Bijtende peuter, niets om je zorgen over te maken

De meeste peuters hebben een bijtfase in hun leven. De dreumesen bijten niet alleen andere kinderen, maar ook hun mama en papa. De ouders van gebeten kinderen verdedigen zich met man en macht. Vaak wordt er een beeld opgehangen dat je kind slecht is. De ouders van de bijter veroorzaken emotionele golven. Maar peuters die bijten gedragen zich alledaags voor hun leeftijd en het heeft niets te maken hoe goed of slecht een kind is. Deze blog over “Een bijtende peuter, niets om je zorgen over te maken” geeft enkele hints hoe je dat vreemd gedrag kan aanpakken.

Baby's experimenteren met bijten

Elke baby experimenteert met bijten. Zij bijten in hun bijtspeelgoed, de borst van de moeder of de fopspeen. De ouders geven repliek dat bijten zeer doet. De grensverleggende fase stopt onmiddellijk. Er is niets mis mee aan deze bijtende speurtocht: de baby doet het intuïtief. Het helpt het leerproces.

Peuters bijten als ze zich niet goed in hun vel voelen

Wanneer een kind de peutertijd bereikt, heeft hij inmiddels geleerd dat bijten een onaangenaam gevoel geeft. Peuters bijten in tegenstelling met baby's zelden als een grensverleggend iets. Je zou nu kunnen denken: “Als hij beseft dat hij iemand pijn doet, waarom besluit hij dat te doen?” Eén van de voornaamste redenen waarom peuters bijten is omdat ze zich vaak helemaal onbegrepen voelen. Bijvoorbeeld: als ze niet genoeg tijd hebben gehad voor een ontspannen tijd met hun ouders of begeleidster in de school. Ze kunnen hun emoties niet goed in bedwang houden door te schreien of door driftbuien. Het gebrek om gevoelens te ventileren slaat dan om in bijten.

Peuters hebben een uitlaatklep nodig

Peuters hebben kansen nodig om hun angsten, frustraties en andere problemen dagelijks uit te drukken. Zij willen dicht bij de ouders zijn, maar mama en papa moeten werken, winkelen, koken en voor andere kleine huishoudelijke dingen zorgen. Peuters in de kinderopvang willen gekoesterd worden door hun verzorgers die maar een beperkte tijd aan je kind kunnen besteden. Gevolg: de spanning bouwt zich op. Door de gewone gebeurtenissen van de dag kan een dreumes zich gemakkelijk van streek voelen en bouwt een spanningsveld op. Stel dat een ouder bijvoorbeeld een nacht op zakenreis is, begrijpt de peuter die afwezige affectie niet. Hij voelt zich afgesloten van de wereld en probeert te wenen. Hij hoopt iemand te vinden die zich empathisch opstelt door te luisteren.

Bijten door opgekropte spanningen

De spanningen die optreden wanneer peuters bijten, kunnen ontstaan door bepaalde dingen die recent zijn gebeurd. De geboorte van een zus of broer, de afwezigheid van vader of moeder of een verhuis van het ene naar het andere appartement. Bijten is als een valling: het overkomt je, het is niet gebruikelijk en is zeker niet leuk voor het kind zelf. Het kan andere kinderen wel nadelig beïnvloeden, maar het betekent niet dat iemand “slecht” is.

Bestraf geen kind dat bijt

Een kind kan niet altijd de gevoelens onder controle houden zoals dat volwassen mensen wel kunnen. Elk kind zal stoppen met bijten als de opgekropte teleustellingen kunnen worden los gelaten. Als ouder, grootouder of vriend kan je hierbij helpen zodat de peuter zich beter op zijn gemak voelt. Kinderen die bijten zijn lieve kinderen die een aanmoedigend woordje nodig hebben in de armen van een zorgzame volwassene. Agressie wordt veroorzaakt door angst en spanning. Jij kan als ouder die angstgevoelens ontgrendelen. Een straf geven aan een kind dat bijt is volkomen zinloos en heeft geen enkel nut.

Waarom bijten peuters

Waarom peuters kunnen bijten: de meest voorkomende aanleidingen:

Het gebrek aan taalvaardigheid als je vreugde of woede wil uiten
Wanneer de peuter wordt overmeesterd door licht of heel harde geluiden
Om iemand uit de tent te lokken en te kijken wat er gaat gebeuren
Door moeheid
Behoefte aan een gesprekspartner

Wat kan je als ouder doen om bijten te voorkomen?

Zelfreflectie

Je kan enkele zelfreflectie vragen stellen zodat je kan anticiperen wanneer een beet kan optreden. Volgende vragen kunnen een ruggensteuntje zijn bij het ontdekken van dergelijke soort situaties die leiden tot bijten:

Wat gebeurde er voor het bijten?
Wie was het slachtoffer?
Is het altijd hetzelfde kind dat gebeten wordt of zijn het verschillende kinderen?
Wanneer gebeurde het voorval?
Wat was de aanleiding?
Wie was de begeleider?

Strategie ontwikkelen om het bijten te vermijden

Afleiding is het beste om de spanning van je kind te doen verminderen. Maak een wandeling naar buiten of kijk samen door het raam zodat de aandacht van je kind wordt verplaatst. Je kan hem of haar ook iets geven om op te kauwen. Denk maar aan een rijstwafel.

Wanneer moet je hulp zoeken?

Hoewel bijten de normaalste zaak van de wereld is, stopt het meestal automatisch op de leeftijd van drie tot drie en een half jaar. Als je peuter na verloop van tijd blijft bijten of het aantal beten gestaag groei in plaats van afneemt, is het wellicht een goed idee om een kinderpsycholoog of kinderarts aan te spreken. Deze professionele hulp kan je helpen de reden voor het bijten te achterhalen en handvatten aan te reiken om het gedrag aan te pakken. Vergeet niet dat er geen snelle oplossing hiervoor is. Na een periode en met extra ondersteunende hulp zal je kind stoppen met bijten en meer geschikte manieren gebruiken om bepaalde behoeften te uiten.

Het is slechts tijdelijk

Klamp je vast dat spugen, bijten of slaan maar een tijdelijke fase is in het opgroeiproces van je peuter. Er is geen enkele reden om je hierover zorgen over te maken. Het is van voorbijgaande aard, verbonden aan de kleutertijd. Als je je dat realiseert, kom je al een eind verder. Volgende algemene kenmerken treden op volgens de leeftijd:

2 – 3 jaar: gefrustreerd reageren

Het is een afspiegeling van teleurstelling. Het voelt aan alsof iemand een speeltje afpakt, iets wordt verboden of dat de doelstelling gedoemd is om te mislukken. Een peuter voelt zich meestal het middelpunt op deze aardbol. Iedereen moet naar zijn of haar pijpen dansen en ziet anderen als goedgelovige knechten. Wanneer het echter niet in hun kraam past zoals zij dat voor ogen hadden, uiten ze hun woede door te bijten. Peuters houden van mateloze aandacht. Of dat nu op een positieve of negatieve manier is, maakt nauwelijks iets uit. Een alternatieve oplossing is dat je een speciale 'bijthoek' voorziet in huis waar jij je kind naartoe brengt wanneer hij het toch weer heeft gedaan.

3 – 4 jaar: doelgericht bijten

Tot plus minus drieënhalf jaar duurt de peutertijd. Als kinderen van die leeftijd nog bijten, heeft dat meestal te maken dat ze dat doelbewust willen doen. Zij wachten met argusogen af wat de gevolgen zijn van hun daad. En vooral wat de reactie van de ouder gaat zijn. Het is voor hun een barometer om sociale attitude te oefenen als ze binnenkort naar de basisschool gaan. Om het asociaal gedrag te bekampen kan je best heel geordend te werk gaan: even je kind alleen laten om af te koelen, na twee minuten terughalen en er niets meer over zeggen.