Een overzicht van alle vruchtbaarheidsbehandelingen

Een vruchtbaarheidsbehandeling wordt nooit zomaar gestart en dat is logisch want dit kan nogal ingrijpend zijn. Pas nadat jij en je partner een jaar hebben gevreeën zonder anticonceptiemiddel kun je een arts benaderen om te kijken waarom je nog niet zwanger bent. De eerste stap zal het spermaonderzoek zijn en er wordt gekeken of er wel daadwerkelijk een eisprong is. Zodra blijkt dat er inderdaad factoren zijn die een zwangerschap eventueel in de weg staan, dan nog zal men niet gelijk ingrijpen. Waarschijnlijk raden ze aan om toch de natuur nog een kans te geven.

Nog steeds niet zwanger

Als er na de afgesproken periode nog steeds geen zwangerschap is of er is duidelijk een vruchtbaarheidsstoornis aanwezig dan kan er een vruchtbaarheidsbehandeling worden ingezet. Deze behandelingen zijn geen garantie om zwanger te worden, maar het kan wel positief bijdragen aan de kans om zwanger te worden. Voor welke behandeling er wordt gekozen, hangt af van de situatie. Maar welke behandelingen zijn er?

Ovulatie-inductie

Als bij een oriënterend fertiliteitsonderzoek (OFO) is gebleken dat er sprake is van een onregelmatige ovulatie (eisprong), afwijkingen in de cyclus of het ontbreken van een cyclus, kan er gekozen worden voor ovulatie-inductie. Bij deze behandeling wordt met medicijnen de rijping van de eicel gestimuleerd. De eisprong wordt als het ware opgewekt. De medicatie bestaat uit hormoontabletten of hormooninjecties.

IUI

IUI staat voor Intra Uteriene Inseminatie en deze behandeling wordt in Nederland veel toegepast. IUI wordt soms ook toegepast in combinatie met ovulatie-inductie. IUI is vaak de eerste behandeling bij onbegrepen onvruchtbaarheid of wanneer de zaadkwaliteit iets minder is. Er moeten wel genoeg bewegende zaadcellen aanwezig zijn, minimaal een miljoen. Tijdens deze behandeling wordt de LH-piek van de vrouw goed in de gaten gehouden. Dit hormoon zorgt er namelijk voor dat de eisprong plaatsvindt. Als de LH-piek hoog is, betekent dit dat de eisprong er aan zit te komen. Op dat moment levert de man het zaad aan en in het laboratorium halen ze de gezonde zaadcellen eruit en dit insemineren ze vlak voor de eisprong in de holte van de baarmoeder. Dit kan tijdens een natuurlijke cyclus of tijdens een cyclus die gestimuleerd wordt met hormonen. Er mag geen overstimulatie zijn, de IUI gaat alleen door als er drie of minder eiblaasjes rijpen.

IVF

In-vitrofertilisatie is meestal de volgende stap als de voorgaande behandelingen niet succesvol zijn geweest. Ze noemen deze behandeling ook wel ‘reageerbuisbevruchting’ omdat de bevruchting buiten het lichaam van de vrouw plaatsvindt. Vitro Fertilisatie betekent ook ´bevruchting in glas´. IVF start met een hormoonstimulatie waardoor men probeert meerdere eicellen tegelijkertijd te laten rijpen. Zodra de eitjes rijp zijn, worden ze uit de eiblaasjes (follikels) gezogen met een holle naald. Dit is de punctie. In een laboratorium worden de eicellen samen met het sperma in een glazen schaaltje gedaan en in een broedstoof geplaatst. Hierna is het afwachten of de zaadcellen de eitjes bevruchten en of er een eerste deling plaatsvindt. Als er embryo’s ontstaan, kunnen deze met een slangetje teruggeplaatst worden in de baarmoeder, in de hoop dat ze zich hier innestelen. Meestal wordt er maar één embryo teruggeplaatst en in sommige gevallen twee. IVF is geen garantie voor succes, maar het verhoogt zeker de kans op zwangerschap.

ICSI

Een intra-cytoplasmatische-sperma-injectie is eigenlijk voor het grootste deel vergelijkbaar met IVF. Alleen de manier waarop de bevruchting plaatsvindt is anders. Bij ICSI wordt namelijk de zaadcel rechtstreeks geïnjecteerd in het plasma van de eicel. Voor iedere eicel wordt één zaadcel gebruikt. Deze methode wordt vaak gebruikt als de man verminderd vruchtbaar is. De kans op een succesvol resultaat ligt iets hoger dan bij IVF, maar de persoonlijke slagingskans hangt altijd af van verschillende factoren.

MESA, PESA of TESE

Het kan ook zo zijn dat er wel zaadcellen worden aangemaakt, maar dat deze zaadcellen niet met een zaadlozing naar buiten komen. In dergelijke situaties kan er nog steeds IVF of ICSI worden toegepast, maar moeten de zaadcellen op een andere manier naar buiten worden gehaald. Bij MESA worden de zaadcellen door middel van een microchirurgische ingreep direct uit de bijbal gehaald. Dit gebeurt onder algehele narcose. Bij PESA worden deze zaadcellen met een naald uit de bijbal gezogen. De man wordt plaatselijk verdoofd. Met een TESE-behandeling probeert men de zaadcellen direct uit de zaadbal te halen, ook dit wordt onder volledige narcose uitgevoerd.

KID

Als het sperma van je partner van een zeer slechte kwaliteit is, erfelijke risico’s met zich mee brengt of er zijn helemaal geen spermacellen, dan is kunstmatige inseminatie met donorsperma eventueel een optie. Bij KID wordt het donorsperma vlak voor de eisprong met een dun buisje in de baarmoeder ingebracht.

Eiceldonatie

Als de eitjes van een zeer slechte kwaliteit zijn of er zijn geen of te weinig goede eicellen kan eiceldonatie een optie zijn. Je moet hiervoor wel in het bezit zijn van een baarmoeder. In een dergelijke situatie kan een eiceldonor een IVF-behandeling ondergaan waarbij de eicellen bevrucht worden door het zaad van je partner of door donorzaad. De eiceldonor staat deze eitjes af aan de wensmoeder. De eventueel bevruchte eitjes worden dan bij jou teruggeplaatst in de baarmoeder.

IVM

Bij in-vitro-maturatie worden de onrijpe eicellen uit de eierstokken gehaald. In een laboratorium worden deze eicellen vervolgens gerijpt en bevrucht volgens de IVF of ICSI methode. In Nederland maakt men geen gebruik meer van deze vruchtbaarheidsbehandeling omdat het resultaat vaak geen positief gevolg in de vorm van een zwangerschap had.

Assisted hatching

Tijdens het proces om zwanger te worden moet het embryo uit de ‘schil’ kruipen waarna de innesteling kan plaatsvinden. Dit noemen ze ‘hatching’. De natuur regelt dat normaliter in het lichaam. Wanneer men vermoed dat het hier mis gaat, kan er assisted hatching worden toegepast, er wordt dan met een laser een gaatje in de schil van het embryo gemaakt.

Embryodonatie

Naast eicel-, en zaaddonatie bestaat er ook embryodonatie. Dit kan ingezet worden als zowel de man als de vrouw onvruchtbaar lijkt. Deze embryo kan gedoneerd worden door een embryobank of door een bekende. Het embryo wordt in de baarmoeder van de wensmoeder geplaatst.

Draagmoeder

Als er redenen zijn waardoor je zelf geen kindje kunt dragen, bijvoorbeeld door het ontbreken van een baarmoeder of vanwege je gezondheid, kan een draagmoeder een optie zijn. Jouw eicellen en het zaad van je partner worden dan via de IVF of ICSI methode bevrucht en hierna in de baarmoeder van de draagmoeder geplaatst. In Nederland wordt deze methode weinig toegepast, mede omdat hier hele strenge regels voor zijn. Het is wel zo dat als jouw eicellen en het zaad van jouw partner wordt gebruikt, jullie de biologische ouders zijn.

Waar kun je terecht voor vruchtbaarheidsbehandelingen?

Er zijn verschillende klinieken en ziekenhuizen waar je fertiliteitsbehandelingen kunt ondergaan. Meestal moet je wel een verwijsbrief hebben van de huisarts of de gynaecoloog. Niet iedere kliniek of ziekenhuis is gespecialiseerd in alle behandelingen, dus het is belangrijk dat je voor jouw behandeling de juiste optie kiest. Hou rekening met wachttijden en reistijden en check je zorgverzekering. Soms moet de verzekeringsmaatschappij een contract hebben met de kliniek.

Wat vergoed de zorgverzekering?

Meestal worden de vruchtbaarheidsbehandelingen en onderzoeken alleen vergoed bij wensmoeders met een maximale leeftijd van 43 jaar. Ook is er vaak alleen vergoeding als je van de huisarts of specialist een verwijsbrief krijgt. Overleg vooraf met je verzekering of check goed de polisvoorwaarden.