Elk jaar op 30 september is het Nationale Broer en Zus Dag. Ik ben opgegroeid met twee oudere zussen die ik tegenwoordig niet vaak meer zie omdat ze allebei al lange tijd niet meer in Nederland wonen. Dus ik ben dankbaar dat ik ze heb en voor de keren dat we elkaar wel kunnen zien. Dus op Broer en Zus Dag denk ik altijd even aan ze. Maar ik denk ook aan mijn zoon, die altijd enig kind zal blijven. Of zo’n dag ook een klein beetje steekt en ik me schuldig voel naar mijn zoon – enig kind – toe?

Ja.

Ons gezin compleet

Onze zoon was zeer gewenst en kwam sneller dan we hadden gedacht. Hij had geen makkelijke start, maar is nu kerngezond. Toch is er, zoals het in Nederland ‘normaal’ lijkt te zijn, geen tweede kind gekomen. Geen broertje of zusje. Hij is en blijft enig kind. Dat is niet omdat het niet lukte, we hebben ervoor gekozen om het bij één kind te laten. Een kind dat bovendien de meest fantastische, lieve, mooie, grappige jongen is die er bestaat. Voor ons gevoel is ons gezin ‘af’. Daar was mijn vriend al vrij snel uit. Maar het heeft wel even geduurd voordat ik het zeker wist.

Iedereen ging verder

Want om me heen ging iedereen ‘verder’: vriendinnen kondigden een tweede zwangerschap aan en bij sommigen volgde zelfs een derde. Af en toe voelde dat alsof ik – met ‘maar’ één kind – stil bleef staan en de rest verder ging. Als zo’n gevoel opspeelde maakte dat dat ik soms ging twijfelen of ik het écht zeker wist dat ik het goed vond zo. Maar als ik dan ging visualiseren dat ik nog een keer zwanger zou zijn, nog een keer een baby zou voeden, nog een kindje aan tafel, dan wist ik heel duidelijk: dat wil ik niet. Het verlangen dat ik voelde naar (nog) een kind heb ik na de geboorte van mijn zoon niet meer gehad.

Papa en mama wilden maar één kindje

Dus geen broer of zus voor Finn en dus ook geen Broer of Zus Dag voor hem. Is dat erg? Nee. Vindt hij het zelf erg? Hij heeft echt wel eens gezegd dat er nog maar eens een kindje in mijn buik moest komen. Of dat hij wel een broertje of zusje zou willen. Maar het is geen terugkerend onderwerp in zijn leven en het lijkt erop dat hij het prima vindt dat hij geen broertje of zusje heeft of zal krijgen.

Maar toch: heel soms breekt mijn hart een beetje. Zoals die ene keer dat hij samen met een vriendje op de achterbank van mijn auto zat en dat vriendje vertelde dat hij weer een broertje kreeg:

Mijn zoon: ‘Ik heb geen broertje of zusje. Mijn papa en mama wilden maar één kindje.’
Vriendje: ‘O, ik hou wel van broertjes.’
Mijn zoon: ‘Ik ook.’

Stilte.

Vervolgens: ‘Maar ik heb wel een neef en een nicht.’

Toen ze vervolgens uitstapten en lekker gingen spelen, leken ze die hele conversatie te zijn vergeten. Maar ik was nog even bezig om mijn moederhart bij elkaar te vegen en te lijmen. Ik dacht: als ik het prima vind zo, waarom doet dit dan toch een beetje pijn?

kinderen rennen hand in hand door het bos - enig kind

Twee is de norm

Het zijn niet de reacties die ik wel eens kreeg (‘één is toch zielig?’) of de norm die er kennelijk is van twee kinderen, want gelukkig ben ik niet zo gevoelig voor dit soort ‘normen’.

Na het weekend met mijn zussen denk ik dat ik weet wat het is dat me soms steekt. Het is echt niet altijd pais en vree (geweest) tussen ons, dat hoort nu eenmaal bij broers en zussen. Maar we hebben een gezamenlijke geschiedenis en we delen samen herinneringen. Dat maakt onze band belangrijk en bijzonder. Zeker nu ik ouder word, meer rust ervaar en alles in perspectief kan zien is het mooi om te realiseren dat (de band met) mijn zussen mij hebben gemaakt tot wie ik nu ben. En dat zij altijd onderdeel zullen blijven van mijn leven.

Misschien ben ik soms bang dat mijn zoon niet zal ervaren wat ik ervaar. Steun van een zus of een broer, gezamenlijke herinneringen, een andere gezinsdynamiek en op korte termijn: altijd iemand om mee te spelen of te kletsen.

zwangere vrouw met kind - enig kind

Enig kind egocentrisch?

De kans op de ervaring die ik heb met mijn zussen geef ik mijn zoon, dat voelt soms alsof ik hem tekort doe. Maar altijd kom ik op hetzelfde uit: tegen je gevoel in voor nog een kind gaan is geen optie. Daarbij is het maar afwachten of je kinderen later nog steeds door één deur kunnen samen.

Bovendien las ik laatst dit NRC-artikel: ‘De vooroordelen over enig kinderen zitten diep’ Hierin staat dat een heleboel vooroordelen over een enig kind nooit wetenschappelijk bewezen zijn. Enig kinderen zijn niet zielig, niet minder sociaal, niet verwender of egocentrischer. Ze zijn hooguit iets gemotiveerder op school en ze zouden ‘meer gevoel van eigenwaarde’ hebben.

Daar lijkt me helemaal niets mis mee. En zoals mijn zoon zelf al zei: hij heeft wel een neef en een nicht. En die wonen op dit moment een stuk dichterbij dan mijn zussen…

Nationale Broer en Zus Dag

Nationale Broer en Zus dag is in 2013 in het leven geroepen door radio-DJ Giel Beelen ter nagedachtenis aan zijn overleden zus Saskia.  Het is uitgegroeid tot ene jaarlijkse traditie en sindsdien staat elke 30 september in het teken van broers en zussen.

broers en zussen vrolijk lachend - enig kind

Origineel blog geschreven op 30 september 2019, geüpdatet op 26 september 2022