Vrije school: wat houdt het antroposofisch onderwijs in?

De vrije school is een manier van onderwijs die bedacht is op basis van de antroposofie. Dit is een filosofie die werd ontwikkeld door Rudolf Steiner in het begin van de 20e eeuw. Het vrije schoolonderwijs richt zich op de ontwikkeling van het kind, op drie verschillende gebieden: het hoofd, het hart en de handen. In dit artikel zullen we verder ingaan op wat deze vorm van onderwijs precies inhoudt.

Wat is het “vrije school” onderwijs?

Wat is een vrije school nou eigenlijk? Het is een school met een ander soort onderwijs. Het onderwijs richt zich daar namelijk veel meer op het ontwikkelen van de persoonlijkheid van het kind. Zo is er veel aandacht voor de ontwikkeling van het denkvermogen (hoofd), het gevoelsleven (hart) en het wilskrachtig handelen (handen). Dit soort onderwijs is dus niet alleen gericht op het cognitieve aspect, maar ook op het emotionele en praktische aspect van de ontwikkeling van een kind. Ook de spirituele ontwikkeling wordt niet vergeten.

Een helder denkvermogen (hoofd)

Op een vrije basisschool wordt er veel aandacht besteed aan het ontwikkelen van het denkvermogen van de kinderen. Het onderwijs richt zich op de ontwikkeling van analytisch en kritisch denken. Het doel is om kinderen te leren zelfstandig te denken en te leren. Zo zijn ze later beter in staat zijn om hun eigen keuzes te maken en een eigen mening te vormen.

Een evenwichtig gevoelsleven (hart)

Naast het ontwikkelen van het denkvermogen is er op de vrijeschool ook veel aandacht voor het emotionele aspect van de ontwikkeling. Kinderen leren om hun gevoelens te uiten en te begrijpen. De kinderen worden er gestimuleerd om respectvol en zorgzaam met elkaar om te gaan. Het doel is om kinderen te helpen een evenwichtig en gezond gevoelsleven te ontwikkelen.

Wilskrachtig handelen (handen)

Naast je hoofd en je hart gebruiken is het volgens de vrije school onderwijsmethode belangrijk om je handen te leren gebruiken. Daarom worden er praktische vaardigheden aangeleerd. Kinderen leren om zelfstandig taken uit te voeren en worden gestimuleerd om initiatief te nemen. Dit kan bijvoorbeeld worden gedaan door middel van creatieve activiteiten, zoals handenarbeid, muziek en drama.

Antroposofisch onderwijs uitgelegd

Het antroposofisch onderwijs op de vrijeschool is gericht op het ontwikkelen van het kind op een holistische manier. Daarbij zijn zowel het lichaam, de ziel als de geest betrokken. Het onderwijs richt zich niet alleen op het overdragen van kennis, maar ook op het ontwikkelen van creatieve vaardigheden en het stimuleren van een gevoel van verbondenheid.

Het antroposofisch onderwijs houdt rekening met de ontwikkelingsfase waarin het kind zich bevindt en past het onderwijs hierop aan. Kinderen doorlopen op de school verschillende ontwikkelingsfasen die elk hun eigen karakteristieken hebben. Het onderwijs wordt hierop afgestemd, zodat het aansluit bij de behoeften en interesses van de kinderen.

Geschiedenis van de vrije basisschool

De eerste vrijeschool werd in 1919 opgericht in Stuttgart, Duitsland, door Rudolf Steiner. Steiner was een Oostenrijkse filosoof die de antroposofie ontwikkelde als een spirituele filosofie. Steiner zag zijn school als een plaats waar kinderen zich konden ontwikkelen op een manier die in overeenstemming was met deze filosofie.

De vrije school groeide snel in populariteit en er werden al snel vestigingen geopend in andere delen van Duitsland en Europa. Na de Tweede Wereldoorlog werden er ook vrijescholen opgericht in andere delen van de wereld, waaronder de Verenigde Staten en Australië.

Inmiddels zijn er wereldwijd meer dan duizend van deze scholen, waarvan ongeveer dertig in Nederland. Het onderwijs op de vrijeschool is niet alleen populair bij ouders die antroposofie aanhangen, maar ook bij ouders die op zoek zijn naar een alternatief onderwijsmodel dat zich richt op de ontwikkeling van het kind op meerdere vlakken.

In België betekent een vrije school overigens heel iets anders. Daar is het een school die niet door de overheid is ingericht. Iedere Rooms-katholieke school is daar dus een vrije school.

Dagindeling op de vrije school

De dagindeling is er anders dan op andere scholen. De nadruk ligt op een fijne verdeling tussen activiteiten waarbij je moet nadenken en creatieve activiteiten. Zo worden op deze school vakken als wiskunde, geschiedenis en taal afgewisseld met creatieve vakken als muziek, handenarbeid en toneel.

Er is ook veel aandacht voor lichaamsbeweging. Er wordt bijvoorbeeld veel buiten gespeeld en er zijn speciale bewegingslessen waarin kinderen leren om hun lichaam te gebruiken op een gezonde en evenwichtige manier.

Verschillen met andere soorten onderwijs

Deze vorm van onderwijs verschilt enorm van andere soorten onderwijs. Hieronder worden een aantal van deze verschillen beschreven.

Meer vakken

Op deze scholen worden meer vakken gegeven dan op reguliere scholen. Naast de standaard vakken zoals wiskunde, taal (en kinderen leren lezen) en geschiedenis, worden er ook vakken gegeven zoals handenarbeid, muziek, toneel en ritmiek. Deze vakken zijn gericht op de ontwikkeling van creatieve vaardigheden.

Veel creativiteit

Creativiteit speelt een belangrijke rol op de vrije school. Door middel van creatieve vakken wordt geprobeerd om de verbeeldingskracht van kinderen te stimuleren en hun eigen creativiteit te ontwikkelen. Dit draagt bij aan een evenwichtige ontwikkeling van de kinderen.

Bijzondere feesten

Op de vrije basisschool worden er speciale feesten gevierd die gericht zijn op de seizoenen en op belangrijke gebeurtenissen in het leven. Voorbeelden van deze feesten zijn Sint-Maarten, Kerstmis, Pasen en het Sint-Jansfeest. Deze feesten hebben vaak een spirituele of symbolische betekenis en zijn gericht op het versterken van de band tussen de kinderen en de gemeenschap.

Minder toetsen

Op de vrije basisschool worden er minder toetsen afgenomen dan op reguliere scholen. In plaats daarvan wordt er meer aandacht besteed aan het proces van leren en aan de individuele ontwikkeling van het kind. Er wordt meer gekeken naar hoe het kind zich ontwikkelt en minder naar de prestaties die het levert.

Nadruk op verhalen

Tijdens het leren wordt er veel gebruik gemaakt van verhalen en sprookjes. Dit helpt kinderen om hun verbeeldingskracht te ontwikkelen en het draagt bij aan de ontwikkeling van hun creativiteit. De verhalen en sprookjes hebben vaak een diepere betekenis en zijn gericht op het stimuleren van de emotionele en spirituele ontwikkeling van het kind.

Veel bewegen

Dat lichaamsbeweging belangrijk is weten we allemaal. Op de vrijeschool wordt er veel aandacht besteed aan lichaamsbeweging. Kinderen worden gestimuleerd om veel te bewegen en er zijn speciale bewegingslessen waarin ze leren om hun lichaam op een gezonde en evenwichtige manier te gebruiken. Dit draagt bij aan een gezonde ontwikkeling en aan het verminderen van stress en spanning.

Indeling van groepen

Op deze scholen worden kinderen ingedeeld in groepen op basis van hun leeftijd en ontwikkelingsfase. Elke groep heeft een eigen leraar of lerares die de kinderen gedurende een aantal jaren begeleidt. Hierdoor ontstaat er een sterke band tussen de kinderen en hun leraar of lerares. Op de vrije school wordt veel aandacht besteed aan de individuele ontwikkeling van het kind.

Antroposofische levensstijl

Naast het onderwijs heeft de antroposofie ook invloed op de levensstijl van mensen die deze filosofie aanhangen. Dit geldt ook voor ouders en docenten op de vrije school. Antroposofie gaat ervan uit dat de mens deel uitmaakt van een groter geheel en dat er een verband is tussen lichaam, ziel en geest. Dit betekent dat er binnen het antroposofie onderwijs aandacht wordt besteed aan voeding, gezondheid en de verbinding met de natuur.

Veel ouders die hun kinderen naar de vrijeschool laten gaan zijn ook geïnteresseerd in de antroposofische filosofie en leven volgens deze principes. Er wordt bijvoorbeeld veel waarde gehecht aan biologisch en seizoensgebonden voedsel en aan het in contact komen met de natuur.

Voorbereiding op de middelbare school

Op deze scholen wordt er veel aandacht besteed aan de individuele ontwikkeling van het kind. Hierdoor kan het voor komen dat kinderen op bepaalde vakgebieden minder snel vooruitgang boeken dan op andere gebieden. Toch worden kinderen op de vrije school goed voorbereid op de middelbare school.

Er wordt bijvoorbeeld veel aandacht besteed aan taal- en rekenvaardigheden en kinderen leren om zelfstandig te werken. Ook leren ze om creatieve oplossingen te bedenken voor problemen en om kritisch na te denken. Dit zijn vaardigheden die goed van pas komen op de middelbare school en later in het leven.

Conclusie

Deze vorm van onderwijs richt zich op de totale ontwikkeling van het kind. Op de vrije school wordt veel aandacht besteed aan de ontwikkeling van het denkvermogen, het gevoelsleven en de wilskracht van het kind. Ook creativiteit, lichaamsbeweging en zorg voor de natuur zijn belangrijk. Er wordt minder nadruk gelegd op toetsen en prestaties en er wordt meer gekeken naar het proces van leren en naar de individuele ontwikkeling.

Hoewel deze vorm van onderwijs anders is dan regulier onderwijs of Montessori onderwijs, worden kinderen goed voorbereid op het leven. Of jouw kind past in de vrije school onderwijsvorm kun je enkel zelf beslissen. Wanneer je kind niet naar school wil, is het goed om een vorm van onderwijs te kiezen die wel bij hem of haar past. Volg hierin vooral je eigen gevoel.