Astma bij je peuter: Wat moet je weten?

Als er bij je kind astma wordt geconstateerd dan is dat even schrikken als ouder. Het is verschrikkelijk om te zien dat je kind het benauwd heeft en je moet er niet aan denken dat ze hier de rest van hun leven last van blijven houden. Dit hoeft niet altijd het geval te zijn, soms gaat het om peuter-astma wat na de peutertijd weer kan verdwijnen.

Peuter-astma

In het geval van peuter-astma spreken de artsen vaak van een ‘exacerbatie’ wat staat voor toenemende klachten van benauwdheid. Het kan gebeuren dat een peuter in bepaalde situaties extra zuurstof nodig heeft. Astma is een ziekte aan de luchtwegen en kinderen die deze ziekte hebben krijgen in bepaalde perioden last van deze benauwdheid. Ze krijgen dan klachten zoals een piepende ademhaling, hoesten en vooral benauwdheid.

Gezonde luchtwegen

Gezonde luchtwegen hebben aan de binnenkant een dun laagje slijmvlies. Er zit ook zo’n vergelijkbaar dun laagje met slijmvlies aan de binnenkant van de wangen en ook in de neus. De buitenkant van de luchtwegen worden omringd met spiertjes. Om de lucht zonder obstakels door de luchtwegen naar buiten en naar binnen te kunnen laten stromen moeten deze spiertjes ontspannen zijn en het slijmvlies dun. Bij gezonde luchtwegen is dat het geval en men kan dan ongehinderd ademhalen.

Luchtwegen met peuter-astma

Bij kinderen met peuter-astma zijn de luchtwegen vernauwd doordat het slijmvlies opgezwollen is en de spiertjes niet ontspannen zijn. Deze spiertjes trekken juist samen. Dit is een soort van ontstekingsreactie van het slijmvlies en vaak wordt dit veroorzaakt door een virusinfectie. Er kunnen ook andere oorzaken zijn voor de geïrriteerde slijmvlieslaag, namelijk: allergieën of blootstelling aan sigarettenrook. Het kind kan bijvoorbeeld allergisch zijn voor huidschilfers, huisstofmijt of pollen.

Peuter-astma en volwassen astma

De klachten van astma zijn zowel bij volwassenen als bij peuters hetzelfde. Kleuters en volwassenen worden ook op dezelfde manier behandeld. Toch is er één belangrijk verschil tussen peuter-astma en ‘echte’ astma. Normaal gesproken is astma over het algemeen een langdurige chronische ziekte waarvoor men altijd medicatie moet gebruiken. Bij peuter-astma loopt dit vaak anders. Ruim 50% van de kinderen die peuter-astma krijgen zijn na hun vierde tot zesde jaar blijvend klachtenvrij. Zij kunnen dus over de peuter-astma heen groeien.

Waarom krijgen kinderen peuter-astma?

Sommige kinderen hebben meer kans op peuter-astma dan andere kinderen. Hiervoor zijn in ieder geval twee redenen te noemen:

• Deze kinderen hebben van zichzelf al wat nauwere luchtwegen. De zwelling die bij een virusinfectie normaal is, veroorzaakt bij deze kinderen grotere problemen. De luchtwegen worden hierdoor nog meer vernauwd. Deze nauwe luchtwegen zie je soms bij prematuur kindjes en bij kinderen waarbij gerookt is tijdens de zwangerschap.
• Deze kinderen hebben slijmvlies wat heftiger reageert op virusinfecties. Een constante irritatie van het slijmvlies zorgt dat het slijmvlies de hele tijd ‘ontstoken’ is.

Vaccinaties, voeding en antibioticagebruik bij kinderen hebben geen invloed op het ontstaan van peuter-astma.

Blijvende peuter-astma

Helaas groeien niet alle kinderen over de peuter-astma heen. Er zijn kinderen die wel de klachten blijven houden en dus uiteindelijk ‘echte’ astma krijgen. Het is vooraf niet te voorspellen welke kinderen met peuter-astma dat zijn. Het is wel zo dat de volgende kinderen een grotere kans op blijvende astma hebben:

• astma komt in de directe familie voor
• het kind heeft ook eczeem
• het kind is allergisch voor inhalatieallergenen
• het kind heeft ook klachten als het niet verkouden is
• de klachten zijn ernstig en er is meerdere malen een ziekenhuisopname nodig

Wat zijn de verschijnselen van een peuter-astma aanval?

Meestal begint een aanval met een normale verkoudheid waarbij gehoest wordt en waarbij er veel slijm is. Na een aantal dagen wordt de ademhaling enigszins piepend en krijgt het kind last van benauwdheid. Die benauwdheid geeft weer andere klachten, namelijk:

• de behoefte aan extra zuurstof
• vermoeidheid
• door het erge hoesten moet het kind vaak braken
• kinderen drinken en eten slechter
• de hartslag wordt hoger

Als het kind erg benauwd is en als er behoefte is aan extra zuurstof is de kans groot dat het kind wordt opgenomen in het ziekenhuis voor een behandeling.

Hoe peuter-astma behandelen

Een behandeling voor peuter-astma heeft het doel om de verschijnselen van peuter-astma te verlichten. Meestal ontstaat peuter-astma door een virusinfectie. Helaas zijn er geen medicijnen om een dergelijke infectie te bestrijden en al helemaal niet om zo’n infectie te voorkomen. Het gaat vaak om een gewone verkoudheid die het kind gewoon moet uitzieken. De gevolgen die deze verkoudheid heeft voor de lagere luchtwegen kan wel behandeld worden. Dit moet het piepen en de benauwdheid tegengaan. Na de juiste medicatie wordt het kind vaak weer levendiger, het kan makkelijker ademen en het slijm wordt beter opgehoest. Hierdoor kan de peuter ook weer beter slapen en gaat de eetlust en de behoefte aan drinken ook weer omhoog.

Virusinfecties

De kans op een virusinfectie is het grootst in de koudere maanden omdat er dan meer mensen binnenshuis zijn. Ook op de kinderopvang is de kans op een virusinfectie groter of op andere plekken waar veel mensen bij elkaar zijn. Kinderen die vaak virusinfecties hebben kunnen ook eerder peuter-astma krijgen. Peuter-astma komt eigenlijk ook best veel voor. Ongeveer een derde van baby’s en peuters hoor je weleens piepen als ze verkouden zijn en ongeveer 10% piept regelmatig. De meeste kinderen groeien hier gewoon weer overheen.

Medicatie voor peuter-astma

Meestal kiest de arts bij een ernstige aanval voor een regelmatige toediening van Salbutamol, bijvoorbeeld Ventolin. Deze medicatie zorgt dat de spiertjes die rond de luchtwegen zitten zich weer gaan ontspannen en waardoor er weer beter geademd kan worden. Meestal wordt het medicijn toegediend via het zogenaamde ‘pufje’. Het hangt een beetje van de leeftijd van het kind af of hier een kapje, mondstuk of vernevelaar voor wordt gebruikt. De arts zal bepalen hoe vaak het moet worden toegediend. Dit kan variëren van ieder kwartier tot elke drie uur. Helaas kan het toedienen van Salbutamol ook bijwerkingen hebben. Soms krijgen de kinderen tijdelijk trillende handen, een snelle hartslag of worden ze drukker in het gedrag.

Hoe benauwd is het kind

Als de arts de mate van benauwdheid wil meten wordt er naar het zuurstofgehalte in het bloed gekeken. Dit wordt gemeten met een saturatiemeter. Is het zuurstofgehalte te laag dan kunnen er twee dunne slangetjes in de neus worden ingebracht door middel van het zogenaamde ‘neusbrilletje’ Via dit neusbrilletje krijgt het kind dan extra zuurstof.

Andere medicatie

Soms wordt er ook Prednisolon toegediend. Dit is een krachtige ontstekingsremmer die via een drankje wordt toegediend. Deze ontstekingsremmer kan de zwelling van het slijmvlies doen afnemen. Ook een simpele zoutwateroplossing of Xylomethazoline wordt soms ingezet. Het doel hiervan is om de luchtwegen zo goed mogelijk open te houden. Dit maakt het ademhalen voor het kind makkelijker waardoor ze ook beter kunnen eten en drinken.

Onderzoeken en behandelingen

Als de arts het vermoeden heeft dat een allergie een rol speelt bij de peuter-astma zullen er bloedonderzoeken worden gedaan. De kinderlongverpleegkundige zal ook de inhalatietechnieken met de ouders door nemen. Aan de deskundige kun je ook alle vragen stellen die je over de peuter-astma hebt. Ook zal worden geadviseerd om tijdens een astma-aanval de peuter rustig te houden. Rust is belangrijk in een dergelijke situatie. De Salbutamol moet na de aanval weer worden afgebouwd en vervangen worden door onderhoudsmedicatie.

Na de aanval

Ook al is de aanval over en heeft het kind geen extra zuurstof meer nodig, de astma is nog niet verdwenen. Klachten kunnen nog weken na de aanval doorgaan maar worden geleidelijk aan steeds minder. De arts bepaald in dergelijke situaties de juiste hoeveelheid en welke medicatie er nodig is. Vaak gaat men uiteindelijk als de klachten verdwenen zijn over op onderhoudsmedicatie, bijvoorbeeld Beclomethason of Fluticason. Ook deze medicatie wordt via pufjes toegediend. Deze medicatie wordt ingezet om de luchtwegen te beschermen en ontstekingen te remmen. Ook hierdoor kunnen de klachten afnemen. Geef nooit zomaar zelf Salbutamol als de klachten weer toenemen, neem altijd eerst contact op met een deskundige.

Waar moet je op letten?

• De tijd tussen twee pufjes moet altijd minimaal vijf minuten zijn
• Het laatste pufje van de dag kun je het beste geven net voordat het kind gaat slapen
• Slaapt de kleine al en heeft het zijn pufje nog niet gehad? Laat het kind gewoon slapen en geef het pufje de volgende ochtend. Wordt het kind wel ’s nachts wakker, geef dan alsnog het pufje.
• Hou je kind weg bij sigarettenrook!
• Zorg dat de leefomgeving van het kind zo veel mogelijk vrij is van huisstofmijt of andere inhalatieallergenen.