Slaapritueel: 1 – 3 jaar

Een slaapritueel voor kinderen van 1 – 3 jaar helpt hen te ontspannen en makkelijker in slaap te komen. Kleine kinderen hebben hun slaap hard nodig om alle indrukken van de voorafgaande dag te verwerken en een plekje te geven. Een goede nachtrust helpt hen om te groeien en zich te ontwikkelen. En hoewel het onmogelijk is om je kindje te dwingen om te slapen, kun je met een vast slaapritueel wel een duidelijk signaal afgeven dat de dag ten einde is gekomen en dat het tijd is om de oogjes dicht te doen.

Wat houdt een slaapritueel in?

Een slaapritueel helpt je kindje om zich voor te bereiden voor de nacht. Door iedere dag dezelfde activiteiten en/of handelingen uit te voeren in de aanloop naar het slapengaan, schep je duidelijkheid over wat er gaat komen. Deze duidelijkheid draagt bij aan hun gevoel van veiligheid waardoor je kindje zich kan ontspannen en zich geborgen voelt.

Waarom hebben kinderen behoefte aan een slaapritueel?

Na een dag vol nieuwe indrukken kan het moeilijk zijn om de slaap te vatten en tot rust te komen. Omdat kinderen tussen 1 en 3 jaar zich uiteraard nog niet kunnen realiseren dat slapen noodzakelijk is en dat je je hiervoor moet ontspannen, zijn ze afhankelijk van hun verzorgers om deze rust in te bouwen. Ze kunnen nog geen schaapjes tellen, ademhalingsoefeningen doen of andere hulpmiddelen aanwenden om zich bewust over te geven aan hun vermoeidheid. Met een vast slaapritueel geef je je kindje een goede gelegenheid om hun vermoeidheid te accepteren en gehoor te geven aan de rust die hun kleine lijfje nodig heeft.

Iedere dag een andere achtbaan

Voor kinderen van 1 tot 3 jaar is iedere dag één hele grote achtbaan. En iedere dag is de achtbaan nieuw. Nieuwe bochten, nieuwe loopings en nieuwe onverwachte wendingen. Ze weten eigenlijk nooit wat ze nu precies kunnen verwachten. Dat is natuurlijk reuze spannend maar ook vermoeiend en het kan ook zeker de nodige stress met zich meebrengen. Het enige waar ze enigszins controle over hebben is hoe stevig zij zich vasthouden aan de veiligheidsbeugels. Als de achtbaan iedere dag ook op een andere manier tot een halt komt, dan kunnen ze zich ook nooit voorbereiden op de pauze tussen de achtbaanritten (de nacht). Alle adrenaline van de rit kan dan nog op volle kracht aanwezig zijn waardoor het lastig wordt om de grip los te laten.

Rustig remmen van de achtbaan

Vergelijk het slaapritueel met een rustig afremmen van de rit in de achtbaan: Je weet dat de rit ten einde is gekomen, je laat opgelucht de veiligheidsbeugels los en je ontspant. Het kan natuurlijk ook zijn dat de rit niet zo spannend was of dat je zou willen dat deze nog verder zou gaan. Je bent teleurgesteld dat het klaar is voor vandaag. Dan kan alleen de belofte dat er morgen weer een nieuwe rit te wachten staat, je er toe bewegen om toch los te laten en te accepteren dat het voor vandaag is afgelopen. Tenminste, als je uit ervaring weet dat het afremmen van de achtbaan inderdaad het einde van de rit is.

Tips voor het slaapritueel

Bepaal voor jezelf een haalbaar slaapritueel. Eentje waarbij je jezelf ook enigszins kunt ontspannen. Dit is cruciaal want als jij gestrest bent, dan zal je kindje dit ongetwijfeld aanvoelen en zich niet (of minder) laten ontspannen door het slaapritueel. Omarm het ritueel dus ook als een rustpunt voor jezelf.

Rust

Creëer een rustige opvolging van handelingen en maak deze niet te ingewikkeld. Het kan ook helpen om zelf op een rustigere toon te praten en je handelingen ook bewust wat rustiger uit te voeren. Gewoon één versnelling lager gaan.

Gapen

Zien gapen, doet gapen. Ben je een verhaaltje aan het voorlezen of een kletspraatje aan het houden over de voorafgaande dag, bouw hier en daar bewust een grote “gaap” in. Benadruk ook dat je zelf moe bent en hoe heerlijk het is om te gaan slapen. Grote kans dat dit stimulerend werkt voor je kindje (en dat hij/zij ook zin krijgt om in slaap te vallen).

Slapen

Hoe slaperiger jij doet, hoe meer je kindje inziet dat de dag ten einde is gekomen. Laat tijdens het voorlezen van een verhaaltje ook af en toe een stilte vallen. Doe desnoods of je zelf in slaap bent gevallen. Slaapt je kindje al in een groot bed, ga er dan lekker naast liggen en val (zogenaamd) in slaap. Geef het goede voorbeeld door rustig en diep adem te halen.

Voorbeelden van slaaprituelen

Uiteraard is ieder kind anders en dit geldt natuurlijk ook voor gewoontes binnen ieder gezin. Kijk daarom ook vooral naar wat past binnen jullie mogelijkheden en verzin een slaapritueel dat hier op aansluit.

Onderstaande slaaprituelen dienen slechts ter voorbeeld en geven absoluut geen garanties voor een volledige nachtrust…

1 jaar

Lekker in bad en rustig afdrogen gevolgd door een rustgevende massage. Laatste voeding en nog even uitbuiken bij mamma of pappa. Vervolgens lekker in bedje met een liedje of een knuffeltje. Wat kan helpen is als je nog even bij het bedje blijft staan en zachtjes over het wangetje aait totdat de oogjes moe worden. Zorg ervoor dat je kindje ook jou “moe” ziet worden. Sluit je ogen langzaam en doe ze ook langzaam weer open. Rustig in slaap sussen.

2 jaar

Nog even stoeien, dan in bad of onder de douche, afdrogen, misschien een even rustig insmeren met lotion (rustgevende massage), pyjama aan, kusje en welterusten, verhaaltje, liedje, gebedje, nog een kusje en een knuffel. Lekker liggen en een kus op het voorhoofd. Nachtlampje aan, knuffeltje in bed. Slaap lekker.

3 jaar

Met een kindje van drie jaar kun je ook nog even een kletspraatje inbouwen. Ergens tussen pyjama aan en lekker liggen. Houd het positief dus welke leuke dingen zijn er allemaal gebeurd? Let er op dat je de toon waarop je met je kindje spreekt, rustig houdt en niet te luid. Slaapt je zoon of dochter al in een groot bed, ga er naast liggen en bespreek de dag even kort door terwijl jullie samen lekker knus zijn. Laat bijvoorbeeld alle vriendjes en vriendinnetjes bij naam voorbij komen en benadruk dat die allemaal al slapen en dat het vooral de hoogste tijd is om nu toch ook echt te slapen. Des te eerder is het morgen en dan kan hij/zij weer lekker gaan spelen met alle vriendjes.

Wat als geen tijd hebt voor een slaapritueel?

Er zijn natuurlijk altijd dagen dat je simpelweg geen tijd hebt om een uitgebreid slaapritueel uit te voeren. Wees je er in dit soort situaties wel van bewust dat een slaapritueel van een kwartier, nog altijd sneller is dan een kind dat nog een uur moeilijk blijft doen om uiteindelijk dan pas in slaap te vallen. Je kunt ook beloven om morgen een extra lang verhaaltje voor te lezen of een tweede liedje te zingen. Uiteraard moet je die belofte dan wel nakomen.

Wat als het slaapritueel niet werkt?

Valt je kindje, ondanks jouw zorgvuldige ritueel, toch niet in slaap, dan kun je daar flink van balen. Je had misschien wel hele andere dingen gepland voor jouw avond.

Blijf rustig

Blijf je realiseren dat je kindje het jou niet bewust moeilijk wil maken. Het niet in slaap willen vallen is geen opzettelijke keuze om jou dwars te zitten. Boos worden en een harde stem opzetten zal eerder ertoe bijdragen dat de situatie alleen maar nijpender wordt. Blijf rustig maar vastberaden het slaapritueel volgen.

Wees vastberaden

Zodra je je kindje in bed hebt gelegd, moet je vasthouden aan het feit dat het bedtijd is. Als je “voor deze ene keer” toestaat om er toch nog even uit te mogen, is het hek vaak voor langere tijd van de dam en ondermijn je je eigen grenzen. Is het verdriet echt heel groot, neem je kindje dan nog even in je armen, biedt troost en leg hem/haar daarna weer liefdevol in bed. Desnoods een aantal keer.

Stel bij

Merk je dat het ritueel dat je hebt verzonnen echt geen zoden aan de dijk zet, kijk dan of je het ritueel kunt bijstellen. Het is vaak even zoeken naar wat werkt. Is je kindje al wat ouder dan kun je ook aan hem/haar vragen wat zou kunnen helpen om lekker in slaap te kunnen vallen. Wie weet krijg je de gouden tip op een presenteer blaadje aangereikt.