Een gesprek over racisme met mijn kind

Dit is een moeilijk blog, voor het eerst merk ik dat ik niet zo goed weet waar ik moet beginnen. Het gaat over racisme en de
black lives matter (#BLM) beweging en dat is zo groot en complex, dat het soms een beetje intimiderend voelt om hier over te schrijven. Zeker als witte vrouw uit het zuiden van het land met twee witte kinderen op een witte school. Wie ben ik, wat heb ik nu te zeggen en waarom zou ik het podium ‘stelen’ van mensen die er meer over weten of meer ervaring mee hebben?

Spreek je uit!

Toch vind ik het belangrijk om mij uit te spreken, omdat het probleem bij racisme niet bij de ontvanger zit. Racisme gedijt goed in een soort collectieve stilte. Als we met z’n allen besluiten dat we ons over dit moeilijke onderwerp liever niet uitspreken, kan het groeien en wordt het alleen maar lastiger om het bespreekbaar te maken of te houden.

Om dit te doorbreken schrijf ik de korte gesprekken die ik met mijn kinderen heb over racisme of discriminatie op. Als inspiratie misschien of in ieder geval om te laten zien dat je ook met kinderen over moeilijke zaken moet spreken. Feedback is welkom.

Moeilijke gesprekken in de auto

De afgelopen jaren heb ik geleerd dat moeilijke gesprekken meestal in de auto plaatsvinden. Dit is op zich logisch, jij bent als ouder bezig met een andere taak dus kunt ze niet heel indringend in de ogen aankijken. Iets wat heel veel kinderen niet prettig vinden. Het geeft ze rust om hun eigen gedachten te uiten zonder direct aan jouw gezicht te zien of er een oordeel aan zit. De auto is de gesprekken plek van mijn dochters. En zo kwam het dat ik afgelopen week met mijn 8-jarige sprak over ‘wit-privilege’.

Het gesprek;

‘Mama, ik vind racisme stom. Mensen zeggen dan kleurlingen omdat mensen een andere huidskleur hebben. Ze noemen Patricia* dan een kleurling en dan mag ze andere dingen dan ons.’

– ‘Oh, gebeurde dat op school dan? Wat vervelend!’

‘Nee, in Zuid-Afrika, maar Patricia’s familie komt daar vandaan en dan is zij ook gediscrimineerd.’

Mijn dochter heeft toevallig op dit moment geschiedenisles waar ze over de apartheid, Nelson Mandela, Martin Luther King en Mahatma Gandhi praten.

– ‘Als ze inderdaad in die tijd in Zuid-Afrika woonden zal dat gebeurd zijn. Maar dat is wel anders dan in Nederland.’

En terwijl ik het zei, bedacht ik mij dat dit misschien wel helemaal de kant was waar ik het gesprek naartoe wilde laten gaan.

uit de weg

‘Nou mam, misschien niet zo, maar toen Corona kwam ging ook iedereen Li* uit de weg. Ze zeiden tegen haar dat ze Corona had alleen omdat ze Chinees is. En dat vond ik echt niet leuk. Dat is toch ook racisme?’

– ‘Nee, dat snap ik schat, je hebt ook gelijk. Dat is ook racisme en het komt zeker ook in Nederland voor. Was je naar de juf gegaan?’

‘Ja, maar die deed er niks aan. Die zei dat we gewoon samen moesten spelen.’

– ‘Hmm, dat is wel vervelend. Durfde je iets tegen de andere kinderen te zeggen?’

‘Jawel, maar ze stopten niet echt. Toen zijn we maar met z’n tweeën gaan spelen.’

‘Dat heb je goed gedaan, schatje.’

Soms zien mensen het niet

Ik besloot even terug te komen op racisme in Nederland, ik was namelijk niet heel erg blij met het punt dat ik eerder gemaakt had in het gesprek.

‘Weet je, het is soms voor mensen heel moeilijk om te weten wat ze moeten doen als ze racisme zien. Of soms zien ze het niet eens, jouw juf denkt misschien wel dat kinderen wel vaker onaardige dingen tegen elkaar zeggen en dat is ook zo of niet?’ Mijn dochter knikte instemmend.

…niet door hebben

‘Maar het punt is dat je als ‘wit’ persoon in Nederland heel vaak helemaal niet doorhebt hoe andere mensen behandeld worden. Of dat je soms denkt dat het zo erg niet is. Omdat jij het niet meemaakt denk je soms dat het niet voorkomt, maar dat is niet helemaal waar. Kijk maar naar al die mensen die gingen demonstreren in Nederland. Die doen dat niet voor niks.’

– ‘Ja, dat zei die rapper op het jeugdjournaal ook. Hij kreeg VMBO-advies ondanks dat zijn score net zo hoog was als zijn vriendje die naar het VWO ging.’

‘Dat is inderdaad ook een voorbeeld. Als witte mensen in Nederland hebben wij heel andere ervaringen dan anderen. Veel dingen zijn voor ons heel normaal, maar dat betekent niet dat het voor iedereen zo is.

Vakantie

Weet je nog dat we in Polen op vakantie gingen?’

-‘Ja, dat was een leuke vakantie! Gaan we daar nog een keer naartoe?’

‘Wie weet. Maar ik had het hier een keer met mijn collega over. Zij wilde ook wel eens op vakantie naar Oost Europa maar ze zei me: “Daar kan ik als donkere vrouw met een donkere vriend niet echt makkelijk naartoe. Dat wordt geen prettige vakantie”. Ik was daar toen echt even stil van. Ik had nog nooit van mijn leven na hoeven denken of ik ergens wel of niet op vakantie kon gaan vanwege mijn uiterlijk. En dat is iets wat ze ‘wit-privilege’ noemen.’

Mijn dochter was even stil, en zei toen: ‘Nou ik vind het stom. Iedereen is toch wie die is. Je kunt er niks aan doen dat je er anders uit ziet. Kijk mam, zie je die vogel? Wauw, dat is een echte roofvogel.’

Zo eindigde ons gesprek over wit-privilege. Het hoeft niet altijd heel lang te duren om binnen te komen. Soms zijn de korte gesprekjes het meest waardevol.

Boekentip over praten met kinderen

Praten met kinderen over grote gebeurtenissen is al een heel ding op zichzelf. Om mijzelf te helpen met kinderen te praten kocht ik het boek ‘Luister je wel naar mij? – gespreksvoering met kinderen tussen 4 en 12 jaar’ van Martine Delfos. Het is een boek dat gaat over gesprekstechnieken met kinderen, zowel in privesituatie als in bijvoorbeeld hulpverleningsgesprekken en gesprekken in de schoolsituatie. Er staan veel praktische tips in om gesprekken met kinderen te voeren.

Wil je je verdiepen in #BLM maar weet je niet waar je moet beginnen? Withuiswerk.nl is een goed startpunt om je in te lezen.

*niet haar echte naam