Wordt jouw kind links- of rechtshandig?

Gefascineerd kun je naar je kleine man of kleine meid kijken, terwijl je probeert te observeren hoe hij of zij dingen doet. Gebruikt jouw kleine nu zijn linker- of rechterhand het meest? Zegt dat al iets over of hij of zij links- of rechtshandig is? Vaak maakt een kind pas in z’n derde levensjaar deze ‘beslissing’, maar dat wil niet zeggen dat er voortekenen zijn die een tipje van de sluier kunnen oplichten. Wordt jouw kind links- of rechtshandig? Hier een aantal zaken waar je op kunt letten.

Erfelijkheid kan een indicatie zijn

Een makkelijke, maar niet alles betekenende indicatie voor het rechts- of linkshandig zijn ligt bij jezelf en de andere biologische ouder van je kind. Welke hand gebruiken jullie zelf om mee te schrijven? Overweeg daarbij ook de ooms en tantes en opa’s en oma’s van je kind. Komt er daar relatief veel linkshandigheid voor, dan vergroot dat de kans dat jouw kleine ook linkshandig is. Procentueel is echter de kans nog steeds het grootste dat een kind rechtshandig is.

De eerste jaren nog geen voorkeurshand

Gek genoeg tonen de meeste baby’s gedurende de eerste maanden vrij standaard een voorkeur voor de rechterhand. Waarom dit is, is niet duidelijk, maar er zijn vermoedens dat hij of zij in de buik aan deze zijde meer prikkels heeft ontvangen. De meeste baby’s liggen immers met hun rechterzijde het dichtst bij de moeder haar buikwand, het dichtst bij de buitenwereld dus. Gedurende de eerste jaren van het leven van baby’s worden beide handen gebruikt, maar is het wel mogelijk dat er toch al een voorkeurshand naar voren komt. Ongeacht de genetica is het de bedoeling dat een baby beide handen gebruikt. Zo ontwikkelt hij of zij kracht aan beide kanten. Zie je in een vroege fase dat jouw kind eigenlijk maar één hand gebruikt, dan moet je dit bespreken met de kinderarts, omdat het niet goed is voor de lichamelijke ontwikkeling.

Hoe houdt jouw kind graag een lepel vast?

Wanneer jouw kind in staat is om zelf eten uit een bakje op te scheppen met een lepel, kun je observeren hoe hij of zij dit doet. Daarbij is het van belang in welke hand jouw kind de lepel wil vasthouden. Linkshandige kinderen hebben de voorkeur om de lepel met links vast te houden en het bakje met de rechterhand. Test dit niet door de lepel aan te geven, maar laat je kind zelf de lepel oppakken. Zo zie je echt wat zijn of haar voorkeurshand is.

In welke richting roert jouw kind?

Een interessant detail om op te letten, is de richting van de roerbeweging die jouw kind maakt. Wanneer het veilig genoeg is om niet het hele huis onder te krijgen, kun je je kind een lepel geven een bakje met bijvoorbeeld yoghurt om in te roeren. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat je kind met een lepel in de hand vanzelf al in een denkbeeldige kom begint te roeren, in welk geval je geluk hebt, want dan blijft het huis tenminste schoon. Roert jouw kind met de klok mee? Dan is hij of zij waarschijnlijk rechtshandig. Roert je kind tegen de klok in, dan is er een goede kans dat hij of zij linkshandig is.

Met welke hand kan je kind een schaar bedienen?

Test het bij jezelf: wanneer je iets wilt knippen met een schaar, zal je er in eerste instantie voor kiezen om de schaar in de hand te houden waarmee je ook schrijft. Dit is je ‘sterke’ hand. Voor het bedienen van een schaar is immers ook kracht nodig. Dat wil niet zeggen dat je niet met de andere hand kan knippen, maar dat doe je alleen als het niet anders kan. Wanneer jouw kind begint te knutselen, kun je meer informatie krijgen over zijn of haar voorkeurshand. Kijk wanneer hij of zij iets gaat knippen (waarbij je natuurlijk zorgt voor een kindvriendelijke schaar). Misschien is wat experimenteren nodig voordat je kind doorheeft hoe het knippen het makkelijkst gaat, maar als het zover is weet je ook wat je kind als zijn of haar sterke hand beschouwt.

Wat is het sterke been van je kind?

Het links of rechts zijn beperkt zich natuurlijk niet alleen tot een voorkeurshand. Ook wat betreft de benen hebben de meesten van ons een voorkeur. Dit komt bijvoorbeeld tot uiting tijdens het voetballen. Met welk been kun je de bal het beste schoppen? Dat is doorgaans aan dezelfde kant als je voorkeurshand. Geef je kind dus een balletje om tegen te schoppen. De eerste tijd zal er wellicht nog geen voorkeur zijn, maar die gaat zich wel ontwikkelen. Overigens kun je ook observeren hoe stevig jouw kleine jongen of kleine meid staat wanneer hij of zij op één been moet staan. In het voorkeursbeen wordt meer stabiliteit ervaren en op dat been is het dus makkelijker om in balans te blijven. In het begin zullen ze echter nog beide voeten proberen te trappen, dus ook dit moet zich langzaam uitkristalliseren.

Met welke hand tekent jouw kind?

Wanneer je kind begint te tekenen, kun je een goede indicatie krijgen van zijn of haar voorkeurshand. Netjes kleuren, schrijven of tekenen gaat het beste met de sterke hand. Merk je dat je kind hier duidelijk een voorkeur heeft voor één van de twee handen, dan is het waarschijnlijk dat de hand is waarmee hij of zijn handschrift zal ontwikkelen.

Is er nog iets bijzonders met de taakverdeling tussen hersenhelften?

De voorkeur voor een sterkere hand kan ook ten dele bepaald worden door de taakverdeling tussen de hersenhelften. Deze kan tijdens de zwangerschap beïnvloed raken. Zo zit taal bijvoorbeeld voornamelijk in de linkerhersenhelft, en zit oriëntatie in de rechterhersenhelft. Deze verdeling kan in de baarmoeder worden beïnvloed als de vrucht blootgesteld wordt aan het hormoon testosteron. Er wordt ook beweerd dat stress tijdens de zwangerschap of de geboorte van het kind heeft effect op de taakverdeling tussen hersenhelften. Lang dacht men dat bij linkshandigen de taakverdeling voor taal het omgekeerde was van die van rechtshandigen, maar recenter onderzoek wijst uit dat dit zeker niet in alle gevallen zo is. Verschillende functies in de hersenen kunnen zich dus onafhankelijk van elkaar ontwikkelen in een hersenhelft ‘naar keuze’.

Is linkshandigheid een handicap voor mijn kind?

De manier waarop de maatschappij gewend is dingen te doen maakt linkshandigheid soms tot een soort van handicap. Dit komt omdat slechts 10 tot 15 procent van de mensen linkshandig zijn. Omdat het overgrote deel dus rechtshandig is, is de maatschappij daarop ingericht. Simpele gebruiksvoorwerpen zoals gereedschap en scharen zijn in de regel gemaakt op rechtshandigheid. Een linkshandig kind zal deze instrumenten leren gebruiken door er een eigen handigheid in te ontwikkelen, dus in die zin vormt het geen groot probleem. Maar het is natuurlijk wel vervelend en bevestigt dat linkshandigheid als iets ‘vreemds’ beschouwd wordt. Bij het schrijven ondervindt een linkshandig kind ook wat problemen die eigenlijk enkel op te lossen zijn door naar het Midden-Oosten te verhuizen. Omdat wij namelijk onze taal van links naar rechts schrijven, gaat een linkshandige met de zijkant van zijn of haar hand over de verse inkt die net op het papier is aangebracht. Het gevolg is vieze handen en het uitsmeren van de inkt op het papier. Daarnaast raakt in de regel de schrijfhand eerder vermoeid bij linkshandigen, omdat zij met hun vingers de pen over het schrijfpapier duwen, waar rechtshandigen de pen vanuit de pols over het papier trekken. Aangezien het Arabisch en het Hebreeuws van rechts naar links geschreven wordt, is het denkbaar dat het probleem daar andersom werkt en linkshandigen juist in het voordeel zijn. Het beoefenen van hockey kan een probleem vormen, omdat volgens de spelregels de vlakke zijde van de hockeystick aan de linkerkant moet zitten.

Wat zijn de pluspunten van linkshandigheid?

Bij linkshandigen is het vaak zo dat de rechterhelft van de hersenen actiever is. Dit is de hersenhelft die over perceptie van geluiden en kleuren gaat. Dit gaat vaak gepaard met een groot creatief talent voor bijvoorbeeld schilderen of muziek. Een aantal van de grootste namen uit de muziekgeschiedenis zijn of waren linkshandig: Paul McCartney, Jimi Hendrix en Kurt Cobain. Pablo Picasso was het ook, evenals Bill Gates en Barack Obama. Linkshandigen hebben ook vaker een zeer goed geheugen en een aanleg voor wiskunde. Hierdoor zijn ze goed vertegenwoordigd in de wetenschap. Een genie als Albert Einstein was bijvoorbeeld linkshandig. Drie op de vijf kinderen met een IQ van boven de 130 zijn linkshandig. Studies hebben uitgewezen dat linkshandigen vaak sneller de top bereiken dan collega’s die rechtshandig zijn.

Kan mijn kind ook géén voorkeurshand ontwikkelen?

Ongeveer 1 procent van de bevolking is even sterk met beide handen. Dit fenomeen noemt men ambidextrie. Ambidextrie kan zich ook ontwikkelen als gevolg van een breuk aan de arm of pols aan de sterke kant. Omdat de persoon zich dan tijdelijk moet aanleren met de andere hand te werken, kan hij of zij vaardig raken met beide handen. Wel wordt gezegd dat mensen met ambidextrie besluiteloos kunnen zijn.