Wat te doen als je kindermishandeling vermoedt?

Kindermishandeling is echt verschrikkelijk. Vanochtend las ik een nieuwsbericht over Vladimirs, een Nederlandse jongen (oorspronkelijk uit Letland) van 11 jaar die begin deze maand zelfmoord pleegde. 11 jaar oud. Een kind. Hij pleegde zelfmoord omdat hij geen andere uitweg zag. Dat is afschuwelijk. Volgens buren, kennissen en vriendjes werd de jongen mishandeld dat was bekend.

De vragen wat er allemaal aan Vladimirs’ zelfmoord vooraf ging, of dit voorkomen had kunnen worden en welke instanties hier mogelijk steken hebben laten vallen wil ik eigenlijk niet bespreken in dit blog. Wat ik wel graag wil vertellen, is wat je kunt doen als je weet dat een kind uit jouw (directe of indirecte) omgeving wordt mishandeld of misbruikt. Of als je maar een heel flauw vermoeden hebt, of zelfs alleen maar een slecht gevoel, want ook dán kun je wat doen.

Wat valt onder kindermishandeling?

Kindermishandeling is een vorm van huiselijk geweld. De definitie die voor kindermishandeling wordt gehanteerd is als volgt in de Jeugdwet (2015) omschreven:

‘Kindermishandeling is elke vorm van, voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel.’

Welke vormen van kindermishandeling zijn er?

Er zijn verschillende vormen van kindermishandeling, namelijk:

– Lichamelijke mishandeling: Van lichamelijke mishandeling is bijvoorbeeld sprake als een volwassene regelmatig een kind slaat.

– Emotionele of geestelijke mishandeling: Van emotioneel of geestelijk geweld is bijvoorbeeld sprake als een volwassen persoon een kind regelmatig uitscheldt, vernedert of het kind opzettelijk bang maakt.

– Lichamelijke verwaarlozing: Hiervan is sprake als het kind niet de zorg en verzorging krijgt die het nodig heeft. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een kind wat geen eten krijgt, of nergens kan slapen.

– Emotionele of geestelijke verwaarlozing: Ook een doorlopend tekort aan positieve aandacht voor een kind is een vorm van kindermishandeling. Ieder kind heeft namelijk recht op liefde, warmte, geborgenheid van ouders of verzorgers. Onder emotionele of geestelijke verwaarlozing vallen ook kinderen die getuige zijn van geweld tussen ouders of verzorgers.

– Seksueel misbruik: Seksuele aanrakingen die een volwassene een kind opdringt.

Kindermishandeling melden als je iets vermoed

Het is erg belangrijk om kindermishandeling te melden als je iets vermoed. Misschien krijg je signalen uit je directe omgeving waaruit blijkt dat er sprake is van mishandeling, verwaarlozing of misbruik en weet je niet goed wat je moet doen. En of je eigenlijk wel wat móet doen, want helemaal zeker weten doe je het niet. Of misschien heb je alleen een ‘slecht gevoel’ over een situatie.

Veel mensen denken: ‘ik wil niemand ten onrechte beschuldigen, stel je voor dat ik het verkeerd zie dat is pijnlijk!’ Iemand ten onrechte beschuldigen is inderdaad vreselijk pijnlijk, maar het alternatief – helemaal niets doen – kan veel erger zijn.

Kindermishandeling melden via Veilig Thuis

Wanneer je iets vermoed, ergens geen goed gevoel bij hebt of als je twijfelt, dan kun je Veilig Thuis bellen (telefoonnummer 0800-2000). Veilig Thuis is de opvolger van het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en de Advies- en Steunpunten Huiselijk Geweld (ASHG’s). Je kunt Veilig Thuis 24 uur per dag bereiken, zeven dagen in de week en het is gratis. Hulpverleners geven je daar advies en beoordelen aan de hand van vragen of er sprake is van een mogelijk ernstige situatie.

Om je verder gerust te stellen: in feite betekent contact opnemen met Veilig Thuis niet meteen dat je iemand beschuldigt, maar het is een uiting van je zorgen. ‘Je kunt ook bellen om advies te vragen. Dat kan anoniem,’ zegt Lenneke Alink, hoogleraar Kindermishandeling aan de Universiteit Leiden in een recent artikel op RTLNieuws. In dat artikel legt ze uit dat ze liever hebben dat je te vaak belt, dan dat je helemaal niets doet.

Teun Haans van Veilig Thuis Midden-Brabant: “Doe dat ook als je geen zin hebt in ruzie. Dat snap ik, maar het is belangrijk om te beseffen dat een kind mogelijk slachtoffer is. Dat kind helpen is belangrijker dan een goede verstandhouding tussen jou en zijn of haar ouders.

Wat kun je ondertussen doen voor het kind?

Zie je iets gebeuren of geeft een kind signalen dat het niet goed gaat? Laat weten dat je het kind ziet, ga in gesprek (als daar de gelegenheid toe is) en vraag door. Neem een kind altijd serieus als hij je signalen geeft over kindermishandeling of erover wil vertellen. Ken je het gezin waar het om gaat? Probeer in gesprek te gaan met ze. Beschuldig ze absoluut niet, maar vertel wat je hebt gezien of gehoord. Vraag of het wel goed gaat en of je misschien ergens mee kunt helpen.

Kindermishandeling op straat

Wat als je het kind of het gezin helemaal niet kent? Wat ik erg lastig vind, is als je iets ziet gebeuren in het openbaar zonder dat je diegene kent of weet waar ze wonen. Hoe meld je dat? En zeg je er wat van? Grijp je in? Eerder schreef ik al over een voorval op straat waarbij ik vermoedde dat een kind geslagen werd, maar het niet zeker wist. Ik was er de hele dag door van slag, ook omdat ik niet wist of ik iets had kunnen doen. Iets had móeten doen.

En onlangs vertelde mijn vriend dat hij een moeder zag die haar zoontje sloeg. Hij was woest, maar had ook geen idee of en hoe hij iets kon doen. Het advies van Veilig Thuis is: wat je ook doet, het is belangrijk dat je íets doet. Het gaat om de veiligheid van het kind. Dus als je op straat iets ziet: bel 112.

Ook de politie maakt melding bij Veilig Thuis zodat alle meldingen op één plek zijn. En met meerdere meldingen kunnen ze bij Veilig Thuis veel meer. “Misschien heeft de school ook al eens gebeld, maar was die informatie niet concreet genoeg. Of hebben de buren al eens hun twijfels geuit,” zegt Lenneke Alink. Jouw telefoontje zou weleens de redding kunnen zijn van een kind.

Ik hoop het nooit meer te zien, maar ik houd mijn ogen goed open voor signalen van mishandeling. En ik weet wel dat ik een volgende keer dat ik iets zie gebeuren, de telefoon pak en bel.

Meer informatie over kindermishandeling

Dit artikel is tot stand gekomen op basis van informatie van Rijksoverheid, RTLnieuws, Veilig Thuis en Richtlijnenjeugdhulp.nl. Op deze websites lees je allerlei informatie over wat je kunt doen als je huiselijk geweld vermoed, of als het bij jou thuis niet goed gaat. Lees voor meer informatie ook ons blog over de campagne ‘Elk verhaal helpt’ van www.vooreenveiligthuis.nl.

Deze blog verscheen voor het eerst op 24-7-2017 en werd op 24-12-2020 geactualiseerd met nieuwe informatie.