Spraakontwikkeling bij peuters

De meeste ontwikkeling in het bestaan maakt een mens mee in zijn kindertijd. De weg naar het worden van volwassene is een lange weg voor een kind. Er gebeurt dan ook heel veel in de ontwikkeling. Zowel bij de geestelijke ontwikkeling, alsook bij de fysieke ontwikkeling. Zo groeit een kind heel veel in zijn jeugd, maar maakt hij of zij ook veel mentale ontwikkelingen mee. Bijvoorbeeld in de pubertijd, maar daarvoor kan dit natuurlijk ook al veel voorkomen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de spraakontwikkeling bij peuters. Wanneer je kind eenmaal begint te praten, zal deze ontwikkeling namelijk plots in snel tempo gaan. Maar hoe ziet die ontwikkeling er precies uit? Kun je je natuurlijk afvragen.

Veel mensen weten natuurlijk wel dat er sprake is van een ontwikkeling, maar om die ontwikkeling nu precies in kaart te brengen is lastig. Daarom in dit artikel de spraakontwikkeling van een peuter op een rijtje. Natuurlijk is het zo dat elk kind een individu is en dat er veel verschillen in de ontwikkeling zijn. Ondanks dit gegeven is het toch wel handig om een paar richtlijnen te hebben. Zo weet je als ouder waar je aan toe bent en wat je ongeveer kunt verwachten. Ook kun je dan ingrijpen wanneer je kind wel erg uit de toon valt.

Het tweede en derde levensjaar

De basis van de spraakontwikkeling begint vaak bij het tweede levensjaar. Dit is het moment dat je kind zijn eerste echte woordjes gaat leren. Dit is het moment dat je kind echt verstaanbaar wordt en je als ouder ook wat gemakkelijker met je kind kan communiceren. Medeklinkers zullen in deze periode er gemakkelijker uitkomen en je kind zal pogen om verhalen te vertellen. Hij of zij zal veel verhalen proberen te vertellen, maar deze zijn over het algemeen nog heel onsamenhangend. Dit wordt dan ook wel brabbelen genoemd. In deze tijd kent je kind vaak een paar honderd woorden. Hoeveel dit is, is dus afhankelijk van de ontwikkeling, maar vaak ligt het dus in de honderd.

Dit zijn hele eenvoudige woorden met weinig lettergrepen. Vaak hebben de woorden die je kind kent 1 lettergreep en maximaal 2. Van de overgang van het tweede levensjaar naar het derde levensjaar, is de kans groot dat je ook veel snelle ontwikkelingen zult waarnemen. De woorden zullen in het derde levensjaar vaak nog wel eenvoudig zijn, maar over het algemeen komen ze er wat duidelijker uit. Dit is dan ook het moment dat je echt gesprekken met je kind kan gaan voeren. Let wel: dit geschiedt voornamelijk nog op eenvoudige wijze uiteraard.

Hoe ga je er als ouder mee om

Veel mensen zien de ontwikkeling van het praten bij het kind, maar weten niet goed hoe ze met deze ontwikkeling om moeten gaan. Want hoe stimuleer je nu de taal ontwikkeling bij je kind? Daar zijn een aantal goede technieken voor.

Het begint bij luisteren

Bij de taalontwikkeling van een kind op jonge leeftijd begint alles met luisteren. Kinderen houden er namelijk van om monologen te voeren en hebben dan een luisterend oor nodig. Wanneer jij aandachtig luistert naar je kind, kan deze namelijk echt losgaan. Door veel te praten ontwikkelt het taalgebruik automatisch bij je kind. De bijdrages van de ouders is er dan ook op gericht om je kind zoveel mogelijk te laten praten. Ook al kun je je kind niet verstaan en is het erg onsamenhangend. Laat hem of haar vooral rustig doorpraten en probeer niet te veel te corrigeren. Doe net of je het begrijpt en knik heel veel. Op die manier heeft je kind echt het idee dat die gehoord wordt.

Probeer wedervragen te stellen

Naast het luisteren is het bij een kind van twee of drie jaar ook van belang om wedervragen te stellen. Zo leert je kind namelijk het principe van communiceren kennen. Bij het stellen van wedervragen moet je rekening houden met de manier waarop je deze stelt. In de eerste plaats moeten deze erg eenvoudig en simpel zijn. Ze moeten namelijk begrijpelijk zijn, zodat je kind er ook echt op kan antwoorden. Het kan zijn dat je kind een verhaal wil vertellen over iets dat is gebeurd op de crèche. Zorg er dan voor dat je een luisterend oor biedt en voor de rest hele eenvoudige vragen stelt. Een goede vraag kan bijvoorbeeld zijn: “Was het leuk?”.

Dit is een open vraag waar je kind een lang antwoord op kan geven. Maar ook iets meer specifieke vragen kunnen gesteld worden. Zorg er dan wel voor dat die vragen op een ietwat simpele wijze specifiek zijn. Een goede specifieke vraag kan bijvoorbeeld zijn: “Hoe was het …”. Vaak hebben kinderen op die leeftijd al vriendjes en vriendinnetjes die ze van naam kennen. Wanneer je daar dan iets over vraagt hebben ze daar vaak veel over te vertellen. Op die manier wordt de spraakontwikkeling gestimuleerd.

Spraakontwikkeling: vier jaar en ouder

Wanneer je kind vier jaar is, kan het ineens heel erg snel gaan. Rond deze leeftijd kent je kind over het algemeen dan ook al een paar duizend woorden. In principe bijna vijf keer zoveel als in zijn derde jaar. Naarmate je kind ouder wordt, zal dit proces over het algemeen nog veel sneller verlopen. In het vierde levensjaar leren kinderen al echte zinnen formuleren. Niet alleen zinnen die onsamenhangend zijn, maar ook zinnen die coherent zijn. De zinnen zijn wel begrijpelijk, maar er zijn nog wel een paar typische fouten die kinderen maken op die leeftijd.

Woorden correct in meervoud uitspreken is bijvoorbeeld lastig op die leeftijd. Ze zullen het wel proberen, maar dit gaat dan vaak fout. De meervoudsvormen worden op een verkeerde manier toegepast. Daarnaast kan het ook zijn dat je kind nog problemen heeft bij de zinsvolgorde. Het is een van de 4 meest voorkomende spraakproblemen bij een peuter. Het is lastig om een vraag van een statement te onderscheiden. De zinnen kunnen qua volgorde dan ook volledig verkeerd lopen. Ook het vervoegen van werkwoorden is nog lastig voor kinderen van vier jaar en iets ouder. Hij of zij zal het wel proberen, maar nog veel fouten in de zinnen maken. Over het algemeen lossen die problemen zichzelf op. Kinderen leren immers door fouten te maken. De uitspraak van je kind zal echter wel aanzienlijk duidelijker zijn dan 1 of 2 jaar geleden. Het brabbelen wordt gereduceerd tot een minimum.

Hoe stimuleer je de spraakontwikkeling?

Wanneer je kind iets ouder is, moet je de spraakontwikkeling doorgaans op een andere manier stimuleren. Nog steeds is het belangrijk om goede wedervragen te stellen, maar de complexiteit hiervan mag wel iets worden verhoogd wanneer je kind wat ouder is. Je kunt nu bijvoorbeeld ook meer met je kind praten en hoeft niet meer enkel te luisteren. Je kunt focussen op het praten over koetjes en kalfjes. Geen lastige kwesties, maar gewoon dingen die je kind heeft meegemaakt of nog gaat meemaken. Laat hem of haar vooral het woord doen.

Je kunt fouten corrigeren van je kind, maar het is belangrijk dat je dit op een goede manier doet. Het moet op een positieve manier en niet op een negatieve manier. Zorg ervoor dat je niet boos wordt, want daar schiet niemand iets mee op. Dit zal je kind alleen maar demotiveren om beter te leren praten en zal de band tussen jullie ook niet per se bevorderen. Probeer het corrigeren op een aangename manier te doen. Wanneer je kind een fout maakt, vertel dan enkel de juiste spreekwijze en hamer niet op de fout die er is gemaakt. Zo leert je kind onbewust beter praten, zonder dat deze zich stoort aan je constante verbeteringen. Probeer ook niet in kindertaal te praten, maar op een normale duidelijke manier. Veel ouders hebben de neiging om in kindertaal te gaan praten, maar dit bevordert het spraakproces niet.

Algemene opmerking

Na het vierde jaar zal het praten zich steeds verder doorontwikkelen. Bij het ene kind gaat dit veel sneller dan bij het andere kind. Het ene kind heeft dus ook veel meer hulp nodig dan het andere kind. Soms kunnen er echter ook problemen ontstaan. Mocht je kind qua ontwikkeling echt buiten de boot vallen, dan is het van belang dat je professionele hulp inschakelt. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat je kind spraaklessen en dergelijke nodig heeft. Het is belangrijk om hiermee op jonge leeftijd al hulp te zoeken. Het is namelijk zo dat kinderen op jonge leeftijd het beste een taal kunnen aanleren. Hoe langer dit duurt, hoe problematischer dit gaat worden. Probeer dit proces dus goed in de gaten te houden.