Hoogsensitiviteit is tegenwoordig geen onbekende term meer. De meeste mensen weten wel ongeveer wat het betekent, steeds meer volwassenen herkennen zich erin en herkennen het soms ook bij hun kinderen. In de jaren ’90 introduceerde Elaine Aron, klinisch onderzoekspsycholoog, de term hoogsensitiviteit. Wat is hoogsensitiviteit en wat betekent het als je kind hoogsensitief is?

De term hoogsensitief ofwel HSP (High Sensitive Person) kan bij sommige mensen nog negatieve associaties oproepen. Je kind wordt dan gezien als te gevoelig, te verlegen of te angstig in nieuwe situaties. Maar niets is minder waar. Want wetenschappelijk is het erkend dat 15 tot 20 procent van de bevolking hoogsensitief is. Ongeveer 1 op de 5 mensen dus, En wist je dat deze karaktertrek ook erfelijk is? Grote kans dat wanneer je kind hoogsensitief is, jij dat ook bent!

hoogsensitiviteit kind met knuffeldier krijgt een liefdevolle omarming

Wat is hoogsensitiviteit?

Hoogsensitiviteit is een persoonlijkheidstype en dus al vanaf de geboorte ‘aanwezig’. Het is dus geen psychische stoornis en kan dan ook niet gediagnosticeerd worden.  Hoogsensitieve kinderen nemen meer informatie (details) op in hun omgeving dan andere (niet-hoogsensitieve) kinderen. Daarnaast denken ze eerst goed na (ze wikken en wegen, reflecteren) voordat ze in actie komen, waar andere kinderen sneller en impulsiever handelen. Hoogsensitieve kinderen zijn geboren met een zeer opmerkzaam zenuwstelsel en hersenen die de informatie grondiger verwerken. De buitenwereld komt als het ware heftiger binnen bij deze kinderen.

Uit meerdere onderzoeken is gebleken dat het van een ‘hsp-er’ brein anders werkt dan dat van een hoogsensitief kind. Hoogsensitiviteit gaat over diepgaande informatieverwerking in de hersenen. Hoogsensitieve kinderen schakelen meer hersengebieden in als zij een situatie verwerken en vooral gebieden die verbanden leggen tussen verschillende soorten informatie en gebieden die gericht zijn op de sociale groep.

Op de rem trappen

Een andere eigenschap van hoogsensitieve kinderen is dat ze eerst goed nadenken voordat ze daadwerkelijk actie ondernemen. Dit wordt ook wel stop-en-check-systeem genoemd. Wanneer je met je kind een nieuwe situatie onderneemt kan je kind hierdoor geremd gedrag laten zien, maar in de praktijk neemt je kind de nieuwe situatie in zich op en alle mogelijke scenario’s wikt en weegt voordat de actie onderneemt. Dit is vooral in nieuwe situaties. Neem bijvoorbeeld op een nieuwe school of bij nieuwe vrienden thuis. Je ziet dat kinderen vaak wat langer om je heen blijven staan en graag naast je wil zitten, voordat het zelf actie onderneemt.

hoogsensitiviteit - meisje in gedachten

De kenmerken van een hoogsensitief kind

Hoogsensitieve kinderen wikken en wegen dus voordat ze in actie komen, ze merken vaak kleine details op en zijn vaak gevoelig voor (sterke) geluiden, geuren, smaken, licht en ook drukte.

Een paar voorbeelden zijn:

• Je kind merkt dat de soep anders smaakt dan de vorige keer
• Je hebt de tafel verschoven in het moment dat je hoogsensitieve tiener niet aanwezig was. Zodra je kind thuiskomt, zijn dat een van de eerste signalen die je tiener opmerkt.
• Je hebt nieuwe schoenen aan en het eerste wat je kind ziet, zijn de nieuwe schoenen, zodra je deze aan hebt.

Andere kenmerken zijn ook:

• Hoogsensitieve kinderen zijn moeilijk in slaap te krijgen na een opwindende dag. Omdat letterlijk hun hoofd vol zit van alle prikkels die zij hebben opgedaan. Dit resulteert vaak tot lang wakker blijven.

• Hoogsensitieve kinderen zijn vaak ook perfectionistisch. Dit zie je vaak op school: ze willen een bepaald cijfer halen en hebben ze dit niet, dan worden ze boos en gefrustreerd op zichzelf.

• Hoogsensitieve kinderen kunnen ook moeite hebben met grote veranderingen. Een voorbeeld: ouders hadden een nieuwe bank gekocht, hun kind had hier heel veel moeite mee en moest er dagen aan wennen. Ook in de dagindeling hebben ze vaak moeite als er opeens iets verandert. Bijvoorbeeld als een sport niet doorgaat of als er lessen uitvallen.

• Ook lijken hsp-kinderen elk vreemd geurtje te ruiken. Heb je toevallig als ouder een nieuwe geurkaars gekocht? Grote kans dat jouw kind dat als een van de eerste ruikt!

Een ander kenmerk is dat hoogsensitieve kinderen sensorische informatie intenser, verwerkt. Dit kan zich uiten in:

• De labels in de kleding irriteren
• Het licht doet pijn aan zijn of haar ogen
• De auto’s maken zo’n hard geluid als ze voorbij razen

Hoogsensitiviteit het ene kind is het andere niet

Het ene hoogsensitieve is het andere niet

Hoogsensitieve kinderen hoeven niet op alle fronten dezelfde mate van sensitiviteit te hebben. Het ene kind is sensitief voor nieuwe situaties die je kind meemaakt. Dit kan zich uiten in de veranderingen van een situatie, dat er iets is tussen gekomen gedurende de dag waardoor je kind heftig reageert. Het andere kind is sensitief voor nieuwe sociale situaties waardoor je kind het lastig vindt om in contact te komen met andere kinderen. Een ander is weer gevoelig voor fysieke sensaties zoals pijn en weer een ander voor emotionele ervaringen, waardoor je kind snel de emoties overneemt van iemand anders.

Maar een gemeenschappelijk kenmerk is dat hoogsensitieve kinderen eerst goed nadenken voordat ze daadwerkelijk handelen in hun acties en ze zijn opmerkzamer dan niet-hoogsensitieve kinderen.