Verlatingsangst bij je peuter

Gehechtheid is een aangeboren behoefte en heel belangrijk, voor de baby, om te overleven. Zorgende ouders of verzorgers zijn daarvoor noodzakelijk en in gezinnen geeft dat vaak geen enkel probleem. Het zich hechten, zowel voor de baby als voor de ouders, begint al van voor de geboorte; het geluk om de positieve zwangerschapstest, voor het eerst de hartslag van je baby horen, de bewegingen voelen in de buik… hechten begint echt niet pas nà de geboorte. Dat geldt ook voor de baby zelf, hij voelt de hartslag van mama, voelt haar emoties, hoort haar stem enz.

Als ouders, vanaf het eerste levensjaar van hun kind, hun affiniteit afstemmen op hun baby'tje groeit ook het wederzijds vertrouwen en dat vertrouwen is nodig om kinderen te laten uitgroeien tot stabiele volwassenen die sociaal, emotioneel en verstandelijk (en zelfs motorisch) gezond zijn. Maar als baby's zo gehecht zijn aan hun ouders en directe omgeving, waar komt dan verlatingsangst bij je peuter vandaan? En vooral, hoe ga je daar als ouder het best mee om?

Wat is verlatingsangst?

Wanneer de baby ongeveer acht maanden is verandert hij van allemansvriendje in een kind dat enkel nog bij mama of papa wil zijn. Tot de leeftijd van achttien maanden zou je kunnen stellen dat dit normaal gedrag is. Als je kindje een peuter wordt en nog steeds een drama maakt als mama of papa weg gaat, kun je het niet wijten aan de 'normale' ontwikkelingsperikelen. In dit geval kunnen we echt spreken over verlatingsangst bij je peuter. Indien het voor je peuter steeds een tragisch moment is als je hem achter laat bij de crèche, oma en opa of waar dan ook, dan staat het vast dat je hummeltje last heeft van verlatingsangst

Wat kan de oorzaak zijn?

Er zijn nu eenmaal kinderen die het moeilijker hebben dan anderen, als het gaat om loslaten. Zowel afstand nemen van mama en papa, andere gezinsleden, de vertrouwde leefomgeving enz.

• Indien er ingrijpende wijzigingen gebeuren in het jonge leventje van een peuter, zoals verhuizen of een andere kinderopvang, kan dit ook een aanleiding zijn voor verlatingsangst. In normale omstandigheden duurt deze fase echter niet lang en zal je kind zich helemaal herpakken eens het gewend is aan de nieuwe situatie.
• Ook een echtscheiding of een overlijden van een geliefde kan heftig zijn voor een peuter en een reden om tijdelijke verlatingsangst te vertonen. Het is dan ook heel belangrijk om het kleintje in deze periode vaak op het gemak te stellen en te troosten.
• Een kind dat vanaf de geboorte geconfronteerd werd met een hechtingsprobleem, kan ook verlatingsangst ontwikkelen in de peutertijd. Baby's die bijvoorbeeld te vroeg geboren werden en de eerste levensdagen in de couveuse doorbrachten of, waarvan één of beide ouders niet voor het kindje konden zorgen bevinden zich binnen de risicogroep.
• Er bestaat ook zoiets als pseudo verlatingsangst bij je peuter en dit is een gegeven waar ouders niet altijd bij stilstaan. Kleine kinderen weten als geen ander hoe ze hun ouders om de vinger kunnen draaien en gaan verlatingsangst veinzen. 'Als ik huil omdat ik niet mee mag, dan krijgt mama medelijden en ik mijn zin.' Let daar voor op want het lijntje tussen echt en onecht is soms heel dunnetjes.

Hoe ga je hier nu mee om?

Wanneer je merkt dat je peuter echt last heeft van verlatingsangst doe je er goed aan om dit probleem zo snel mogelijk aan te pakken. Sterker nog, je kunt hier reeds aan werken nog voor de eerste tekenen zichtbaar zijn. Bij kleine baby's helpt het om kiekeboe spelletjes te spelen waarbij je een lakentje of doek over je hoofd legt zodat hij je eventjes niet ziet. Als je dit spelletje een paar keer herhaalt zal je kleintje weten dat je niet echt weg bent en uitkijken naar het moment waarop je met een vrolijke 'Kiekeboe!' weer tevoorschijn komt. Naarmate je baby de peuterleeftijd bereikt heeft, kun je samen verstoppertje spelen. Zo weet je peutertje dat, ook al ziet hij je niet, je toch in de buurt bent en niet echt weg. Het is van groot belang dat je kind begrijpt dat uit het gezichtsveld niet hetzelfde is als afwezig. Een kind dat weet dat mama of papa elk moment tevoorschijn komt, zal er bij een tijdelijk afscheid geen drama over maken.

Heeft je kind het moeilijk als je het achterlaat bij de kinderopvang of wanneer het ergens gaat overnachten, maak dan het moment van afscheid nemen zo kort mogelijk. Hoe vaker je terug gaat om het te troosten, om te zeggen dat mama terug komt en de traantjes te drogen, hoe langer je het verdriet voedt. En ook al ga je zelf weg met tranen in de ogen, toch doe je er goed aan om het afscheidsritueeltje zo beperkt mogelijk te houden. Hoe vaak gebeurt het niet dat oma's zeggen dat de traantjes duurden tot het peutertje wist dat mama nu écht weg was? Het klinkt misschien hard voor een moeder, want jouw kind is heel speciaal, toch is het iets waar het overheen moet groeien en dat gaat ook gebeuren.

Al is jouw peuter nog zo klein, maak duidelijke afspraken over wie hem weer komt ophalen zodat hij zich er op kan voorbereiden. En uiteraard zullen er momenten zijn waarop je je niet aan je afspraak kunt houden door overmacht, maar algemeen genomen verzeker je je kleintje wie het mag verwachten. Op die manier krijgt het kind rust in zijn hoofdje en, omdat hij je helemaal vertrouwt, weet het ook dat hij op jouw woord kan rekenen.

Soms kan het verleidelijk zijn om stiekem weg te sluipen zodat je peuter niet door heeft dat je er niet meer bent. Indien je een drama wil vermijden doe je dat beter niet. Op die manier ga je zijn vertrouwen schenden en je mist ook de kans om hem voor te bereiden op een geruststellende manier.

Het beste moment om weg te gaan is wanneer je kleintje druk in de weer is met bijvoorbeeld speelgoed of vriendjes. Hij zal zich kunnen focussen op iets anders dan op het vertrek van mama of papa en daardoor zal het verdriet ook minder intens zijn. Ook zijn lievelingsbeer of troetellapje kunnen soelaas brengen en als troost dienen dus zorg dat je die steeds meeneemt als je de verlatingsangst bij je peuter wil beperken.

Wat je vooral moet vermijden is, dat jij je geduld verliest en boos wordt omdat je peutertje weer een drama maakt bij het afscheid nemen. Je kleintje is verdrietig en wanneer mama dan boos wordt is het voor hem een teken dat hij iets fout doet als hij zijn emoties toont. Doe vooral je uiterste best om hem gerust te stellen, ook al voel jij je geagiteerd.