwen die in de loop van hun zwangerschap met de parasiet zijn besmet, lopen risico.

Dagelijks kattenbak schoonmaken: toxoplasma gondii in de kattenbak

Zoals eerder vermeld is de parasiet te vinden in rauw vlees, kattenfaeces, de grond waar katten poepen en ongepasteuriseerde geitenmelk. De toxoplasma-parasiet kan de meeste vogels en warmbloedige dieren, inclusief mensen, infecteren. Katten zijn echter de enige dieren die geïnfecteerde ontlasting kunnen uitwerpen. Nadat een kat de infectie heeft opgelopen door het eten van vogels, muizen of ander rauw vlees, kan een kat gedurende ongeveer 14 dagen infectieuze ontlasting geven. Wanneer je kat de ontlasting uitwerpt, duurt het minimaal 48 uur voordat de ontlasting infectieus wordt. Het dagelijks schoonmaken van de kattenbak voorkomt besmetting. Gebruik maken van goede beschermmiddelen is een van de hoekstenen in het voorkomen van infecties. Was dus je handen grondig na het schoonmaken van de kattenbak of beter: draag handschoenen!

De kattenbak schoonmaken en besmet raken: hoe vaak komt toxoplasmose voor?

Geschat wordt dat tussen een derde en de helft van de bevolking de infectie op een bepaald moment in hun leven zal hebben. Zodra je geïnfecteerd raakt, ben je immuun voor het leven. Heel wat zwangere vrouwen raken besmet met toxoplasmose tijdens de zwangerschap. De meeste zwangere vrouwen weten vaak ook niet dat ze zijn geïnfecteerd, tenzij ze problemen ervaren tijdens hun zwangerschap en getest werden. De reden hiervoor is dat de infectie vaak helemaal geen symptomen laat zien.

Wat moet je doen als je denkt toxoplasmose opgelopen te hebben

Toxoplasmose wordt niet routinematig getest tijdens de zwangerschap. Je kunt echter een __bloedtest vragen aan je huisarts als je denkt dat je onvoorzichtig bent geweest bij de kattenbak schoonmaken en jezelf en ongeboren kind in gevaar hebt gebracht.

De bloedtest zoekt naar antilichamen die de natuurlijke afweer van het lichaam zijn tegen de infectie. Het kan drie weken duren voordat deze antilichamen zichtbaar aanwezig zijn in het bloed. De bloedtest zal dus alleen een infectie waarnemen die je ten minste drie weken geleden hebt opgelopen. Afhankelijk van het gevonden type antilichamen en of het niveau stabiel is, stijgt of daalt, is het mogelijk om te bepalen wanneer de infectie plaatsvond.

Bloedonderzoeken voor toxoplasmose kunnen in elk stadium vóór of tijdens de zwangerschap worden uitgevoerd. Als uit de tests blijkt dat er een recente of actuele infectie is, bestaat het risico dat ook je baby wordt geïnfecteerd. De verloskundige of huisarts zal dan een aanbeveling doen over eventuele verdere actie die nodig kan zijn. Het kan enkele weken duren voordat de infectie van jou naar je baby overgaat. De mate van risico en ernst van de schade die kan veroorzaakt worden, is afhankelijk van het moment wanneer je besmet bent geraakt.

Onvoorzichtig de kattenbak schoongemaakt en geïnfecteerd: wat nu?

Hoe om te gaan met een miskraam kun je vermijden door voorzorgsmaatregelen te nemen in het schoonmaken van de kattenbak en het eten van rauw vlees. Als uit de bloedtest blijkt dat je een actuele of recente infectie opliep, betekent dit dat je lijdt aan een acute toxoplasma-infectie. Verdere maatregelen moeten genomen worden om het risico in het doorgeven van de infectie aan je ongeboren baby te beperken. Welke de risico’s zijn, zijn afhankelijk van het moment waarop je besmet raakte.

Als je kort vóór de bevruchting bent geïnfecteerd

Besmetting die kort voor de bevruchting wordt opgelopen draagt __het risico van één procent of minder in het overdragen van de infectie aan de baby. Maar het risico op een miskraam blijft bestaande als de baby wel geïnfecteerd raakt.

Als je in de eerste 12 weken besmet raakt

Een besmetting die in het eerste trimester van de zwangerschap wordt opgelopen, draagt een risico van tien tot 15 procent om de infectie over te dragen naar de baby. Een baby die in dit stadium is geïnfecteerd, loopt het risico met ernstige lichamelijke afwijkingen geboren te worden of symptomen zoals hydrocephalus (water in de hersenen) en retinochoroiditis (ontsteking van het netvlies).

Als je geïnfecteerd raakt in de tweede trimester

Een infectie die in dit stadium van de zwangerschap wordt opgelopen, brengt ongeveer 25 procent risico op overdracht met zich mee. Een baby die geïnfecteerd raakt gedurende de tweede trimester van de zwangerschap, geeft minder kans op een miskraam. De baby loopt echter nog steeds het risico geboren te worden met ernstige lichamelijke afwijkingen of de symptomen zoals hierboven vermeld.

Als je besmet raakt in de derde trimester van de zwangerschap

Wanneer je besmet raakt in het laatste stadium van je zwangerschap, kan het risico dat je de infectie doorgeeft naar je baby oplopen tot 70-80 procent. Maar de problemen die zich kunnen ontwikkelen voor je baby, zijn minder ernstig dan de voorgaande stadia. De meeste baby’s die besmet raken tijdens het derde trimester van de zwangerschap, zullen gezond zijn bij de geboorte, maar kunnen wel later in het leven symptomen ontwikkelen. Veelvoorkomend probleem is een oogletsel.

Tips om infectie te voorkomen

Deze eenvoudige voorzorgsmaatregelen kunnen een zwangere vrouw helpen een infectie met toxoplasmose te vermijden en haar ongeboren kind beschermen tegen de gevaren van toxoplasmose.

• Indien mogelijk mag een zwangere vrouw de kattenbak niet vervangen en moet contact met kattenpoep worden vermeden. Idealiter zou een ander lid van het huishouden de kattenbak moeten schoonmaken.
• Als een zwangere vrouw zelf de kattenbak wil schoonmaken, moet ze handschoenen dragen en haar handen daarna grondig wassen.
• De kattenbak schoonmaken dient dagelijks te gebeuren.
• Zwangere vrouwen moeten handschoenen dragen bij het tuinieren, omdat het zand gebruikt kan zijn door katten in de buurt en dus kattenuitwerpselen kan bevatten.
• Levensmiddelen uit de tuin (fruit, groenten, kruiden, enz.) moeten grondig gewassen worden.
• Zwangere vrouwen wassen beter hun handen voor ze iets eten of eten.
• Geef de kat geen rauw vlees tijdens een zwangerschap.
• Houd de kat binnenshuis tijdens de zwangerschap.
• Bedek de zandbak van je kinderen wanneer deze niet wordt gebruikt. Dit voorkomt dat katten in de buurt zich ontlasten in de zandbak.

Behandeling van toxoplasmose

Bij een besmetting zal er je een antibioticum voorgeschreven worden, genaamd spiramycine. Hierdoor vermindert het risico dat de infectie wordt overgedragen op je baby. Maar spiramycine verlaagt alleen het risico van overdracht van moeder op baby en is niet actief tegen de parasiet. Het medicijn beperkt dus geen schade als een baby al besmet raakte.