Rouwverwerking bij je kleuter

De dood van een geliefde ligt moeilijk voor iedereen. Kinderen voelen een sterfgeval sterker aan wanneer ze begrijpen wat het verlies van een dierbare betekent. Peuters en kleuters begrijpen de dood anders dan volwassenen. Wanneer kinderen ondersteuning krijgen van ouders en andere volwassenen om hun heen, helpt dit het rouwproces draaglijker te maken. In dit artikel over 'rouwverwerking bij je kleuter' lees je enkele tips hoe je dit het beste kan aanpakken.

Waarom is de rol van de ouders zo belangrijk?

De rouwverwerking van je kleuter is een individueel proces en wordt bij iedereen anders ervaren zoals dat ook het geval is bij volwassenen. Krachtige en moeilijke gevoelens overheersen. Een peuter wil begeleiding wat deze vreemde gewaarwording eigenlijk betekent en hoe je er mee omgaat. De blik is naar de ouders gericht en verwachten uit die hoek begeleiding. Ze kunnen zich ook zorgen maken over jouw gezondheid. Met je kinderen praten over een sterfgeval is vaak lastig omdat je vaak zelf rouwt. Kinderen opperen vaak dezelfde vragen die volwassenen op zo een moment stellen: hoe kan zoiets onrechtvaardig gebeuren? Hoe kan ik mijn leven nu verder zetten als ik die persoon nooit meer kan spreken? Wat is de toekomst van onze familie nu die persoon is gestorven? Jouw liefde en steun is heel belangrijk voor de peuter. Je bent immers de enige houvast die voor zalvende woorden kan zorgen.

Kinderen laten begrijpen wat de dood betekent

Kinderen zien en horen dezelfde dingen dan volwassen. Dezelfde woorden kunnen echter bij je peuter een heel andere betekenis hebben dan oorspronkelijk werd bedoeld. Het is aan de ouders om het kind die woorden in de juiste context te laten begrijpen. Er is een hele grote verscheidenheid hoe kinderen van dezelfde leeftijd met het woord 'dood' omspringen. Ga er niet van uit dat je kleuter veel weet over het verlies van een dierbare op basis van de leeftijd. Probeer er achter te komen wat hun gevoelens zijn.

Je kleuter met raad bijstaan tijdens een begrafenis

Wanneer een familielid of iemand uit de kennissenkring is overleden, moeten kinderen de gelegenheid geboden worden om actief deel te nemen aan de begrafenis of herdenkingsplechtigheid als dat mogelijk is. Ouders maken zich soms zorgen dat een begrafenis beangstigend is voor kleuters of dat ze niet heel goed begrijpen wat er eigenlijk aan de hand is. Maar als kinderen geen rouwplechtigheden mogen bijwonen, creëren ze vaak fantasieën die veel angstaanjagender zijn dan wat er daadwerkelijk gebeurt. Ze zullen zich ook gekwetst voelen als ze niet werden betrokken op dit familie evenement.

Je kan voor, tijdens en na de dienst stappen ondernemen om je kind voor te bereiden op wat gaat komen. Enkele raadgevingen als leidraad:

Eén: Leg uit wat er te gebeuren staat

In eenvoudige bewoordingen laat je de kleuter weten wat ze kunnen verwachten. Geef duidelijke antwoorden op de vragen zoals: Waar gaat de dienst plaatsvinden? Gaan er mensen huilen? Welke mensen zullen er zijn? Een open of gesloten kist? Moedig jouw kinderen aan om vragen te stellen voor dat de begrafenis gaat plaatsvinden. Laat je kinderen zelf beslissen of ze willen deelnemen of niet. Het is ook heel belangrijk om je kleuter te laten weten dat hij of zij altijd de begrafenisplechtigheid kan verlaten wanneer het teveel wordt op emotioneel vlak.

Twee: Zoek een volwassene als begeleider bij je kleuter

Deze persoon kan vragen beantwoorden en geeft het kind de nodige aandacht. Het beste is dat je iemand zoekt die je kind kent als buur of een oppas. Zo kan de begeleider zich volledig focussen op het kind, zelfs als het kind de dienst wil verlaten als het dat wenst.

Drie: Sta bepaalde opties toe en laat ze actief deelnemen

Het lijkt heel vreemd, maar jonge kinderen willen misschien stilletjes spelen in de achtertuin van de kerk. Hierdoor geef je ze nog steeds het gevoel dat ze op een rechtstreekse manier worden betrokken bij het afscheidsritueel. Het kan nuttig zijn voor kinderen om een eenvoudige taak uit te voeren tijdens de rouwdienst. Denk maar even aan het uitdelen van herdenkingskaarten. Het zorgt voor enige troost bij de kinderen omdat ze actief hun steentje hebben kunnen bijdragen.

Vier: Het opvolgen van de kinderen in de eerstvolgende dagen

De komende dagen na de uitvaart is het belangrijk je kind op te volgen. Praat heel veel en bied ze vooral troost en liefde aan. En observeer hoe ze reageren. Vaak laten ze hun gevoelens blijken wanneer ze tekeningen hebben gemaakt. Geef antwoorden als ze vragen stellen over het verlies van een dierbaar iemand.

Hoe leer je het rouwproces van je kind overbruggen?

Verdriet is geen snel proces. Mensen die iemand in hun nabije omgeving hebben verloren, voelen dat verlies over het algemeen hun leven lang. Om de nodige ondersteuning van je kinderen te geven, is het belangrijk om te begrijpen hoe ze na verloop van tijd hun verdriet een plaats in hun leefwereld kunnen geven. Geen enkel kind is te jong om het verlies van een naburig familielid niet te merken. Uit een wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat zelfs baby's op de dood reageren. Ze missen bijvoorbeeld de bekende aanwezigheid van een overleden ouder. Ze voelen intuïtief de emoties aan en merken veranderingen op in het gedragspatroon bij de verzorging en voeding. Jonge kinderen kunnen diep treuren, ook al lijken ze dat ogenschijnlijk niet te doen. Zij onderdrukken vaak de emoties door te spelen. Hier zijn enkele manieren hoe volwassen familieleden of vrienden kinderen over deze moeilijke periode een hart onder de riem kunnen steken:

Kinderen bijstaan bij het in stand houden van herinneringen

Kinderen maken zich soms zorgen dat ze de overleden persoon zullen vergeten, vooral als ze op het ogenblik van de dood vrij jong waren. De hele familie kan het geheugen van de persoon levendig houden door middel van verhalen te vertellen en foto's te laten zien. Manieren vinden om te herkennen en te onthouden, maakt deel uit van het verwerkingsproces. Kinderen houden van fysieke herinneringen aan de persoon die is overleden. Sommige peuters willen een foto bewaren op een speciale plaats in het huis. Kleding van de overledene in hun kamer is eveneens een vaak voorkomend ritueel als herinnering.

Praat met de leerkrachten van je kinderen

Na een overlijden hebben kinderen vaak moeite om zich te concentreren bij de uitvoering van hun taken op school of het volgen van de lessen. Zij kunnen er baat bij hebben dat ze tijdelijk ondersteuning van de leerkracht krijgen. Wacht sowieso niet tot de schoolproblemen beginnen. Praat uitvoerig met de leerkrachten van je kinderen en andere belangrijke mensen van de school. Beschrijf het verlies dat je gezin heeft geleden. Door vroegtijdig de bescherming van de school van je kinderen in te roepen, onderneem je meteen stappen die kunnen voorkomen wanneer de problemen daadwerkelijk zouden beginnen. Misschien wil je ook met de schoolbegeleider of directie praten. Een schoolbegeleider zit in de ideale positie om de planning te vergemakkelijken met de docenten in de klas.

Vergeet de medische zorgverleners niet in te lichten

Nadat een overlijden heeft plaatsgevonden, maken peuters en opgroeiende kinderen zich vaak zorgen over hun eigen gezondheid. Ze ervaren ook grotere stress dan normaal, wat een reeks lichamelijke klachten kan veroorzaken waaronder hoofdpijn en buikpijn. De huis- of kinderarts kan helpen bij het ontdekken van lichamelijke klachten die voortkomen uit lichamelijke ziekte, emotionele stress of een combinatie van die twee. Een zorgverlener kan praatsessies voorstellen om er achter te komen hoe ze de rouwperiode persoonlijk verteren. Heel vaak kan een arts helpen met het uiten van de bezorgdheid die ze mogelijk achterhouden tegenover de ouders.

Erken dat rouw een leven lang kan duren

Kinderen rouwen in verschillende tijdperiodes en gedurende vele jaren. Op elke nieuwe fase van hun leven zullen ze nieuwe vaardigheden ontdekken in denken en omgaan met anderen. Na een overlijden vinden kinderen automatisch de weg om het normale dagelijkse leven te hervatten. Ze vinden comfort en steun bij het terugkeren naar school, brengen hun tijd door met leeftijdgenoten en nemen opnieuw deel aan activiteiten die ze deden voordat de dood plaatsvond. Sommige kinderen hebben meer tijd nodig om terug te keren naar hun normale dagelijkse taken. Ze wensen om thuis te blijven en niet naar school te gaan. De onderliggende reden voor dit gedrag is omdat ze geloven dat de nabestaanden in de buurt ze nodig hebben. Geef je kinderen aanmoediging. Ze moeten weten dat je het goed stelt. Dat je verwacht dat ze terugkeren naar school. Teruggaan naar school en een regelmatige routine is belangrijk voor de gezondheid van een kleuter en maakt het mogelijk om zich in te leven in het rouwproces. Als kinderen na enkele weken moeite hebben om de dagdagelijkse plichten opnieuw op te nemen, is het een goed idee om advies van buitenaf te zoeken. Zorgverleners uit de kindergezondheid of leerkrachten zijn vaak de beste aanspreekpunten.