Cytomegalovirus (CMV): Wat is het en waar moet je op letten?

Wanneer je als vrouw tijdens je zwangerschap een infectie oploopt, kan dit tot ernstige afwijkingen leiden bij kinderen die in de baarmoeder zijn geïnfecteerd met het virus. Goede hygiëne is daarom belangrijk. In dit artikel vertellen we je alles over het Cytomegalovirus (CMV). Dit virus kan schadelijk zijn voor ongeboren kinderen.

Lees snel verder om alles te weten te komen over het cytomegalovirus. Wat is het en waar moet je op letten?

Wat is Cytomegalovirus?

Het Cytomegalovirus (ook wel afgekort als CMV virus) is een virus dat wereldwijd voorkomt en mensen van alle leeftijden kan besmetten. De letters CMV staan voor Cytomegalie en dit is een milde besmettelijke ziekte. Het virus behoort tot de groep van de herpesvirussen, zoals koortsblaasjes. In dezelfde groep van virussen komt men ook de waterpokken, een koortslip en het virus wat de ziekte van Pfeiffer veroorzaakt tegen. Door bloedonderzoek kan worden vastgesteld of je besmet bent met het CMV virus, maar eigenlijk merk je er meestal zelf niet zo veel van.

Maar weinig mensen kennen dit virus, terwijl toch zeker meer dan de helft van de mensen ooit een infectie van het Cytomegalovirus hebben gehad. Bijna iedereen komt vroeg of laat in aanraking met CMV. Net als andere type herpesvirussen blijft het Cytomegalovirus na een eerste infectie latent in het lichaam aanwezig en kan het opnieuw actief worden.

Meestal verloopt CMV zonder verschijnselen, maar soms is er koorts en moeheid. Hoewel het virus meestal erg onschuldig is, kunnen ongeboren baby’s en mensen met een verminderde afweer wel belangrijke gevolgen ondervinden. De ongeboren baby kan het CMV virus via de placenta krijgen. Dit noemen ze dan een aangeboren CMV infectie.

Hoe raak je besmet met het CMV virus?

Het Cytomegalovirus wordt door middel van de urine of het speeksel van een besmet persoon doorgegeven. Of via seksueel contact met een besmet persoon, of het speeksel en de moedermelk. Iedereen kan in contact komen met het virus en ziek worden. Kinderen hebben een verhoogd risico in kinderdagverblijven en crèches en daardoor lopen ook hun ouders en verzorgers meer risico. Ook in ruimtes waar veel mensen dicht op elkaar verblijven is het risico groter.

Zeker jonge kinderen dragen het virus snel over, zij hebben namelijk meestal een zeer hoge concentratie van het virus in de urine en in het speeksel. Deze concentratie kan jarenlang zo hoog blijven vanaf het moment dat ze ooit besmet zijn geraakt. Het verschonen van een luier kan dus een eenvoudige manier zijn om door een kind besmet te worden. Ook de aanraking met speeksel geeft een hoog risico, een kus op de mond van je kind kan soms al voldoende zijn.

Wat zijn de symptomen van een CMV infectie?

Meestal zijn de klachten van een infectie met het Cytomegalovirus hooguit wat koorts of vermoeidheid, maar deze klachten wimpel je vaak weg of je zoekt hier een andere oorzaak voor. Juist omdat veel mensen nog nooit van het virus hebben gehoord, komt het niet bij ze op dat dit het weleens zou kunnen zijn. Een gewone CMV infectie is ook meestal onschuldig en vertoont weinig klachten.

Het wordt een ander verhaal als we het over aangeboren CMV hebben. Kinderen die hiermee geboren worden, kunnen wel ernstige afwijkingen vertonen. Ten eerste kan het geboortegewicht een stuk lager zijn, maar er zijn nog andere gevaren. Kinderen kunnen hier geelzucht van krijgen, slechthorendheid, oogproblemen en zelfs een ontwikkelingsachterstand. Ook hier komt onwetendheid weer om de hoek kijken. Omdat veel mensen het virus niet kennen, weten ze ook niet wat de gevolgen kunnen zijn.

Hoe kun je besmetting met CMV voorkomen?

Er zijn een aantal handelingen die een moeder heel normaal vindt, maar waarbij je dus een groot risico loopt om besmet te worden met het Cytomegalovirus. Probeer deze handeling te vermijden om besmetting met CMV te voorkomen:

• Steek niet de speen van je kind in je mond
• Deel geen eten met je kind
• Gebruik niet hetzelfde bestek
• Drink niet uit hetzelfde glas of dezelfde beker
• Was altijd je handen na het verschonen van een luier
• Was na het legen van het potje je handen
• Was na het afvegen van een snottebel je handen
• Raak het kwijl van je kind liever niet aan en was je handen als het wel aan je handen zit

Zwangere vrouwen die met kinderen werken

Zeker zwangere vrouwen die met kinderen werken, hebben een hoger risico om het Cytomegalovirus te krijgen. Zwangere vrouwen in het onderwijs of in de kinderopvang kunnen daarom beter wegwerphandschoenen dragen als ze het speelgoed schoon gaan maken of luiers moeten verschonen.

Heeft jouw kind wel CMV?

Je weet natuurlijk nooit zeker of jouw kind besmet is met CMV en misschien is er niets aan de hand. Omdat het Cytomegalovirus eigenlijk weinig klachten geeft, is het virus best verraderlijk. Je verwacht hierdoor misschien helemaal niet dat je kind dit virus bij zich draagt. Daarom is het altijd belangrijk om tijdens je zwangerschap extra op de hygiëne te letten. Hiermee verminder je in ieder geval de kans dat jij en/of je ongeboren kind besmet worden.

Hoe vaak komt het Cytomegalovirus voor?

Als we het hebben over hoe groot de kans is dat je besmet raakt met het virus dan moeten we helaas mededelen dat die kans erg groot is. Bijna iedereen komt in zijn leven wel een keer met het virus in aanraking. En veel mensen hebben dan ook weleens CMV gehad. Als je ooit besmet bent, blijf je het virus altijd bij je houden, maar dit hoeft geen probleem te zijn bij een eventuele toekomstige zwangerschap.

Het is veel erger als je tijdens je zwangerschap (opnieuw) besmet wordt. Als je opnieuw besmet wordt dan is dat waarschijnlijk een ander type van het virus. De kans dat dit gebeurt is vrij klein, zelfs minder dan 1%. Maar dat betekent dat het nog wel ongeveer een op de honderd vrouwen overkomt die in verwachting zijn.

Hoe weet je of je besmet bent met CMV als je zwanger bent?

Meestal weet je zelf niet dat je het Cytomegalovirus hebt en dus ook niet als je zwanger bent. Je wordt er niet op gescreend en omdat je geen klachten hebt, laat je het ook niet testen. Mochten er wel vermoedens zijn dat je het virus draagt tijdens je zwangerschap, dan kan een bloedtest uitsluitsel kunnen geven. Dit vermoeden zou kunnen ontstaan doordat er op de echo bijvoorbeeld symptomen bij de baby zijn geconstateerd.

Hoe groot is de kans dat je ongeboren kind CMV krijgt?

Als jij dus wel een CMV-infectie blijkt te hebben, dan heeft je ongeboren kind ook een grote kans om het te krijgen. Dat percentage ligt zelfs vrij hoog, de kans dat je het doorgeeft via je placenta ligt namelijk op 50%. Jaarlijks worden zo’n duizend baby’s per jaar met aangeboren CMV geboren. Dit wil niet zeggen dat alle baby’s ook de bijbehorende klachten hebben. Hoe eerder je besmet bent geraakt, hoe hoger het risico op ernstige klachten is.

Hoe kun je de baby checken op het Cytomegalovirus?

Als er een vermoeden bestaat dat een pasgeboren baby CMV heeft, bijvoorbeeld door een laag geboortegewicht, slechthorendheid of geelzucht of een combinatie daarvan dan zou de baby getest kunnen worden. Vaak zijn deze symptomen ook de enige factoren waardoor men denkt dat de baby het heeft. De baby moet dan binnen drie weken getest worden, anders werken de urine of speekseltesten niet meer. Wel kan het bloed op de hielprikkaart soms uitsluitsel geven. Dit kan via de huisarts worden opgevraagd en getest worden op CMV.

Percentages en aantallen bij 1000 aangeboren CMV-baby’s

• Circa 1% van de baby’s heeft geen klachten bij de geboorte
• Circa 5 tot 10% vertoont symptomen van mild tot ernstig
• Ongeveer 1 op de 8 op het oog gezonde baby’s ontwikkelen op latere leeftijd alsnog symptomen, meestal voor de leeftijd van zes jaar
• Ongeveer de helft van de baby’s met symptomen direct bij de geboorte houdt last van deze symptomen
• Na het zesde levensjaar nog geen symptomen? Dan is de kans klein dat deze symptomen alsnog komen.
• Circa 75% van de baby’s met aangeboren CMV krijgen helemaal geen symptomen

Wat zijn veel voorkomende symptomen bij aangeboren CMV?

• Geelzucht
• Een te klein hoofd
• Een te laag geboortegewicht
• Oogproblemen
• Slecht horen
• Vergroting van milt en/of lever
• Kleine huidbloedingen

Symptomen die zich openbaren op latere leeftijd:

• Slechtziendheid
• Slecht kunnen horen
• Epileptische aanvallen
• Ontwikkelingsachterstand

Is je baby besmet met het Cytomegalovirus?

Een baby met het aangeboren CMV virus krijgt meestal een antiviraal middel. Voor jonge baby’s lijkt dit te helpen, maar het is niet bekend of het ook bij later ontwikkelde symptomen daadwerkelijk effect heeft. Ben je zelf besmet tijdens de zwangerschap, dan kom je onder controle bij de gynaecoloog. Ze houden dan de ontwikkeling van de baby extra goed in de gaten. Neem bij twijfels over het Cytomegalovirus contact op met je huisarts, verloskundige of gynaecoloog.